Ukrayna Ermənistana sanksiya tətbiqinin mühüm beynəlxalq presedentini yarada bilər...
Azərbaycan ərazilərini işğal altında saxladığı dövrdə rəsmi Bakı Ermənistana sanksiyalar tətbiq edilməsi üçün dəfələrlə beynəlxalq ictimaiyyətə, müvafiq qurumlara müraciətlər ünvanladı. Ölkəmiz bəyan edirdi ki, Ermənistanın beynəlxalq birliyin iradəsinə zidd davranışına hüquqi qiymət verilməli və təcavüzkara qarşı sanksiyalar tətbiq olunmalıdır.
Azərbaycanın o zaman irəli sürdüyü tələblər beynəlxalq hüquqa tam uyğun idi. Belə ki, BMT Nizamnaməsinin 41-ci maddəsi sanksiyalar rejimini özündə ehtiva edir. BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən isə 14 sanksiya rejiminin tətbiq olunması mümkündür. Bunlar, ilk növbədə, 3 istiqamət üzrə sanksiyaları nəzərdə tutur - münaqişələrin siyasi tənzimlənməsinə dəstək, kütləvi qırğın silahlarının yayılmasının qarşısını almaq və terrorizmə qarşı səmərəli mübarizə. Azərbaycan da bəyan edirdi ki, ilk növbədə birinci istiqamət üzrə məsələlər kontekstində Ermənistana qarşı sanksiyaların tətbiqinin ciddi hüquqi əsasları olub. Ermənistana münasibətdə bu ölkəyə iqtisadi və ticarət sanksiyaları, silah təchizatına embarqo, rəsmi şəxslərə qarşı sanksiyalar, maliyyə məhdudiyyətləri, xammal məhsulları ilə ticarətə qadağa və sair sanksiyalar tətbiq edilə bilərdi. Amma dünya ictimaiyyəti buna getmədi. Nəticədə Azərbaycan ərazilərini güc yolu ilə işğaldan azad etməli oldu. Amma bu o demək deyil ki, Ermənistana daha sanksiyalar tətbiq etmək lazım deyil. Ermənistanın Azərbaycana qarşı törətdiyi hərbi cinayətlər, vurduğu ziyan yenə bu ölkəni sanksiya altında saxlamağa hüquqi əsas yaradır. Eləcə də Ermənistanın dövlət səviyyəsində terror siyasəti buna kifayət qədər əsas verir. Lakin Ermənistana qarşı sanksiya tətbiq edilməsini istəyən ölkə təkcə Azərbaycan deyil. İndi bu sıraya Ukrayna da daxildir.
Məsələ burasındaır ki, Ukrayna prezidentinin rəsmi internet saytında BMT Baş Assambleyasının 76-cı sessiyasında bu ölkənin ərazi bütövlüyü əleyhinə səs vermiş Ermənistan və Belarusa qarşı sanksiyaların tətbiq edilməsi ilə bağlı petisiya yaradılıb. Petitsiyanın təşəbbüsçülərindən olan “İnformasiya müqaviməti” qrupunun koordinatoru, Ukrayna Təhlükəsizlik Araşdırmaları Mərkəzinin aparıcı mütəxəssisi, hərbi və siyasi şərhçi Aleksandr Kovalenko “report”a bildirib ki, sentyabrın 14-dən elan olunan petisiyada səsvermə sürətlə gedir. O qeyd edib ki, petisiya 92 gün davam edəcək və 25 min müsbət rəy verən izləyici yığmalıdır: “Ukrayna ilə təmasdan, əsasən də iqtisadi əlaqələrdən faydalanıb ölkəmiz əleyhinə səs verənləri qanun çərçivəsində cəzalandırmaq istəyirik. Məsələn, Belarus Ukrayna ilə ticari əlaqələrdən ildə xeyli fayda götürür. O cümlədən Ermənistan bundan da artıq fayda götürür. Bundan başqa, Ukraynada kifayət qədər erməni diasporu fəaliyyət göstərir ki, onlar da Ermənistan büdcəsinin burdan faydalanmasında rol oynayır. Bizim petisiyanın da məqsədi bütün bunların qarşılığında Ukraynanın ərazi bütövlüyünə hörmət qoymayan bu ölkəyə və diasporuna qarşı ciddi sanksiyaların tətbiq edilməsidir. Çünki Ermənistan ilk dəfə deyil belə hərəkətə yol verir”. Xatırladaq ki, “Ukraynanın müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərindəki vəziyyətə dair” adlı bəndin BMT Baş Assambleyasının 76-cı sesiyasının gündəliyinə salınmasına dair keçirilən səsvermə zamanı Azərbaycan lehinə, Ermənistan isə əleyhinə səs verib. Bunlar və digər hadisələr fonunda Ukraynanın Ermənistanla münasibətləri sürətlə pisləşir. Ermənistan dünya dövlətləri arasında ilk dəfə Krım yarımadası ilə qarşılıqlı müntəzəm uçuşlar təşkili istiqamətində də fəaliyyət göstərib. Amma Azərbaycan ərazi bütövlüyü məsələsində daim Ukraynanın yanında yer alıb. Təbii ki, buna paralel olaraq Ukrayna Azərbaycanla əməkdaşlığı daha da gücləndirməyə mühüm önəm verir. Onsuz da bu məsələ Ukrayna üçün prioritet idi. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin Azərbaycana son səfəri də bunun təsdiqi oldu. Bu səfər daha çox Zelenskinin Cənubi Qafqazda ilk rəsmi səfərini Bakıya etməsi fonunda da diqqət çəkdi və göstərdi ki, Ukraynanın hazırkı rəhbərliyi də Azərbaycanla münasibətləri inkişaf etdirmək istəyindədir. Zelenskinin Bakı səfərindən sonra Azərbaycanın strateji maraqları, bu maraqlar kontekstində işğalçı Ermənistanın, bu ölkənin beynəlxalq miqyasda əsas rıçağı olan erməni diasporunun Ukraynada mövqeyinin zəiflədilməsi tamamilə gözlənilən idi. Bakı real vəziyyətdə Kiyev üçün iqtisadi əlaqələr, regionun əsas gücü ilə maraqlarını uzlaşdırmaq, enerji təminatında alternativ olmaq baxımından əhəmiyyətli oyunçudur. Ukraynada yaşayan Azərbaycan icmasının mövqelərinin gücləndirilməsi də xüsusi diqqət mərkəzindədir. Eləcə də, Qərbin Şərqə doğru uzanan strategiyasında əsas qapılardan biri ilə əlaqələrin müsbət məcrada inkişafı Azərbaycana mühüm dividendlər vəd edir. Amma ən əsası, ərazi bütövlüyü, suverenlik və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsiplərinə münasibətdə hər iki dövlətin eyni yanaşması mövcuddur. Bu da hər iki tərəfdən qarşılıqlı anlaşma şəraitində qəbul olunan məsələlərdir. Xüsusilə təhlükəsizlik sahəsində Bakı-Kiyev münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi üçün daha geniş imkanlar mövcuddur. Bunların hamısı nəticə etibarı ilə ənənəvi Azərbaycan-Ukrayna dostluq münasibətlərinin yeni müstəviyə çıxarılmasına əlverişli imkanlar yaradır.
Samirə SƏFƏROVA
