Məlum olduğu kimi, bu günlərdə Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyətinin artıq sual altında olduğunu bildirib. O bunu ABŞ və Fransanın mövqeyi ilə izah edib.
Rusiya xarici işlər naziri deyib ki, ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlər üçlüyünün gələcək taleyi məlum deyil və bu anlaşılmazlığın səbəbi ABŞ və Fransanın mövqeyidir: "Bizim ABŞ və Fransa, necə deyərlər, tərəfdaşlarımız rusofob məstliyi ilə Rusiya Federasiyasına aid olan nə varsa ləğv etməyə çalışaraq bəyan ediblər ki, bizimlə bu formatda ünsiyyət saxlamayacaqlar. Bu onların səlahiyyətidir, əgər onlar Qarabağda və ümumiyyətlə Zaqafqaziyada tənzimləmə üzrə maraqlarını qurban verməyə hazırdırlarsa, bu, onların seçimidir".
Bütün bunların ardınca, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarovanın açılamaları Kremlin artıq Minsk Qrupu formatının üzərindən xətt çəkdiyini göstərir. Bu xüsusda Mariya Zaxarova qeyd edib: “Bu il fevralın 24-də Vaşinqton və Paris ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlər “üçlüyü” çərçivəsində Moskva ilə bütün təmasları dayandırıb”. Onun sözlərinə görə, Cənubi Qafqazdakı real vəziyyət danışıqlarda fasiləyə imkan vermir: "Birləşmiş Ştatlar və Fransa həmsədr kimi əməkdaşlığı dayandırdıqlarına görə regionda uzunmüddətli sülh və sabitliyin bərpası üçün əlavə ardıcıl addımlar tələb olunur. Bununla əlaqədar olaraq, xüsusi tapşırıqlar üzrə səfir İqor Xovayev (Minsk Qrupunun Rusiyadan olan həmsədri) öz işini yeni vəzifədə, yəni Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirinin Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan Respublikası arasında münasibətlərin normallaşmasına yardım üzrə xüsusi nümayəndəsi kimi davam etdirəcək. Onun diqqət mərkəzində Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin hazırlanması olacaq. Biz Bakı və İrəvandakı müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımızdan İqor Xovayevin səylərinə dəstək vermələrini ümid edirik. Biz digər maraqlı oyunçularla konstruktiv qarşılıqlı əməkdalığa açığıq". Beləliklə, xüsusi tapşırıqlar üzrə səfir İqor Xovayev Rusiya xarici işlər nazirinin Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşması üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin olunub. Bu da bir daha təsdiq edir ki, Minsk Qrupunun fəaliyyətinin tarixin arxivinə qovuşması ilə bağlı Bakının dediklərini Kreml də qəbul edir.
Qeyd edək ki, bu günlərdə cari ilin birinci rübünün yekunlarına həsr olunan müşavirədə çıxışı zamanı prezident İlham Əliyev də Minsk Qrupunun fəaliyyətininə ehtiyac olmadığını bildirib: “ATƏT-in Minsk Qrupuna gəldikdə, müharibədən dərhal sonra Minsk qrupunun həmsədrləri Bakıya gəlmişdilər. Bu, onların Azərbaycana müharibədən sonra birinci və sonuncu səfəri idi və o görüşlə bağlı mətbuatda kifayət qədər məlumat var, təkrar etmək istəmirəm...Biz bu münaqişəni özümüz həll etdik. Minsk Qrupu İkinci Qarabağ müharibəsinə qədər 28 il fəaliyyətdə idi və həmsədr ölkələr bu illər ərzində Azərbaycana, Ermənistana bəlkə də yüzlərlə səfər etmişlər. Nəticə də göz qabağındadır, nəticə sıfır. Bunun səbəbləri də Azərbaycan ictimaiyyətinə məlumdur. Bu haqda çox danışmaq istəməzdim. Nəticə göz qabağındadır və bir daha demək istəyirəm