Paşinyanın sonunu hazırlayan iki faktor – Azərbaycan Ordusu və Amulsar…
Ermənistanda cərəyan edən son hadisələr bu ölkədə hakimiyyətlə cəmiyyət arasında artıq ciddi qarşıdurma yarandığını üzə çıxarır. Digər tərəfdən, belə bir vaxtda baş nazir Nikol Paşinyanın komandasında baş verənlər vəziyyətin hökumət üçün daha acınacaqlı xarakter aldığını da üzə çıxarır.
Bu durumda Rusiyanın “regnum.ru” portalı yazır ki, Paşinyanın tezliklə hakimiyyətdən uzaqlaşması qaçılmaz olacaq və bu prosesi iki mühüm məqam sürətləndirir. Bunlardan biri Azərbaycan ordusu, digəri isə “Amulsar” qızıl mədəni ətrafında baş verənlərdir. Portal yazır: “Hələ sentyabrın 15-də “Paşinyanın uzaqlaşdırılması Azərbaycanın yeni savaşa başlamasını önləməyin əsas şərtidir” başlıqlı məqalə “regnum.ru” portalında dərc edilib. Həmin yazını yayan “shame.am” saytında cəmi bur gün boyunca baxış sayı 26 680-i aşıb, bu zaman məqaləni dəyərləndirən oxuculardan 80%-i ona “əla” (74,29%) və “yaxşı” (5,71%) qiymət verib. Oxucuların çoxu, bununla yanaşı, məqalədə “Amulsar” qızıl yatağında uran ehtiyatlarının varlığı haqda ötəri adı xatırlanan informasiyanı daha ayrıntılı açqılamağı xahiş edib.
Hələ 2007-ci ildə Rusiyanın dağ işi və dağ elmləri sahəsində ən qədim dövri nəşri sayılan “Qorniy Jurnal”da geologiya-mineralogiya elməri doktoru Q.P.Aloyanın “Ermənistanın radioaktiv xammalının resurs potensialı və mənimsənilməsi perspektivləri ” başlıqlı məqaləsi dərc olunub. Habelə qeyd edək ki, bu jurnal dağ işi və dağ elmləri sahəsində son dərəcə nüfuzludur, dərgi 2018-ci ildə isə Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyinin qərarı ilə “Elmlər doktoru və namizədi elmi adı müsabiqəsi üçün dissertasiyaların əsas elmi nəticələrinin dərc edilməli olduğu, resenziyalaşdırılan aparıcı elmi dərgi və nəşrlərin siyahısı”na daxil edilib. Deməli, budur, Aloyanın sözügedən məqaləsində oxuyuruq: “Ermənistan və Rusiya mütəxəssislərinin məlumatına görə, respublikada müxtəlıif geoloji və formasiya şəraitində yerləşən 34 uran (və qismən torium) yatağı üzə çıxarılıb və müxtəlif dərəcədə, ya da hətta az öyrənildiyindən energetika sahəsində sonrakı bir sıra vəzifələri həll etmək üçün güclü mədən potensialı meydana çıxa bilər… Vaytsdzor qrupu Vardemes, Zovaşen, Yelp, Amulsar, Qetap, Vernaşen, Vayk və Şərqi mədən əlamətləri ilə təmsil olunub… Amulsarda uran təzahürü Keçut kəndindən 4 km cənubi-şərqdə və eyniadlı dağdan 4 km şimali-qərbdə yerləşir. Sahə eotsen porfiritlərindən formalaşıb, bunlar ayrı-ayrı hissələrdə 50 m, bəzi yerlərdə 100 metrədək qalınlığında turşuluq zonası yaradan kvarsitlərə və hidrotermal dəyişilən və kvartslaşan suxurlara çevrilib. Eotsen çöküntüləri dəyişilmiş qabbro, qabbro-dioritlərin … mədən yatağı ilə üzə çıxır. … Uranın miqdarı geniş hüdudda dəyişir – mində bir hissədən 0,5%-ə qədər… “Amulsar” mədəninin beş sahəsində təzahür, gözəyarı, 76 ton uran hesablanıb, torium sahəsindəki uran nəzərə alınsa, onun ümumi ehtiyatı 100 ton dəyərləndirilə bilər”.
