Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində cari ildə proseslərin hansı istiqamətdə cərəyan edəcəyi indi xüsusi maraq doğuran proseslərdən biri olaraq qalmaqdadır. Bu mənada, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Qarabağ münaqişəsinin həlli üzrə yanvarın 29-30-da İsverçrənin Cenevrə şəhərində keçirilməsi nəzərdə tutulan növbəti görüşü ətrafında da diqqət cəlb edən fikirlər səslənir. Məhz bu görüşdən sonra cari il ərzində münaqişənin həllinin hansı istiqamətdə gedəcəyi bir qədər də dəqiq bəlli olacaq.
Qeyd edək ki, belə bir görüşün olacağını Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Leyla Abdullayeva da təsdiqləyib: “Bildiyiniz kimi, nazir Elmar Məmmədyarov bir müddət öncə yanvarın sonunda Ermənistan xarici işlər naziri ilə görüşün keçiriləcəyini bildirmişdi. Bu xüsusda növbəti görüşlə bağlı yayılan məlumatı təsdiq edərək bildirmək istərdim ki, yanvarın 29-30-da Cenevrədə nazir Elmar Məmmədyarovun ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri və erməni həmkarı Zöhrab Mnatsakanyanla görüşü keçiriləcək”. Ekspertlər hesab edir ki, bu görüşdə müəyyən nəticələər əldə olunmasa, məsələnin hərbi həll ehtimalı kifayət qədər yüksək olacaq. Bunu erməni ekspert Kiro Manoyan da xüsusi vurğulayır və indiki vəziyyətin məhz İrəvanın mövqeyi üzündən yarandığını bildirir:“Dağlıq Qarabağ məsələsinin nizama salınması istiqamətində aparılan danışıqlarda Ermənistan hakimiyyətinin addımlarından aydın şəkildə məlum olur ki, hakimiyyət nə strategiya, nə də konsepsiyaya malikdir”. Kiro Manoyanın sözlərinə görə, Nikol Paşinyan Qarabağ məsələsi ilə bağlı mütəmadi olaraq ziddiyətli bəyanatlar verir ki, bu da Ermənistanın beynəlxalq arenadakı mövqelərini zəiflədir. Nikol Paşinyanın belə mövqeyi elə bu günlərdə Qafanda keçirdiyi mətbuat konfransı zamanı da özünü göstərdi. Onun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair verdiyi açıqlamalar bu ölkədə yenidən məsələ ətrafında kəskin polemikaya səbəb olub. Xatırladaq ki, Paşinyan keçmiş hakimiyyətdən Qarabağ məsələsində ona “ağır irs qaldığını” deyib, Serj Sarkisyanın vaxtında danışıqlar predmeti olmuş həll modelindən sitatlar gətirib. Bildirib ki, keçmiş hakimiyyət danışıqlarda Dağlıq Qarabağ ətrafındakı rayonların Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılmasını, sülhməramlıların yerləşdirilməsini və regionun hüquqi statusunun referendumda müəyyən edilməsini nəzərdə tutan sənədi müzakirə edib. Rus ekspert Stanislav Tarasov məsələ ilə bağlı bildirir:“O, canlı yayımda keçmiş prezident Serj Sarkisyanın hakimiyyəti dövründə danışıqlar masasına qoyulduğu iddia olunan bir dövri nəşrdə çap olunmuş hansısa sənəddən bir neçə hissə oxudu. Məzmun qısa şəkildə aşağıdakıdır: erməni tərəfi yeddi rayonu Azərbaycana verməli, Qarabağla Ermənistanı birləşdirən dəhlizi qorumalı idi. Bundan başqa, həmçinin memorandum, Qarabağın statusunun müəyyən edilməsi, sülhməramlıların yerləşdirilməsi ilə bağlı bütün mümkün variantlar barəsində danışılır. Eyni zamanda, Paşinyan bunu Ermənistanın üçüncü prezidenti Serj Sarkisyanın Qarabağ problemi barədə ona buraxdığı irs kimi müəyyənləşdirir. O, həmçinin qeyd edib ki, ölkə rəhbəri kimi fəaliyyət göstərəndə ona bu nöqtələrdən danışıqlara başlamaq təklif olunub”. Onun sözlərinə görə, birincisi, Ermənistan rəhbərinin statusu Paşinyanı məcbur edir ki, o, ciddi bəyanatlar verərkən “kar bağlantılar” istifadə etməsin, xüsusilə də bunlar mətbuata edilirsə:“İkincisi, onun bildirdiyi tezislər prezident Sarkisyanın siyasi irsi hesab olunmur. Bunlar münaqişə tərəflərinin indiyə qədər danışıqlar prosesi üçün əsas kimi istifadə etdikləri “Madrid prinsipləri”nin məzmununa tam uyğundur”. Tarasov bildirir ki, Paşinyanın məsələyə fərqli prizmadan yanaşmaq cəhdləri müharibəni körükləyən faktor kimi çıxış edir. Qeyd edək ki, Paşinyanın Qafanda keçmiş hakimiyyəti qınayan çıxışına Serj Sarkisyanın Respublika Partiyasından da reaksiya veriblər. Partiyanın adından danışanlar Paşinyanı qorxaqlıqda, Qarabağ məsələsinə dair axmaq bəyanatlar verməkdə ittiham ediblər. Partiyanın mətbuat katibi, keçmiş vitse-spiker Eduard Şarmazanov bildirib ki, Paşinyan həmin çıxışı ilə Dağlıq Qarabağda “prezidentliyə namizədləri” pis vəziyyətdə qoyur: “O, onlara müraciət edib deyir: mövqeyinizi bildirin. Bağışla, amma indi də mən sənə sual verirəm. Bəs sən özün Qarabağ məsələsində hansı mövqeyin sahibisən? Kimsə Paşinyandan hansısa mövqe eşidib? Baş nazir Paşinyanın, mənim hətta ona baş nazir deməyə də dilim gəlmir, həmin vəzifəni tutan adamın dağıtmaqdan başqa heç bir konsepsiyası yoxdur. O, klassik olaraq ətrafındakı hər şeyi dağıdır”. Respublika partiyasının sədr müavini Armen Aşotyan isə bildirib ki, Paşinyan əlinin altında olan sənədlər paketinə istinad etməkdənsə, qorxusundan mediada dərc edilmiş məqalələrə istinad edir. Əslində isə, Qarabağa dair danışıqların bütün stenoqramı, yazışmaları onun əlindədir. Aşotyan Paşinyana bir neçə sual da ünvanlayıb. Məsələn, o sual edir: Ermənistanda indiyədək heç olmasa bir lider belə olubmu ki, münaqişənin qarşılıqlı güzəştlər hesabına həll edilməli olduğunu deməsin? Yaxud Paşinyan özü danışıqları hansı sənəd əsasında aparır? Aşotyan bildirib ki, Paşinyan bəzi çevrələrdə “danışıqlar zamanı axmaq davranışlarını ört-basdır etmək üçün hərdən özünü dəliliyə vurmağa məcbur olduğunu” etiraf edib: “İndi sən kimi dəli yerinə qoyursan? Bizi, yoxsa özünü, bəlkə xalqı?”.
Tahir TAĞIYEV
