Paşinyanın sülhməramlılarla bağlı mövqeyi Kremlin qəzəbinə tuş gəldi
Azərbaycan Ordusunun Qarabağda qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin üzvlərinə qarşı keçirdiyi “Qisas” cavab əməliyyatı, gözlənildiyi kimi, Ermənistanda şok effekti yaradıb. Erməniləri burada qorxudan daha br məqam odur ki, Azərbaycan bu əməliyyatı Rusiya sülhməramlı kontingentinin bölgədə olduğu şəraitdə aparıb. Elə bunun ardınca Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan hökumətin iclasında bildirib ki, Azərbaycan ərazisində müvəqqəti yerləşdirilən Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyəti suallar doğurur.
Paşinyanın bu iradı Rusiyada heç də xoş qarşılanmayıb. Ona ilk cavab Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskovdan gəlib. Kreml nümayəndəsi Qarabağda baş verənlərin Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyəti ilə bağlı bir sıra suallar doğurduğunu deyən Nikol Paşinyanın sözlərinə də münasibət bildirərkən qeyd edib ki, bu məsələdə əsas istinad nöqtəsi üçtərəfli sazişlərdir, tərəflər bütün öhdəliklərini yerinə yetirməlidirlər: “Biz vəziyyəti çox diqqətlə müşahidə edirik. Təbii ki, vəziyyətin kəskinləşməsindən narahatıq. Tərəfləri təmkinli olmağa, ən başlıcası, məlum üçtərəfli sənədlərin bütün müddəalarını yerinə yetirməyə çağırırıq. Suallar varsa, təbii ki, onlara cavab verilməlidir. Amma eyni zamanda, erməni tərəfi ilə müxtəlif səviyyələrdə yaxın təmaslarımız mövcud məsələlərə aydınlıq gətirməyə imkan verəcək”. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov da Paşinyanın Azərbaycan ərazisində müvəqqəti yerləşdirilən Rusiya sülhməramlı kontingentinin fəaliyyəti ilə bağlı fikirlərinə münasibət bildirib. Nazir məsələ ilə bağlı suala cavab verməkdə çətinlik çəkdiyini deyib: “Mənim üçün bu suala cavab vermək çətindir. Çünki biz Ermənistanın baş nazirinin Rusiyanın Qarabağdakı sülhməramlı əməliyyatı kontekstində müzakirəyə çıxarmaq istədiyi konkret təklifləri görməmişik. Ermənistanın əlavə təşəbbüslər irəli sürmək hüququ var”. Lavrovun bu açıqlaması həm də Paşinyanın yalanını üzə çıxarıb. Belə ki, Paşinyanın iddiasına əsasən, Ermənistan Rusiya ilə sülhməramlıların mandatına dair ikitərəfli sənəd imzalayıb, amma Azərbaycan bu sənədə imza atmayıb. Paşinyan bildirib ki, Rusiyanın bu sənədi Ermənistanla ikitərəfli qaydada imzalaması onun tam miqyasda fəaliyyət göstərməsi üçün yetərlidir. Amma Lavrovun açıqlaması təsdiq edir ki, hər hansı sənəd imzalanmayıb, bu səbəbdən sülhməramlı qüvvələrin mandatı da bəlli deyil.
Digər tərəfdən, beynəlxalq hüquqa görə, Azərbaycanın icazəsi olmadan onun ərazisində ikitərəfli qaydada imzalanmış sənəd tətbiq oluna bilməz və tətbiq olunacaqsa, bu o deməkdir ki, Rusiya Azərbaycan ərazisini işğal edib və öz sülhməramlılarının mandatı məsələsini Azərbaycanla yox, hansısa başqa bir ölkə ilə həll edir. Kreml isə buna getməz. Çünki Qarabağ beynəxalq hüquqa görə Azərbaycan ərazisidir. Sadəcə olaraq, azərbaycanlıların buradan zor gücünə çıxarılmasından sonra orada indilikdə yalnız erməni əsilli əhali yaşayır. Amma bu o demək deyil ki, hansısa üçüncü ölkənin digər dövlətlə Azərbaycan əhalisi, sülhməramlı kontingentin mandatı ilə bağlı nəsə imzalaması mümkündür. Ona görə də Paşinyanın Rusiya ilə sülhməramlıların mandatına dair Ermənistanın Kremllə razılıq imzalaması haqda fikirlərinin özü absurddur.
Ümumiyyətlə, sülhməramlıların mandatına dair sənəd imzalamaq Azərbaycanın maraqlarına uyğun deyil, çünki Gürcüstan və Moldova təcrübəsində belə bir sənəd mərkəzi hakimiyyətlərin öz bölgələri ilə əlaqəsini kəsib. Bu səbəbdən Azərbaycan analoji addımlar atmayıb. Xatırladaq ki, 2020-ci il noyabrın 10-da imzalanmış atəşkəs bəyannaməsi ilə Qarabağın ermənilər yaşayan hissəsində sülhə və bəyanatın icrasına nəzarət etməli olan qüvvə bölgəyə yerləşdirilmiş Rusiya sülhməramlılarıdır. Amma ermənilər bu qüvvələrin arxasında gizlənib təxribat törədirlər. Elə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri də rus sülhməramlılarının arxasında gizlənən erməni terrorçularına qarşı “Qisas” əməliyyatını gerçəkləşdirib. Türkiyədən olan ekspert Mehmet Akif Okur “axar.az” portalına açıqlamasında bu xüsusda bildirir: “Azərbaycan keçirdiyi “Qisas” əməliyyatı ilə verilən sözlər və imzalanan bəyannamələrin şərtləri yerinə yetirilməyəcəyi halda beynəlxalq hüquqa uyğun şəkildə təşəbbüsü ələ alaraq, bunları özünün təmin edəcək gücdə olduğunu göstərir. Rəsmi Bakı 10 noyabr Bəyannaməsinin və sonra imzalanan bəyannamələrin şərtlərini, Rusiya və Ermənistanın öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməsini tələb edir. Əsas şərtlərdən biri Ermənistan ordu birləşmələri və separatçı silahlı ünsürlərin Qarabağı tərk etməsidir. Əgər bu yerinə yetirilmirsə, rus sülhməramlıların orada olmasının heç bir mənası yoxdur. Separatçı-terrorçu dəstələr Qarabağda qalmaqda davam edir, nəqliyyat dəhlizləri açılmalı idi, hələ ki, bu da yerinə yetirilməyib. Şuşa Vətən müharibəsinin rəmzi olan şəhərdir. Şuşadan keçən yola alternativ yol çəkiləcəkdi və ermənilər bu yoldan istifadə edəcəkdi. Yəni Laçın dəhlizinə alternativ yol çəkilməli idi. Lakin ortalıqda bir nəticə yoxdur. Azərbaycan Rusiya və Ermənistandan üzərlərinə götürdükləri öhdəlikləri yerinə yetirməyi qətiyyətlə tələb edir. Öhdəliklərin yerinə yetirilməməsi müharibəyə yenidən dönüş deməkdir. Azərbaycan “Qisas” əməliyyatı ilə buna hazır olduğunu göstərdi, eyni zamanda “Bayraqdar”dan yenidən istifadə etməklə Türkiyə ilə ittifaqına işarə etdi”.
Samirə SƏFƏROVA
