Düşmənin cəbhə təxribatları növbəti dəfə Ermənistana baha başa gəldi, bu dəfə də qarşı tərəf həm canlı qüvvə, həm də hərbi texnika sarıdan çoxsaylı itkilər verdi. Əslində, Ermənistanda da yaxşı bilirdilər ki, güclü Azərbaycan ordusunun istənilən təxribata cavabı sərt olacaq. Belə olan halda düşmənin nədən bu təxribata getməsi, istər-istəməz, xüsusi maraq doğurur.
Prosesi dəyərləndirən ekspertlərin, hətta erməni mediasının yazdıqlarından belə bəlli olur ki, Nikol Paşinyan iqtidarı Ermənistan daxilində üzləşdiyi çətinliklərdən diqqət yayındırmaq üçün sələflərinin taktikasından istifadə edərək cəbhə təxribatlarına əl atıb. Bunu rus hərbi ekspert İqor Korotçenko da təsdiq edir:“Bu atışmalar vasitəsilə Paşinyan ölkəni səmərəsiz idarə etmələrindən doğan problemlərdən diqqəti yayındıraraq xarici düşmən olaraq təqdim etdikləri Azərbaycana yönəltmək istəyirdi.Bu fənd məlumdur və dəfələrlə işə salınıb. Hazırda Paşinyan çox ağır daxili vəziyyətə düşüb, ona qarşı müxalifət partiyalarının vahid bloku yaranır. Ona qarşı hakimiyyəti qəsb etməkdə, ölkənin idarəçiliyindəki səriştəsizlikdə, koronavirusla mübarizəni yarıtmaz aparmaqda ittihamlar səsləndirilir. Belə bir vəziyyətdə Paşinyana ictimaiyyətin diqqətini öz problemlərindən yayındırıb xarici düşmənə yönəltmək lazımdır və fikrimcə, baş verənlərin başlıca səbəbi elə budur. Sənin torpaqlarını atəşə tuturlarsa, cavab verməlisən. Ona görə də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri cavab zərbəsi endirdilər. Bunun məhz cavab olduğunu vurğulamaq istərdim. Bununla belə, münaqişəni diplomatik yollarla həll etmək üçün addımlar atmaq gərəkdir. Rusiya olaraq biz də bu sərhəd toqquşmasının böyük müharibəyə çevrilməyəcəyinə ümid edirik”.
Ekspertlər qeyd edir ki, bununla Paşinyan həm də Rusiyaya qarşı addmlar atıb. Amma qeyd olunduğu kimi, burada əsas məsələ daxili problemlərdən diqqəti yayındırmaqdır. Bu fonda da Ermənistan rəhbərliyi cəmiyyəti sakitləşdirmək üçün itkiləri gizlədib. Bundan başqa, işğal altında olan Qarabağdan ermənilərin qaçacağından ehtiyatlanaraq baş vermiş hadisə ilə bağlı doğru məlumat verməkdən qorxur. Ona görə də sərhədin Tovuz istiqamətində baş verənlərlə bağlı məlumatları ehtiyatla yayır. Ermənistan parlamentinin deputatı Gevorq Petrosyan isə mənasız cəbhə təxribatlarının, əslində Paşinyandan narazılığı daha da artıracağını bildirir:“Bizim ali baş komandanımız haradadır, niyə mövqelərdə deyil? Başa düşdük, televiziya debatından yayındı, ancaq niyə kamuflyaj geyinmir və atəşə tutulan doğulduğu yerə getmir?. Hə, unutmuşdum. O, mövqelərə getsin, bəs polislərə insanları cərimələməyi və paylar aparmağı kim göstəriş versin, kim maska reklamı etsin və səhiyyə nazirini ləkələyərək çıxıb 1 saat koronavirus vəziyyəti haqqında danışsın?. Bu halda baş nazir yaddan çıxarır ki, cəbhədə baş verənlər onun reytinqinə daha güclü zərbədir. Cəmiyyət narahatdır. Onsuz da koronavirus hökumətdən narazılığı artırmışdı”. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, bu ölkədə COVID-19 virusunun qarşısının alınması istiqamətində görülən tədbirlər nəticə vermir. Hökumət vəziyyətdən çıxış yolunu yalnız fövqəladə vəziyyət rejiminin uzadılmasında və daha sərt cəza tədbirlərinin tətbiqində görür. Ona görə də ölkədə fövqəladə vəziyyət rejiminin avqustun 12-dək uzadılması barədə qərar qəbul olunub. Bu fonda diqqət çəkən həm də odur ki, pandemiya dövründə Ermənistanda müxalifət sıx birləşməyi davam etdirdiyi bir vaxtda Nikol Paşinyanın mövqeləri zəifləyib. Bu şəraitdə, qeyd olunduğu kimi, ictimaiyyətin diqqətini daxili siyasətdən xarici təhlükəyə yönəltmək sınaqdan çıxarılmış addımdır. Bu xüsusda Rusiyanın “news.ru” saytı yazır:“2016-cı il hadisələri göstərdi ki, xarici oyunçular bu münaqişəyə müdaxilə etməyə çalışmırlar, lakin hər halda, tərəfləri hərbi əməliyyatlardan çəkindirirlər. Bakı həmişə qan tökülməsinin əleyhinə çıxış edir. Məsələn, 2018-ci ilin baharında Azərbaycan Ermənistanda iğtişaşlar dövründən Qarabağ məsələsinə təzyiq göstərmək üçün istifadə etmədi, hərçənd, artıq bir neçə ildir ki, münaqişə zonasında qüvvələrin real nisbəti İrəvanın xeyrinə deyil. 2016-cı ilin aprelində lokal məğlubiyyət Ermənistan cəmiyyətində ölkə rəhbərliyinin fəaliyyət qabiliyyətli olmamasının nümayişi kimi qəbul edildi, xüsusən ona görə ki, bu hadisələr Moskva və Bakı tərəfindən silahlar barədə müqavilələrin reallaşması fonunda baş verirdi. Bunun ardınca “Sasna Tsrer” radikal qruplaşmasının qiyamı və etiraz aksiyaları o vaxtkı prezident Serj Sarkisyanın mövqelərini yaxşıca laxlatdı və sonda onun devrilməsi ilə nəticələndi. Bu baxımdan, vəziyyəti kəskinləşdirmək Ermənistanın indiki rəhbərliyi üçün sərfəli deyil, lakin Paşinyan ölkə daxilində siyasi xal qazanmaq üçün vaxtaşırı Qarabağ məsələsində mübarizlik mövqeyi nümayiş etdirir”.
