Beynəlxalq İtkinlər üzrə Komissiyanın Azərbaycan hesabatında nələr var...
İlham İsmayıl: "Ermənistanda orqan mafiyası azəbaycanlı əsirlərin orqanlarının satışı ilə məşğul olub"
10 mart 2025-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov İtkin Düşmüş Şəxslər üzrə Beynəlxalq Komissiyanın (ICMP) Baş direktoru Katrin Bomberger ilə görüşüb.
XİN-dən verilən məlumata görə, görüş zamanı Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü və ərazilərimizin işğalı zamanı itkin düşmüş azərbaycanlılar məsələsi, itkin düşmüş şəxslərin tapılması və kimliklərinin müəyyənləşdirilməsi istiqamətində mövcud vəziyyət, habelə beynəlxalq əməkdaşlıq istiqamətində səylər müzakirə olunub.
Nazir Ceyhun Bayramov itkin düşmüş şəxslərin yerinin müəyyən edilməsi prosesinə mina təhdidinin ciddi şəkildə maneçilik törətdiyini bildirilib.
Xanım Katrin Bombergeri Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin rəisi, Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının sədri Əli Nağıyev də qəbul edib.
Komissiya sədri Əli Nağıyev Beynəlxalq Komissiyanın Qiymətləndirmə missiyası tərəfindən tərtib edilərək Azərbaycan tərəfinə təqdim olunmuş itkin düşmüş şəxslərin axtarışı imkanlarını özündə əks etdirən hesabat barədə də fikirlərini çatdıraraq, sözügedən təşkilatın Dövlət Komissiyasının işinə göstərdiyi dəstəyə görə minnətdarlıq edib.
Beynəlxalq Komissiyanın Qiymətləndirmə missiyası tərəfindən tərtib edilərək Azərbaycan tərəfinə təqdim olunmuş itkin düşmüş şəxslərin axtarışı imkanlarını özündə əks etdirən hesabat ictimaiyyətə açıqlana bilərmi?
Bu komissiyanın Azərbaycana itkin düşmüş şəxslərlə bağlı hər hansı köməyi dəyibmi? Bu işdə mina təhdidini aradan qaldırmaq üçün bu komissiya konkret nələri etməlidir?
Adının çəkilməsini istəməyən təhlükəsizlik xidmətinin əməkdaşı baki-xeber.com saytının əməkdası ilə söhbət zamanı deyib ki, Beynəlxalq Komissiya və onun Qiymətləndirmə missiyası qarşı tərəflə daha çox işləyir, düşmən ərazilərində itkin düşmüş şəxslərin qalıqlarının olduğu ehtimal edilən əraziyə bizim daxil olmaq imkanımız yoxdur: "Onlar isə həmin ərazilələrə Ermənistan tərəfdən asanlıqla yaxınlaşa bilir. Amma Beynəlxalq Komissiya daha çox kəşfiyyat məlumatları əsasında işləyir. Ona görə də qurumun tərtib etdiyi hesabatda müəyyən kəşfiyyət məlumatları və tam olmayan informasiyalar da yer alır. Bu səbəbdən hesabatın ictimaiyyət üçün açıqlanması məqsədəmüvafiq hesab edilmir.
Hazırda ermənilərin Azərbaycana qarşı əməliyyat apardığı ərazilər artıq Azərbaycan Ordusunun nəzarətindədir. İtkin düşən şəxslərin əksəriyyətinin qalıqlarının da məhz bu ərazidə olduğu ehtimal edilir. Lakin itkinlərin qalıqlarınin tapılmasında iki əsas problem var: birincisi, biz itkinlərin qalıqlarının yerini dəqiq bilmirik və Ermənistan tərəfi də bununla bağlı bizimlə əməkdaşlıq etmir; ikincisi, ərazidə ciddi mina təhlükəsi olduğuna görə sərbəst axtarışların həyata keçrilməsi mümkün olmur. Onu da vurğulamaq yerinə düşərdi ki, Ermənistanın Azərbaycan tərəfinə təqdim etdiyi mina xəritələrinin heç 20 faizi də özünü doğrultmur. Güman ki, dəqiq mina xəritələri heç Ermənistanın özündə də yoxdur, onlar minalanmanı xəritəsiz həyata keçirib. Bunun özü ayrıca bir hərbi cinayətdir.
İtkin Düşmüş Şəxslər üzrə Beynəlxalq Komissiya bütün bu məlumatlara malikdir. Mina təhlükəsini onların diqqətinə çatdırmaqda əsas məqsəd ərazilərin tezliklə minalardan təmizlənməsinə dəstək almaqdır. Bu qurum öz fəaliyyət sferasında qarşıya çıxan bütün manielərin aradan qaldırilmasına görə həyata keçirilən tədbirləri maliyyələşdirməlidir. Amma indiyə qədər İtkin Düşmüş Şəxslər üzrə Beynəlxalq Komissiyasınin xətti ilə minaların təmizlənməsinə hər hansı bir vəsaitin ayrılması barədə məndə məlumat yoxdur. Bu da digər beynəlxalq qurumlar kimi Azərbaycana munasibətdə formal xarakter daşıyır".
Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert İlham İsmayıl bu xüsusda bizimlə söhbətində bildirdi ki, Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti əsir və itkin düşmüş şəxslərin yerinin müəyyən edilməsi prosesində aparıcı rol oynayir: "Burada yerlərin müəyyən edilməsi yalnız ərazinin azad edilməsindən keçmir. Eyni zamanda, həm əməliyyət, həm də istintaq məlumatları nəticəsində o yerlər müəyyən edilir. Ona görə də Azərbaycan ərazi bütövlüyünü bərpa edəndən sonra DTX ərazidə əməliyyat-istintaq məlumatları və şahid ifadələri əsasında xeyli sayda kütləvi məzarlıqları aşkarlayıb. Bu kütləvi məzarlıqların aşkarlanması ermənilərin qanıçən obrazını ortaya qoydu. Bu məsələlər hələ sona qədər həllini tapa bilməyib. Buna da əsas əngəl minalardır. Ərazilər minalardan təmizləndikcə biz yeni kütləvi məzarlıqların aşkarlanacağına şübhə etmirik.
Onu da qeyd edək ki, bu proseslər yalnız Azərbaycan ərazisi ilə məhdudlasmır. Əsir götürülən qadın, uşaq və hərbiçiləri Ermənistana da aparıblar. Ermənistanda orqan mafiyası azəbaycanlı əsirlərin orqanlarının satışı ilə məşğul olub. Ermənilərin bu istiqamətdə fəaliyyəti zaman-zaman dünya mediasında belə işıqlandırılıb. Bizə video-çarxlarda əks etdirilən görüntülərdən də bəlli olur ki, ermənilər azərbaycanlı əsirləri kölə kimi işlədiblər də.
Çox güman ki, biz Ermənistanda da kütləvi məzarlıqların aşkarlanmasının şahidi olacağıq. Bunun üçun bizə ciddi kəşfiyyat-əməliyyat məlumatları və şahid ifadələri lazım olacaq. Beynəlxalq komissiyanın da Azərbaycanla əməkdaşlıq etməsi təqdirəlayiq haldır. Hesab edirəm ki, bu komissiya vasitəsilə Ermənistana beynəlxalq təzyiqin olması Azərbaycanın maraqlarına xidmət edir".
Akif NƏSİRLİ
