Koronavirusun yeni ştammları qlobal miqyasda ciddi təhdid mənbəyinə çevrilir...
Daha yüksək yoluxma qabiliyyəti ilə fərqlənən, Böyük Britaniyada aşkar edilən koronavirusun yeni ştammı son bir həftə ərzində daha yeddi dövlətdə qeydə alınıb. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına əsasən, artıq101 ölkədə bu ştamm qeydə alınıb.
İlk dəfə Cənubi Afrika Respublikasında aşkar edilən koronavirusun digər ştammı da yayılma coğrafiyasını genişləndirib. Ötən həftə ərzində o, daha beş dövlətdə aşkar edilib, onların ümumi sayı 51-ə çatır. ÜST bu ştammda baş verən mutasiyaların virusun immunitet sisteminin reaksiyasından qaçmasına kömək etdiyini vurğulayıb. Beləliklə, bu ştamm artıq koronvirusdan sağalan və ya vaksinasiya prosedurundan keçənlər üçün də təhlükəlidir. Yaponiya və Braziliyada aşkar edilən ştamm daha səkkiz ölkədə aşkar edilib. Hazırda bu ştamm 29 dövlətdə qeydə alınıb. Azərbaycanda koronavirusun yeni ştammları qeydə alınmayıb. Lakin qonşularımızdan İran və Gürcüstanda artıq yeni ştammlardan xəstəlik qeydə alınıb. Bu da virus təhlükəsinin artıq Azərbaycan sərhədlərində olduğunu və hər an ölkəmizə keçə biləcəyini istisna etmir.
Hazırda Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı koronavirusun yeni ştammlarını ciddi təhdid mənbəyi olaraq qiymətləndirir. Qurum bəyan edir ki, dünyada koronavirusa yoluxanların sayı, həmçinin ondan ölənlərin sayı azalmağa davam edir, lakin koronavirus mutasiyasının aşkarlandığı ölkələrin sayı artır: "Dünyada koronavirusa yoluxma hallarının sayında altı həftədir ki, azalma qeydə alınır: Ötən həftə 2,4 milyon yoluxma halı qeydə alınıb ki, bu da əvvəlki həftədən 11% azdır. Yeni ölüm faktlarında da azalma qeydə alınır. Lakin koronavirusun yeni ştammları yayılmağa davam edir. Bu da olduqca təhlükəlidir və üçüncü dalğaya səbəb ola bilər”. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Rusiya üzrə nümayəndəsi Melita Vuynoviç də vəziyyətin narahatlıq yaratdığını bildirir: “COVID-19 pandemiyasının üçüncü dalğasının başlanması insanların davranışından asılı olacaq. İkinci dalğanın indi bütün dünyada azalması görünür. Lakin kifayət qədər kollektiv immunitet, baryer hələ yoxdur. Əgər ehtiyatlı olmasaq, bəli, üçüncü dalğa mümkündür”. Bəzi ölkələr artıq üçüncü dalğanın başlanması haqda xəbərdarlıq edir. Məsələn, Polşanın səhiyyə naziri Adam Nedzelski bildirir ki, Polşada koronavirus pandemiyasının üçüncü dalğası başlayıb.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı onu da bildirir ki, dünya miqyasında virusa qarşı vaksinlərlə bağlı ayrıseçkilik problemi dərinləşdirməkdə və onun qarşısının alınmasında əngəl yaratmaqda davam edir. Bu arada yoxsulluq və qarşısının alınması mümkün olan xəstəliklərlə mübarizə üzrə “ONE Campaign” təşkilatının hazırladığı məruzədə deyilir ki, inkişaf etmiş ölkələrin aldığı COVID-19 əleyhinə vaksin dozası onların əhalisinin sayından çoxdur. Təşkilat virus əleyhinə vaksinin əldə olunması üzrə hazırkı sövdələşmələri təhlil edərək müəyyənləşdirib ki, hazırda ABŞ, Avropa İttifaqı, Böyük Britaniya, Avstraliya, Kanada və Yaponiya özlərini 3 milyarddan çox vaksin dozası ilə təmin edib. Bu, həmin ölkələrin əhalisinin vaksinasiyası üçün lazım olandan 1 milyard doza artıqdır. Koronavirus pandemiyasının irqi ayrıseçkiliyi yenidən üzə çıxarması da müşahidə edilir. BMT nəzdindəki İqtisadi və Sosial Şuranın (EKOSOS) son iclasında qurumun sədri, Pakistanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Münir Əkrəm dünya dövlətlərini pandemiya dövründə özünü daha qabarıq göstərən müasir irqçilik və ayrıseçkilik formalarına göz yummamağa çağırıb: “COVID-19 pandemiyası ərzaq məhsulları, təhsil, səhiyyə, mənzil, eləcə də ədalət mühakiməsinə çıxışda mövcud bərabərsizliyi aşkar etdi. Böhran ksenofobiya və ayrıseçkiliyi daha çox üzə çıxarır”. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş isə bəzi hallarda marginal qruplardan olan insanlar arasında COVID-19-dan ölüm göstəricilərinin əhalinin qalan hissəsinə nisbətən üç dəfə çox olduğunu qeyd edib: “Pandemiyanın təsiri cinsi, yaş, sinif, kasta və dini mənsubiyyət, cinsi oriyentasiya, azlıqlara aid olması, insanların iqtisadi və hüquqi vəziyyətinə görə ayrıseçkilik səbəbindən daha da güclənir”.
Baş verənlərlə bağlı “London Post” qəzeti də yazır ki, pandemiyanın yaratdığı uğursuz meyllər arasında ən son və ən aktual olanı peyvənd “millətçiliyi”dir. Bildirilir ki, peyvəndin paylanması nə ədalətli, nə də bərabər olub, hətta inkişaf etmiş ölkələr belə peyvənd paylanması mövzusunda öz aralarında mübahisə edirlər: “İdarə olunan 128 milyon doza peyvəndin dörddə üçündən çoxu ümumilikdə 10 ölkədə tətbiq edilib. Təxminən 2,5 milyard əhalisi olan 130 ölkədə hələ də COVID-19 peyvəndi tətbiq edilmədiyi halda, digər ölkələr bütün əhalisini dəfələrlə aşılayacaq qədər peyvənd alıb. Mənəvi və iqtisadi baxımdan peyvənd “millətçiliyi” hər bir dövlətin ən yaxşı mənafeyinə qarşı işləyən, yalnız böhranı uzadan, uğursuzluğa məhkum olan bir strategiyadır”. Bu fonda xatırladaq ki, Azərbaycan dünyada koronavirusla bağlı vaksinasiya ədalətsizliyinə qarşı mübarizə aparan əsas ölkələrdən biridir. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan peyvəndlərin bütün dünya üzrə ədalətli bölgüsünü hədəf alan COVAX-a töhfə verən ölkələr sırasında yer alır. Ölkədə əhalinin peyvəndləmə prosesi də hazırlanan plan üzrə gedir. Bu məqsədlə əsas etibarı ilə Çinin “Sinovac” şirkətinin “CoronaVAC” peyvəndindən istifadə olunur.
Tahir TAĞIYEV
