Azərbaycan KTMT-nin İrəvan sammitində də Ermənistanı çökdürdü...
Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında (KTMT) Azərbaycanın dostlarının Ermənistanla müqayisədə daha çox olması qurumun İrəvanda baş tutan iclasında bir daha təsdiqini tapdı. Ermənistanın gözləntilərinin əksinə olaraq, Azərbaycana qarşı hansısa irad ifadə edilmədi. Bu, KTMT üzvlərinin haqlı mövqedə olan Azərbaycana dəstəyinin daha bir təsdiqi oldu.
Qeyd edək ki, Heydər Əliyev Mərkəzində Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılmasının 30 illiyi münasibətilə keçirilən tədbirdə çıxışı zamanı da İlham Əliyev bu xüsusda maraqlı fikirlər səsləndirmişdi: “Hətta üzv olmadığımız təşkilatlarda da bizim dostlarımız az deyil və son illərin, ayların hadisələri onu bir daha göstərir. Məsələn, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı. Biz bu təşkilatın üzvü deyilik, Ermənistan bu təşkilatın üzvüdür və bu təşkilat xətti ilə Azərbaycana qarşı əsassız iddia qaldırmaq fikrində idi, faktiki olaraq bu təşkilata üzv olan ölkələri Azərbaycanla üz-üzə qoymaq istəyirdi. Bu, böyük təxribatdır və böyük cinayətdir. Ancaq bu təşkilatın digər üzvləri bu təxribata getmədilər. Bəziləri isə öz çıxışlarında Ermənistanı elə günə qoydular ki, Ermənistanda bugünə qədər də bunu yaddan çıxara bilmirlər. Yəni bu nəyi göstərir? Bu təşkilatda bizim dostlarımız Ermənistanınkından daha çoxdur. Nəyə görə? Siyasətimizə görə, bizim etibarlı tərəfdaş olmağımıza görə. Ermənistana nə üçün münasibət mənfidir? Ona görə ki, onlar hər yerdə yalan danışırlar və öz problemlərini həll etmək üçün daha qapı qalmayıb ki, oraya müraciət etməsinlər. Bütün bunlar göz qabağındadır, hər kəs bunu görür, hər kəs bunu bilir”. Bu fonda qeyd edək ki, KTMT-nin İrəvan iclasında Azərbaycana qarşı məqamları özündə ehtiva edən sənəd imzalanması mümkün olmayıb. Məsələ ilə bağlı təşkilatın baş katibi Stanislav Zas bildirib ki, KTMT-nin Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistana kömək göstərilməsi tədbirləri haqqında qərar layihəsi yüksək hazırlıq vəziyyətindədir, amma müəyyən müddəalarının işlənməsinə ehtiyac var: “İki sənəd xüsusilə müzakirə olunub. Bunlar Ermənistan Respublikasına kömək göstərilməsi barədə qərarın layihəsidir. Sənəd yüksək hazırlıq vəziyyətindədir. Ümumilikdə, əlbəttə, Ermənistan-Azərbaycan sərhədindəki gərginliklə bağlı bu heç də sadə olmayan situasiyada Ermənistana köməklik göstərilməsinə dair kompleks tədbirlər razılaşdırılıb və müəyyənləşdirllib”. Zasın dediyinə görə, sənəd ümumilikdə tanınıb, amma onun bəzi müddəalarının işlənməsinə ehtiyac var. Zas bildirib ki, sənəd bundan sonra imzalanmaq üçün KTMT-yə üzv dövlətlərin başçılarına təqdim olunacaq. O əlavə edib ki, Kolektiv Təhlükəsizlik Şurasının bəyannaməsi də yüksək hazırlıq vəziyyətindədir, amma müzakirələrin nəticələrinə görə bu sənədə bir sıra redaktələr edilməlidir. KTMT baş katibi bunu normal proses adlandırıb. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan da deyib ki, KTMT ölkələri başçılarının iclasında 15 qərar qəbul olunub, daha iki sənəd təkrar işlənməyə göndərilib. KTMT-nin İrəvan sammitində təşkilatda sədrliyi Ermənistandan təhvil alan Belarusun prezidenti Aleksandr Lukaşenko isə bildirib ki, imzalanma üçün təqdim olunan sənədə Ermənistanın iki düzəlişi qəbul olunmayıb: “Biz qərara gəldik ki, bu iki bəndi qəbul etməyək və onların dərinliyinə varmayaq”. Lakin Belarus prezidenti bu bəndlərin nədən ibarət olduğunu açıqlamayıb.
