Yeni miqrant qanunu Rusiyanın özünə də ziyan vurur, azərbaycanlılara da... 332 min azərbaycanlı...
Rusiyada bu ildən etibarən miqrasiya ilə bağlı qanunvericiliyin sərtləşdirilməsi sözügedən ölkədə işçi qüvvəsi ilə bağlı müəyyən problemlərə gətirib çıxarmaqdadır. Eyni zamanda miqrantlar artıq Rusiyanı digər ölkələrlə əvəzləməyə getdikcə daha çox üstünlük verirlər. Bura Azərbaycandan olan miqrantlar da daxildir.
Artıq postsovet ölkələrindən Rusiyaya gedən əmək miqrantlarının sayı xeyli azalıb. Qeyd edildiyi kimi əsas səbəb Rusiya Federasiyasının miqrasiya siyasətinin sərtləşdirilməsidir ki, bu da əmək miqrantlarının axınının azalmasına səbəb olmaqdadır. Belə vəziyyətdə postsovet ölkələrinin getdikcə daha çox vətəndaşı Böyük Britaniya, Cənubi Koreya, Fars körfəzi ölkələri və Avropa İttifaqında iş axtarır. Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı (BMqT) Dünya Bankının məlumatlarına əsaslanaraq bildirir ki, miqrasiya axınlarının azalmasına baxmayaraq, Cənubi Qafqaz, Mərkəzi Asiya ölkələrinə pul köçürmələrinin axını stabil olaraq qalır. Lakin BMqT-nin hesabatında qeyd edildiyi kimi, pul köçürmələri Cənubi Koreya, ABŞ və bir sıra digər ölkələrdən də gəlir. İndi miqrantların Rusiyaya yox, digər ölkələrə üz tutması getdikcə daha çox qeydə alınır. Məsələn, Qırğızıstanın əmək, sosial təminat və miqrasiya nazirinin müavini Bakıt Darmankulu Rusiyadan qayıdan miqrantların məşğulluq imkanları barədə danışarkən qeyd edib ki, vətəndaşlar Xaricdə Məşğulluq Mərkəzi vasitəsilə 29 ölkəyə getmək olar və ən populyar istiqamət Böyük Britaniyadır: “İnsanlar daha çox ora mövsümi iş üçün gedirlər. Qəbul edən ölkə işçilərdən müəyyən müddət ərzində öz vəzifələrini yerinə yetirib vətənə qayıtmağı tələb edir. İngiltərə əcnəbilər üçün 40 min kvota ayırıb ki, bunun da 10 mini Qırğızıstan vətəndaşları üçün nəzərdə tutulub”. O, əlavə edib ki, 2,5 min qırğız artıq bu il Böyük Britaniyaya səfər edib: “Bundan başqa, Qırğızıstan vətəndaşlarının Məşğulluq Mərkəzi vasitəsilə kruiz gəmilərində işləmək imkanı var”. Qırğızıstan Respublikası parlamentinin sədri yanında Miqrasiya Məsələləri Şurasının üzvü İqor Şestakov qeyd edir ki,
Rusiyada yeni miqrasiya qanunvericiliyinin qəbulundan sonra Avrasiya İqtisadi İttifaqı ölkələri üçün hələ 2015-ci ildə qəbul edilmiş üstünlüklər toplusu nəzərə alınmır: “Bu vəziyyəti Aİİ dövlət başçıları səviyyəsində müzakirə etmək lazımdır, çünki Rusiyanın güzəştli gücü kreditlər və qrantlar deyil, əmək miqrasiyasıdır”. Onun sözlərinə görə, məsələn, Avropa İttifaqında olduğu kimi, Aİİ və digər Mərkəzi Asiya ölkələrinin vətəndaşlarını ayırmaq lazımdır. Ekspert hesab edir ki, miqrasiya məsələsi Aİİ-nin inteqrasiya birliyi kimi qəbul edilməsi baxımından qıcıqlandırıcı amildir. O, qeyd edir ki, məsələn, bir qanun Aİİ daxilində işçi qüvvəsinin hərəkət azadlığını bəyan edir, digəri isə bunu rədd edir: “Aİİ ölkələrinin qanunvericiliyini və ittifaqın hüquqi müddəalarını qaydaya salmaq lazımdır. Rusiyanın milli qanunvericiliyi Aİİ-nin hüquqi müddəaları üzərində üstünlük təşkil edir. Nəticədə belə bir təəssürat yaranır ki, Rusiyanın postsovet ölkələrindən olan əmək miqrantlarına ehtiyacı yoxdur”.
