Ermənistanın formal müstəqilliyinə də son qoyulur...
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın ailəsinə məxsus “Aykakan Jamanak” qəzeti “etibarlı mənbəyə” istinadən yeni maraqlı mlumatlar paylaşıb. “Rusiya nə istəyir? Bütün ermənilərin katolikosunun, üç prezidentin və ekspert icmasının nəzərinə” adlı məqalədə iddia olunur ki, Kreml Ermənistanın onsuz da formal xarakterə malik müstəqilliyinə son qoymağı düşünür.
Ermənistanın gələcəyinin qeyri-müəyyən olduğunu vurğulayan qəzet yazır: “Rusiyanın bizim regiondakı istəkləri onun qlobal maraqlar zəncirinə uyğun gəlir. Ermənistan onun bu istəklər zəncirinin halqalarından biridir. Rusiya Ukraynadan istədiyi kimi Ermənistandan da, xüsusən də “Rusiya-Belarus” ittifaqı dövlətinin və ya Rusiyanın bir hissəsi olmasını istəyir. Ukrayna məsələsində belə bir nəticə əldə etmək üçün Moskva Rusiya və ola bilsin ki, Belarus qoşunlarından istifadə edirsə, Ermənistana münasibətdə Azərbaycan faktorundan yaralanmağa can atır və müəyyən dərəcədə də Ermənistanda yerləşən Rusiya qoşunlarından istifadə edir. Onun hərəkətlərinin mənası belədir: Ermənistanın təhlükəsizliyinin zəifliyini üzə çıxarmaq lazımdır ki, sonuncu “Rusiya-Belarus” ittifaq dövlətinə üzv olmaq üçün müraciət etsin. Bu məntiqin inkişafı üçün atılan addımlar Azərbaycanın addımları, Ermənistanda yerləşdirilən rus qoşunlarının, Rusiyanın siyasi ətaləti, Ermənistana silah tədarükü ilə bağlı öhdəliklərin yerinə yetirilməməsidir. Qarabağ məsələsi də müəyyən fərqlərlə bu məntiqə uyğundur. Rusiyaya həm Ermənistana, həm də Azərbaycana təsir rıçaqı kimi Qarabağ məsələsinin nizamlanmaması lazımdır. Bu istək Qarabağ münaqişəsi zonasında onilliklərlə davam edən status-kvonun təməl daşı idi və Ermənistanın danışıqları davam etdirmək siyasəti bu təməl daşı əsasında mümkün idi. Bu, 2011-ci ilə qədər davam etdi və Rusiya addım-addım o nəticəyə gəldi ki, status-kvonu dəyişdirmək lazımdır. Rusiya bu qənaətə Qarabağ məsələsini həll etmək istəyindən deyil, status-kvonu saxlaya bilməyəcəyini anlamağa başladığı üçün gəlib. Əsas səbəblərdən biri Türkiyənin artan rolu və Rusiya Federasiyası ilə Qərb arasında onsuz da dönməz olan qarşıdurma zamanı Ankaranın az-çox balanslaşdırılmış mövqeyinin Kreml üçün əhəmiyyəti idi. Bundan əlavə, Türkiyə vasitəsilə Qərbə qurudan əlaqə indi Moskvaya çox lazımdır. Rusiya-Gürcüstan-Türkiyə marşrutu yeni quru axınları problemini həll etməyəcəkdi: Abxaziya və Cənubi Osetiyadakı münaqişələr səbəbindən onlardan keçən yolların açılması gözlənilmirdi. Yuxarı Lars isə Ukrayna münaqişəsindən əvvəl də həddindən artıq yüklənmiş şəkildə işləyirdi. Ona görə də bu məsələnin həllinin effektiv yolu Ermənistan-Azərbaycan oxundan istifadə olunması idi. Məhz buna görə də Lavrovun Qarabağ məsələsi ilə bağlı planında dəmir yolu əlaqəsini və Ordubad-Mehri-Horadiz avtomobil yolunu maneələrdən azad etmək üçün cənub rayonlarının Azərbaycana verilməsi nəzərdə tutulurdu. Bu mənada, ictimai bəyanatlara baxmayaraq, Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizin əsas benefisiarı Rusiyadır, çünki həm Azərbaycan, həm Türkiyə, həm də Kreml özü Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizin Rusiya Federasiyasının nəzarətində olmasını istəyir. Amma Ukraynada işlərin o qədər də uğurlu olmayan gedişi ilə Rusiyanın 2020-ci ildən sonra qurulan status-kvonun qarantı olması çətinləşib. Türkiyə və Azərbaycanın rolu daha da artıb və indi Azərbaycan Rusiyadan Avropaya qaz və neft ixracı üçün platformaya çevrilə bilər”.
“Aykakan Jamanak” qəzetinin bu məqaləsi indi bütün Ermənistanda geniş müzakirə predmetidir. Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan iddia edir ki, Rusiyanın Ermənistanı ittifaq dövlətinin və ya Rusiyanın özünün bir hissəsi etmək istədiyini bilmir: “Mən rusiyalı həmkarlarımla heç bir belə söhbətin şahidi olmamışam, belə bir söhbət yoxdur. İstisna edirəm ki, belə bir şey ola və mənim bundan xəbərim olmaya”. Simonyan bildirir ki, “Aykakan Jamanak”ı etibarlı mənbə hesab etmir. Amma eyni zamanda o, Azərbaycanla sülh müqaviləsi üzrə danışıqlarda Ermənistanın hansı qırmızı xətlərinin olduğunu açıqlamır. Hakimiyyətin əleyhdarları isə hesab edirlər ki, Paşinyan qəzet vasitəsilə hadisələrin necə inkişaf edəcəyini erməni cəmiyyətinə çatdırır. “Şərəf duyuram” müxalifət fraksiyasının deputatı Ayk Mamicanyan bu xüsusda bildirib: “Paşinyan bir neçə aydan sonra deyəcək: işlərin niyə və nə üçün belə getdiyimi bilirdiniz. Qəzet vasitəsilə bu məlumatların yayılmasında başqa məqsəd yoxdur”. Qeyd edək ki, bundan əvvəl də “Aykakan Jamanak” qəzeti Azərbaycanın sülh üçün 5 tələb irəli sürməsi barədə məlumat yayıb. Həmin tələblər bunlardır: Qarabağdakı erməni ordusunun buraxılması, Qarabağın heç bir status olmadan Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanınması, itkin düşmüş azərbaycanlıların taleyinə aydınlıq gətirilməsi, Ermənistan ərazisindən keçən dəhliz, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi. Nəşrin yazdığına görə, Azərbaycanın istəyi sərhədlərin 1919-1920-ci illərin xəritələri əsasında müəyyənləşməsidir. Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti və Ermənistan Demokratik Respublikası bu əraziləri ilə 1920-ci ilin 11 yanvarında ABŞ, Fransa və Böyük Britaniya da daxil olmaqla, dünyanın bir çox ölkəsi tərəfindən tanınıb. Ermənistanın keçmiş deputatı, bu ölkəni AŞPA-da təmsil edən Naira Zöhrabyan demarkasiya və delimitasiyanın hansı xəritələrlə aparılacağı barədə məlumatı paylaşıb: “Aykakan Jamanak”ın etibarlı mənbədən əldə etdiyi məlumata görə, Azərbaycan delimitasiya və demarkasiya prosesini 1919-20-ci illər xəritəsi ilə təsəvvür edir. Budur xəritə. Bu xəritə ilə Zəngəzur, Dərələyəz tamamilə, Göyçə isə qismən Azərbaycanın bir hissəsi sayılır”.
Nahid SALAYEV
