Üçtərəfli Soçi müzakirələrinə Paşinyanı vadar edən faktorlar...
Avropa İttifaqı Şurasının sədri Şarl Mişel Ermənistan və Azərbaycan liderləri ilə regionda yaranmış vəziyyətə dair telefonla danışıqlar apardıqdan sonra Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan dekabrın 15-də Brüsseldə Aİ-nin “Şərq Tərəfdaşlığı” sammitində görüşməyə razılaşıb.
Ancaq bunun ardından Kreml tərəfindən yayılan rəsmi məlumatdan göründü ki, vəziyyət fərqli məcraya yönəldilib. Məlum olub ki, Brüsseldən əvvəl tərəflər noyabrın 26-da Soçidə görüşməyə razılaşıblar. Əslində bəzi təhlilçilər Brüssel görüşünə qədər Moskvanın qabaqlayıcı addım atacağı ehtimalını səsləndirirdi. Müşahidələrə görə, Paşinyan danışıqlar prosesinin Rusiyanın inhisarından çıxmasında maraqlıdır. O, danışıqları Rusiya formatından çıxarmağa və ATƏT-in Minsk Qrupuna daşımağa, Rusiya və Türkiyənin rolunu azaltmağa və vaxt qazanmağa çalışır. Brüssel görüşündən əvvəl liderlərin Soçidə görüşünün təyin olunması isə Putinin Qərbə və region dövlətlərinə verdiyi növbəti mesajı oldu ki, bu məsələdə söz sahibi Rusiyadır. Rusiyanın vasitəçiliyi ilə noyabrın 26-da baş tutacaq Soçi görüşündən hansısa nəticəni gözləmək olarmı, yoxsa bu sadəcə Brüsseldəki görüşü qabaqlamağa yönəlib?
Politoloq Rəşad Bayramov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bunu anlamaq üçün proseslərin davamlı inkişafına nəzər yetirmək lazımdır: “Brüsseldən əvvəl Soçidə görüş planlaşdırıldı. Həmin görüş ərəfəsində ermənilər sərhəddə təxribatlar törətdilər. Ardınca Avropa Birliyi Brüsseldə görüşü razılaşdırdı. Təbiidir ki, Rusiya bunu həzm edə bilməzdi. Yəni Paşinyan Soçidə görüş ərəfəsində təxribat törədir, sonra gedib Brüsseldə nəyisə müzakirə etmək istəyir. Buna görə də, Putin Brüssel görüşü ərəfəsində 2 dəfə Nikol Paşinyanla telefon əlaqəsi saxladı. Onunla, demək olar ki, bütün məsələləri müzakirə etdi. Güman edirəm ki, bu telefon zənglərində Putin Paşinyana bütün detalları ətraflı şəkildə izah edib. Bir sözlə, Rusiya Brüssel görüşündən qıcıqlanıb və bilir ki, Brüssel görüşünün təşkil edilməsində Paşinyan və onu müdafiə edən adamların – Emmanuel Makron və Şarl Mişelin xüsusi səyləri olub. Onlar çalışırlar ki, proses daha da uzansın və Qarabağdakı ermənilərə statusun verilməsi ilə bağlı məsələ gündəmdə qalsın.
Ermənistan Baş nazirinin müavini Mqer Qriqoryan deyib ki, Brüsseldə hər hansı bir sənəd imzalanmayacaq. Belə anlaşılır ki, bu görüş, sırf təşəbbüsü ələ almaq məqsədi daşıyır. Belə bir vaxtda Rusiyanın Avropanı “qabaqlaması” təsadüfi deyil. Rusiya özünün təsir dairəsinə kimsəni buraxmaq istəmir. Gah Rusiyadan qaçıb Qərbə sığınan, gah da işi çətinə düşəndə Rusiyanın qapısını döyən Paşinyan həm dekabrın 15-də Brüssel görüşünü, həm də hər mənada asılı olduğu Rusiyanın 26 noyabrda Soçidə təşkil etdiyi üçtərəfli görüşü qəbul edib.
Son zamanlar, xüsusilə sərhədlərin demarkasiya və delimitasiyası məsələsində Rusiya ilə məsafəli davranmağa çalışan Paşinyan rəsmi Moskvanın sonuncu dəvətindən boyun qaçıra bilməyib. Halbuki, Paşinyan dekabrın 15-də Şarl Mişelin dəvətilə Azərbaycanla Ermənistan arasında Brüsseldə keçiriləcək görüşü özü xahiş etmişdi. Yeri gəlmişkən, qərbmeyilli olan Paşinyan adətən dara düşdükdə yaxın havadarı olan Rusiyanın qapısını döyür. Bir sözlə, Soçi görüşündə hər hansı nəticənin əldə olunacağını gözləməyə dəyməz. Bu, sadəcə Rusiyanın Qərbin qarşısında dominantlığını sübut etmək üçün atılan addımdır”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