Sayt bir məsələni də bununla əlaqələndirir ki, Ermənistan Müdafiə Nazirliyi münaqişə zonasında həqiqi vəziyyəti öz vətəndaşlarından gizlədir:“İstifadəçilər döyüş mövqelərindən alınmış məlumatlara istinadla göstərirlər ki, erməni komandirləri həm canlı qüvvədə, həm də döyüş texnikasında itki verdiklərini etiraf edirlər. Ölənlərin və yaralananların sayı çoxdur. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi öz hərbi qulluqçularının həlak olmasını dərhal bildirib. Ermənistan isə bunu etmir”. Məqalədə vurğulanır ki, bu dəfə vəziyyətin kəskinləşməsi, münaqişənin davam etməsindən daha çox, Ermənistanın hakimiyyət orqanlarının daxili siyasətdə xal qazanmaq xatirinə xarici siyasət kartı ilə oynamaq cəhdi təsiri bağışlayır:“Koronavirus pandemiyası baş nazir Paşinyana ciddi zərbə vurub. İki il bundan əvvəl xalqın dəstəyi ilə hakimiyyətə gəlmiş bu siyasətçinin reytinqi xeyli azalıb. Həm parlament, həm də qeyri-parlament müxalifəti getdikcə fəallaşır, hətta karantin şəraitində də İrəvanda keçirilən mitinqlər isə göstərir ki, müxalifət əhalinin dəstəyini qazanıb. Xalqın Paşinyandan narazılığının səbəbləri çoxdur. Əvvələn, əhalinin bir qismi hesab edir ki, hökumət koronavirus epidemiyasına adekvat cavab verə bilməyib. Bu cür narazılıqları izah etmək çətin deyil: Ermənistan epidemioloji vəziyyət baxımından postsovet məkanında ən pis vəziyyətdədir. Ölkədə 32 mindən çox yoluxma halı qeydə alınıb. İkincisi, bu da qanunauyğun suallar doğurur ki, Paşinyan pandemiyadan öz siyasi təşəbbüslərini həyata keçirmək üçün istifadə etməyə çalışır. Ölkədə hələ mart ayında tətbiq edilmiş fövqəladə vəziyyət rejimi davam edir. İyulun 13-də hökumət bu rejimin müddətini avqustun 12-dək uzadıb. Bunu təhlükəsizlik mülahizələri ilə izah etsələr də, əslində güclənməkdə olan etiraz əhvalını yumşaltmaq imkanı kimi təsir bağışlayır. Üçüncüsü, baş nazir pandemiyadan bəhanə kimi istifadə edərək bir sıra, o cümlədən güc qurumlarında heç də birmənalı olmayan dəyişikliklər aparmaqla orada özünə loyal adamların mövqelərini daha da möhkəmlədib. Nəhayət, Ermənistan Konstitusiyasına düzəlişlər edilməsi və bunun nəticəsində, məsələn, Qrayr Tovmasyanın ölkənin Konstitusiya Məhkəməsinin sədri vəzifəsindən çıxarılması da əhalinin və Paşinyanı tənqid edənlərin diqqətindən yayınmayıb.
Bu şəraitdə aşkardır ki, baş nazir sınanmış metoddan istifadə etməyi - ictimaiyyətin diqqətini xarici siyasətə yönəltməyi qərara alıb. Azərbaycanla ərazi mübahisəsi Ermənistan əhalisi üçün sınaqdan çıxarılmış birləşdirici amildir. Bu da simptomatikdir ki, sərhəddə vəziyyətin kəskinləşməsi məhz fövqəladə vəziyyət rejiminin uzadılması barədə qərar qəbul edilməsi ərəfəsində baş verib. Ölkə sakinlərinin çoxu bundan narazıdır, çünki bu rejim səmərə vermir. Nəticədə hökumətin yeni qərarına, demək olar ki, əhəmiyyət verilməyib, döyüş əməliyyatları barədə xəbərlər bu qərarı gündəlikdən sıxışdırıb. Paşinyana, itkilər hesabına olsa da, öz laxlamış mövqelərini mümkün qədər tezliklə möhkəmlətmək lazımdır”.
Nahid SALAYEV