Burada bilə-bilə heç nəyi redaktə etmədik ki, mümkün opponentlərim tərəfindən “ümumi kontekstdən çıxarılmış sitat gətirmək”də ittiham edilməyək. Əziz oxucu, dərindən düşün: “Amulsar mədəninin beş sahəsində təzahür, gözəyarı, 76 ton uran hesablanıb, torium sahəsindəki uran nəzərə alınsa, onun ümumi ehtiyatı 100 ton dəyərləndirilə bilər”. Beləliklə, “Amulsar” qızıl mədəninin istismarı Göyçə gölünün suyunu zəhərləmək planında ekoloji fəlakəti gizlədərək (“Lydian Armenia” ildə 100 tona yaxın sianid işlətməyi planlaşdırır. Yəni “Amulsar” yatağının on il müddətində mənimsənilməsi Ermənistanın hidrosferinə 1000 ton sianid atacaq) Ermənistan əhalisinin daha təhlükəli radioaktiv zəhərlənməsini ört-basdır edir. Yəni iddia etməyə haqqımız var ki, Ermənistan dövlətçiliyinin özünün varlığı təhlükə altındadır. Təəssüf ki, bu, şişirtmə deyil, vur-tut, gerçək təhlükələri və milli təhlükəsizliyə çağırışları qeydə almaqdır. Həqiqətin gözünə baxsaq, bu şəraitdə Nikol Paşinyanı baş nazir vəzifəsindən uzaqlaşdırmaq təkcə Azərbaycanın yeni savaşa başlamasını önləməyin əsas şərti deyil, həm də erməni dövlətinin – Ermənistan Respublikasının varlığına zəmanətdir”. Bütün bunlar fonunda hesab edilir ki, yaxın tezlikdə Paşinyanı ciddi problemlər gözləyir. Çünki o, baş nazir kimi bütün ölkəni hərraca qoyub və bu da artıq cəmiyyətin ondan üz döndərməsi ilə müşayiət olunur. Məsələ burasındadır ki, ölkədə ciddi siyasi, iqtisadi böhran yaranıb. Eləcə də, işğalçı siyasət nəticəsində yaranan hərbi şərait əhalinin öz dövlətində yaşaması üçün problem yaradır. Bu səbəbdən Ermənistanda da əhalinin sayının azalması müşahidə edilir. Paşinyanın dönəmində bu proses əhəmiyyətli dərəcədə sürətlənib. Ermənistanın üzləşdiyi çoxsaylı sosial, siyasi və iqtisadi, hərbi problemlər səbəbindən vətəndaşları, xüsusilə kişi cinsinə mənsub sakinləri xaricə daha yaxşı yaşamaq üçün üz tutur. Bu arada qeyd edək ki, 2020-ci il oktyabrın 18-dən 27-dək Ermənistanda əhalinin siyahıyaalınması keçiriləcək. Ehtimal etmək olar ki, bu sosial tədbirin nəticələri Ermənistan üçün heç də ürəkaçan olmayacaq. Həmin kampaniyanın yekunu Nikol Paşinyanın “Strategiya 2050”sinin baş tutmayacağını təsdiqləyəcək. Bunlar onu göstərir ki, işğalçılıq, təcavüzkarlıq, etnik təmizləmə Ermənistana ucuz başa gəlmir. İndi bu problemin işartıları görünməkdədir. Belə vəziyyətdə əhalinin Paşinyana ümidləri tam iükənir və bu da sonuncunun yaxın tezlikdə hakimiyyətdən devrilməsi ilə müşayiət ediləcək.
Nahid SALAYEV