ki, nəticə sıfır və Azərbaycan bu münaqişəni özü həll edib. Hərbi-siyasi yollarla həll edib. Minsk Qrupuna münaqişənin həlli üçün verilmiş mandat faktiki olaraq de-yure qüvvədə olsa da, de-fakto artıq etibarsız sayıla bilər. Müharibədən keçən dövr ərzində - son Rusiya-Ukrayna müharibəsinə qədər olan dövr ərzində biz bu məsələ ilə bağlı öz fikirlərimizi bildirmişdik. Bizim xarici işlər nazirimiz Minsk qrupunun həmsədrləri ilə müxtəlif beynəlxalq tədbirlərdə görüşmüşdür və biz deyirdik ki, siz bizə deyin görək, nə ilə məşğul olmaq istəyirsiniz? Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunub, Azərbaycan ərazisində Dağlıq Qarabağ inzibati ərazisi yoxdur və olmayacaq. Siz nə ilə məşğul olmaq istəyirsiniz, deyin, biz də bilək və öz fikrimizi bildirək. Bir ildən çox müddətdə bu məsələ ilə bağlı bizə hər hansı bir təklif verilməmişdir. İndiki şəraitdə isə Minsk qrupu, onun həmsədrlər formatı faktiki olaraq qeyri-funksional vəziyyətdədir. Bunu artıq bu həmsədr ölkələrin yüksəkvəzifəli şəxsləri bildirirlər və belə olan halda, əlbəttə ki, hər hansı bir qrup şəklində fəaliyyətdən söhbət gedə bilməz”.
Ermənistanda qeyd edirlər ki, daha Minsk Qrupunu Bakı və Moskvanın yanaşması fonunda unutmaq lazımdır. Erməni ekspert Hakob Hakobyan bu xüsusda bildirir: “Bu gün dünyada gedən proseslərdən, hərəkətlərdən görünür ki, Qərb artıq Rusiyaya qarşı açıq mübarizəyə başlayıb”. Onun sözlərinə görə, aydındır ki, yuxarıda qeyd olunan hadisələr fonunda ATƏT-in Minsk Qrupu artıq fəaliyyət göstərə bilməyəcək, Rusiya, ABŞ və Fransanın həmin həmsədrlikdə əməkdaşlığı hazırda mümkün görünmür:
“Təsadüfi deyildi ki, bu dövlətlər ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri sırasına daxil edilmişdilər. Və indi heç bir qüvvənin olmaması balansı pozacaq. Bu balansı pozmağa kömək edəcək hər hansı addım nə Ermənistanın, nə də Qarabağdakı rejimin maraqlarına uyğun olmayacaq. Ona görə də hesab edirəm ki, bu məsələni Avropa İttifaqı platformasına çıxarıb orada müzakirələr apara biləcəklərinə dair ümidlər puçdur. Beləliklə, biz özümüz o balansı pozacağıq. Digər tərəfdən, nəzərə alaq ki, Rusiya sülhməramlı qüvvələri Qarabağdadır. Və bu baxımdan Rusiyanın vasitəçiliyi olmadan Qarabağ məsələsinin həllindən danışmaq bizim maraqlarımıza uyğun gəlməyəcək. Ümumiyyətlə, hazırda çox təhlükəli vəziyyətdəyik. Azərbaycan Rusiyanın vasitəçiliyi olmadan öz məsələlərini operativ şəkildə həll etmək istəyir”. Onun sözlərinə görə, Moskva Ukrayna məsələləri ilə məşğuldur və indiki mərhələdə Qarabağ məsələsinin ikinci dərəcəli xarakter daşıdığı göz qabağındadır: “Ona görə də bütün bəyanatlar Minsk Qrupu kimi dekorativ xarakter daşıyır. Digər erməni politoloq Mina Xaçatryan isə bildirir ki, Brüsseldə keçirilən görüşdə demarkasiya üzrə ikitərəfli komissiyanın yaradılması barədə qərar qəbul edilib və Paşinyan açıq şəkildə məsələnin yalnız Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərə aid olduğunu bildirib: “Burada Minsk Qrupundan ümumiyyətlə bəhs edilmir. Avropada aparılan danışıqlar, əslində, Qarabağın Ermənistan üçün daha maraqlı olmadığının birbaşa ifadəsidir. Hakimiyyətin Azərbaycandan tələb etdiyi yeganə şey yerli əhalinin təhlükəsizliyinə zəmanət verməkdir”.
Nahid SALAYEV