Bu durumda Rusiyada Dövlət Statistikası üzrə Federal Agentlik- Rosstatın məlumatına görə, ötən il ölkəyə gələn miqrantların sayı 4 milyon, ölkədən gedənlərin sayı isə 3,5 milyon nəfər olub. Bu göstərici 2023-cü illə müqayisədə təxminən 3 dəfə artıb. Rusiyanın Əmək Miqrantları Həmkarlar İttifaqının sədri Renat Kərimov bildirib ki, Rusiyaya gələn miqrantların sayı azalıb: “Rusiyadan çıxarılan miqrant, bir daha geri qayıtmır. Ümumiyyətlə, ölkəyə indi daha az miqrant gəlir. Çünki Rusiyada bütün 2024-cü il əmək miqrasiyasının sərtləşdirilməsi şüarı altında keçib. Ona görə də, bura gələn hər bir əmək miqrantı risk edib gəlir. Bu səbəbdən Rusiyaya gələn miqrantların sayı azalıb”. Kərimovun sözlərinə görə, miqrantların sayının azalmasına ölkədəki əmək bazarı da öz növbəsinə müvafiq reaksiya verir. Rusiayda işçi qüvvəsi çatışmazlığı yaranıb. Ən son məlumatlara görə Rusiyada hazırda 331 min 727 nəfər azərbaycanlı miqrant yaşayır. Bu, 2024-cü ilin sonu, 2025-ci ilin əvvəlinə aid olan ən son rəsmi statistik məlumatdır. Azərbaycanın Rusiyadakı səfirliyindən verilən məlumata görə, hazırda Rusiyada olan azərbaycanlı miqrantlarından 122 min 568 nəfər miqrasiya qeydiyyatına alınıb. Deportasiya təhlükəsi ilə üzləşmiş miqrantlar arasında minlərlə həmyerlilərimiz də var. Rusiyada qanunsuz miqranların reyestrinin fəaliyyətə başlaması miqrantlar arasında narazılığa səbəb olub. Belə ki, həmin reyestrə təkcə qanunu pozan miqrantların deyil, həm də qaydalara riayət edən xarici vətəndaşların adının salınması miqrantlar arasında deportasiya təşvişi yaradıb. Bu durumda miqrantların Rusiyanı tərk etməsi sürətlənib. Bu hal Rusiyada yaxın tezlikdə ciddi işçi çatışmazlığına səbəb olacaq. Amma Rusiya qanunvericiliyini dəyişməyənə kimi miqrantların bu ölkəyə qayıdışı çətin ki, baş tutsun. Miqrasiya üzrə ekspert Asilbek Egemberdiev bildirib ki, Rusiyanın Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələrindən qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizəsi səmərəsizdir, tərəfdaşlar arasında münasibətləri pozur və Rusiyanın regionda təsirini zəiflədir: “Mövcud miqrasiya siyasəti bütün tərəflərə ziyan vurur. Xarici işçilərin leqallaşdırılması üçün dəqiq qaydaların olmaması miqrantları çıxılmaz vəziyyətə salır”. Egemberdiyev hesab edir ki, “iş vizası”nın tətbiqi mürəkkəbliyinə baxmayaraq, problemi həll etməyin yeganə sivil yoludur: “Bu, şəffaflığı və miqrantların hüquqlarına hörməti, o cümlədən qalma müddətinin müəyyən edilməsini, qəbul edən tərəfin hüquqi məsuliyyətini və sosial normalara riayət olunmasını təmin edəcək. Altı aydan iki ilə qədər müddətə uzadılma imkanı olan “iş vizası” bir çox aktual məsələlərin həllinə kömək edəcək”. Ekspert vurğulayıb ki, bu, Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələrində narazılıq yarada bilsə də, sivil miqrasiya münasibətlərinin qurulması üçün zəruri addımdır.
Samirə SƏFƏROVA