Amma “Azatutyun” radiosu bildirir ki, Yerevan KTMT sammitindən “Azərbaycanın təcavüzünə siyasi qiymət verilməsini” gözləyirdi. Bu fonda rəsmi İrəvan yekun sənədə düzəlişlər təklif edib. Amma digər üzvlər bunu qəbul etməyib. Aleksandr Lukaşenko bu xüsusda qeyd edib: “Amma biz ilk dəfə olaraq qərara gəldik ki...(və bu istiqmətdə konkret hərəkət vardı) razılığa gəlmək üçün mövqelərin uyğun gəldiyi məqamlar var. Və biz hamımız başa düşdük ki, bu münaqişə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsidir. Əgər biz müzakirə etdiyimiz kimi hərəkət etsək, münaqişə qurtaracaq və sülh müqaviləsi imzalanacaq. Nikol Vovayeviç susur, deməli, o da mənim dediyimlə razıdır”. Rusiya prezidenti təşkilatın sammitində deyib ki, Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına ümid edir. O əlavə edib ki, Soçidə aparılmış üçtərəfli danışıqlar əsas məsələlərin həlli üçün yaxşı bünövrə olub. Rusiya prezidentinin sözlərinə görə, Soçidə 2020 və 2021-ci ildə qəbul edilmiş üçtərəfli razılaşmalara ən yüksək səviyyədə sadiqlik ifadə olunub: “Sərhədin delimitasiyasına, nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasına, humanitar problemlərin həllinə, Ermənistan və Azərbaycan arasında münasibətlərin dayanıqlı normallaşdırılmasına yalnız bu razılaşmalara ardıcıl əməl etməklə nail olmaq olar. Ümid edirik ki, bu, son nəticədə Yerevan və Bakı arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına imkan verəcək”. Amma o da bəlli olub ki, Nikol Paşinyan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının İrəvanda keçirilən sammitində təşkilatın Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının bəyannaməsini imzalamaqdan imtina edib. Paşinyan qeyd edib: “KTMT Kollektiv Təhlükəsizlik Şurasının bəyannaməsi və Ermənistan Respublikasına yardımın göstərilməsi üzrə birgə tədbirlər haqqında” layihəsi yetərincə işlənməyib və bu formada, bütün hörmətimlə, mən bu sənədləri imzalamağa hazır deyiləm”. Paşinyan Rusiyanın rəhbərlik etdiyi təşkilatı 2020-ci ilin 44 günlük müharibəsində Ermənistana kömək göstərməkdən imtina etməsinə görə kəskin tənqid edib. O xatırladıb ki, onun ölkəsi bu ilin yanvarında Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev antihökumət iğtişaşları zamanı KTMT qoşunlarını köməyə çağırarkən bu çağırışa dəstək verib: “Ermənistan KTMT-dəki sədrliyini başa vurur. Bu ilin KTMT üçün ildönümü olmasına baxmayaraq, bu il Ermənistan üçün ildönümü olmayıb. Son iki ildə KTMT-yə üzv dövlət Azərbaycanın azı üç hücumuna məruz qalıb və yeri gəlmişkən, biz indiyədək KTMT-dən Azərbaycanın təcavüzünə hər hansı bir reaksiya almamışıq və bu, təşkilatın nüfuzuna böyük zərbədir”. Bu fonda Ermənistanda hakimiyyətin təşkilatçılığı ilə yüzlərlə şəxs İrəvanın mərkəzində ölkənin KTMT-dən dərhal çıxmasını tələb edən aksiya keçirib. Nümayişçilərin arasında Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinə etiraz edənlər də olub. Kreml sözçüsü Dmitri Peskov isə KTMT-nin İrəvanda keçirilən sammiti haqda qeyd edib ki, Rusiya Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması prosesində mühüm rol oynamaqda davam edir və bundan sonra da prosesə yardım edəcək: “Heç kim Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasını hansısa tarixə qədər uzatmağa çalışmır, əsas odur ki, imzalansın və yaşama hüququ qazansın. Ermənistan və Azərbaycanın sülh müqaviləsi üzərində razılaşması vacibdir, hamı bir-biri ilə rəqabət aparmadan bunun üçün bütün səylərini göstərməlidir”. Peskov qeyd edib ki, sülh müqaviləsinin imzalanması məsələlərində hələ də müəyyən nüanslar var və gələcək hadisələrin gedişində və digər formatlarda nizamlanma mümkündür: “Ona görə də burada çoxlu imkanlar yaranacaq, o zaman bu imkanları yekunlaşdırmaq mümkün olacaq”.
Nahid SALAYEV
