Səfirdən önəmli açıqlama – ABŞ-ın Azərbaycanda və Ermənistanda indiki islahatlara iki fərqli yanaşması...
Azərbaycan islahatların keçirilməsində böyük irəliləyişə nail olub. Məlum olduğu kimi, bu fikirləri ABŞ-ın Azərbaycandakı səfiri Örl Litzenberqer Bakıda “Alumni Fair” təhsil sərgisində deyib.
Səfirin fikrincə, ölkəsi aparılan islahatları dəstəkləyir: “Biz Azərbaycanın islahatların keçirilməsində səylərini dəstəkləyirik. Azərbaycan bu sahədə böyük irəliləyişə nail olub”.
Diplomat onu da bildirib ki, Azərbaycan hələ gənc ölkədir, hələ bir çox işlər görülməlidir: “Biz hökumətin iqtisadi, sosial sektorlarda və vətəndaş cəmiyyəti sahəsində islahatlarını dəstəkləyirik”.
Bütün bunlar Birləşmiş Ştatların Azərbaycana və ölkədə həyata keçirilən islahatlara verdiyi önəmin göstəricisidir. Bunun nəticəsidir ki, ABŞ Azərbaycanda aparılan islahatları dəstəkləyir.
Onu da qeyd eddək ki, bir müddət əvvəl ABŞ-ın Ermənistanda aparılan islahatlarla da bağlı mövqeyi yayıldı. Bəlli oldu ki, “məxməri inqilab”dan sonra hakimiyyətə gələn Nikol Paşinyandan islahatlarla bağlı gözləntilər özünü doğrultmadı. İndiyə qədər Ermənistana ciddi maliyyə yardımının edilməməsi məhz bu faktorlarla əlaqələndirilir. Ümumiyyətlə, “məxməri inqilab”dan sonra Paşinyanın quru bəyanatlarından savayı Qərbə yaxınlaşmaq yönündə heç bir addımı olmayıb. Bu səbəbdən ötən 1 il ərzində Ermənistan ABŞ və Avropa İttifaqından umduğu maliyyə dəstəyini ala bilməyib. Ötən 1 ildə Ermənistanda əhalinin güzəranının yaxşılaşması, ölkədən kütləvi köçün azaldılması, yeni iş yerlərinin açılması yönündə müsbət dəyişikliklər qeydə alınmayıb. Əksinə, struktur “islahatları” nəticəsində iş yerləri azalıb, ictimai narazılıq və etirazlar, ölkənin xarici borcu artıb. İslahatlar olsaydı, təbii ki, bütün bunlar Ermənistanda yaşanmazdı. Ancaq Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycanda real islahatlar həyata keçirilir.
O baxımdan yaranan vəziyyəti ekspertlər necə dəyərləndirirlər? Azərbaycanda aparılan islahatların hansı istiqaməti ABŞ-ı cəlb edir?
- Məhərrəm Zülfüqarlı: “Prezidentin son aylar qəbul etdiyi inqilabi xarakterli qərarlar daha çox marağa səbəb olub”
Sözügedən məsələni dəyərləndirən tarix elmləri doktoru, professor Məhərrəm Zülfüqarlı buna bir neçə aspektdən yanaşdı: “Birləşmiş Ştatlar dünyada demokratiya və insan haqlarının təəssübkeşi olduğu üçün, bu sahədə aparılan islahatlara xüsusi diqqət edir. Adətən bu sahədə həyata keçirilən bütün islahatlara dəstək verir. Azərbaycanda da bununla bağlı böyük işlər görülür. İnsan hüquqları sahəsində ciddi islahatlar həyata keçirilir. O cümlədən, əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün verilən son sərəncamlar, qeyri-neft sektorunda görülən işlər Birləşmiş Ştatların diqqətini cəlb edir. ABŞ görür ki, Azərbaycan regionda sülhün və demokratiyanın inkişafına töhfə verir. Azərbaycanın bu istiqamətdə gördüyü işlər davamlı xarakterlidir. ABŞ bütün bunların fərqindədir. Xüsusən də Prezidentin son aylar qəbul etdiyi inqilabi xarakterli qərarlar daha çox marağa səbəb olub. Bu da təsadüfi deyil. Ona görə ki, bütün bunların hamısı demokratik ölkələrin dəstəklədiyi islahatlardır. Hansı ki, Azərbaycan böyük inamla bu istiqamətdə irəliləyir. Nəzərə almaq lazımdır ki, ölkə başçısının sonuncu əfv qərarı ilə həm də çoxsaylı siyasi məhbus azad edildi. Bu faktor Qərb tərəfindən alqışlandı. Ancaq gəlin görək Ermənistanda “məxməri inqilab” yolu ilə hakimiyyətə gələn Paşinyan nə edib?! Praktiki olaraq Ermənistan baş naziri populist vədlərdən o tərəfə keçə bilməyib. Xarici səfərlərdə belə ya vəd verir, ya da ümumi danışır. Atdığı addımlar ictimai narazılıqlara səbəb olur. Bu səbəbdən ABŞ-ın Paşinyanla bağlı gözləntiləri ötən bir ildə özünü doğrultmadı. Hətta vəziyyət o yerə gəlib çatıb ki, ABŞ təmsilçiləri açıq formada bunu bəyan etməkdın çəkinmirlər. Bir müddət əvvəl ABŞ konqresmenlərindən biri açıq bəyan etdi ki, ABŞ-ın Ermənistandan islahatlarla bağlı gözləntiləri özünü doğrultmadı. Görünən odur ki, bununla bağlı ortadakı fərq kifayət qədər ortadadır”.
Vidadi ORDAHALLI
