Rusiyanın Qərblə oynadığı “Ukrayna tanqosu” savaş rəqsinə çevrilir...
“Rusiya Prezidenti Vladimir Putin aylardır Ukrayna ilə sərhəd yaxınlığına böyük sayda qoşun cəmləyir. Amma Moskva bu ölkəni işğal etmək niyyəti olmadığını deyir. Bəs onda Rusiyanın növbəti addımı nə ola bilər?”. Bu fikirlər “The New York Times” qəzetində yer alıb.
Qəzet Ukrayna ilə bağlı Rusiyanın növbəti addımının nə olacağını Putindən başqa heç kəsin bilmədiyini yazır. Qeyd edilir ki, elə Putinin niyyəti də budur: “Rusiyanın xarici siyasəti üzrə tanınmış təhlilçi, Kremlə tövsiyələr verən şuranın başçısı Fyodor Lukyanov elə belə də deyir: “Qətiyyətlə bəyan edəcəyim ekspert fikri budur: Lənət şeytana, kim bilir?”. Təhlilçilərin fikrincə, hətta Putinin yaxın ətrafı belə onun Ukraynaya qarşı tammiqyaslı müharibə planında nə dərəcədə ciddi olduğunu dəqiq bilmir. O ki qala bu həftə Cenevrədə ABŞ-la danışıqlara rəhbərlik etmiş xarici işlər nazirinin müavini Sergey Ryabkov ola. Rusiyalı və amerikalı təhlilçilər onun belə bir qərar verməməsini də mümkün sayırlar. Ola bilsin, Putin Qərbi gərgin saxlamaqdan həzz alır. Ukrayna məsələsinə görə ABŞ və Rusiya nümayəndə heyətləri arasında danışıqlar keçirilib. Kremlin sözçüsü Dmitri Peskovun sözlərinə görə, Rusiya bundan sonra diplomatiyaya davam etməyin “mənası olub-olmadığına” qərar verəcək. Putinin son aylardakı davranışı onun zəif geosiyasi mövqeyi ilə yüksək nəticələr əldə etməkdən ötrü gərginlik və gözlənilməzlikdən necə yararlanmaq bacarığını göstərir. İqtisadi vəziyyəti yaxşı olmayan Rusiya azı dörd cəbhədə – Belarus, Qazaxıstan, Ukrayna və Cənubi Qafqazda gərgin vəziyyətləri idarə edir. Putin illərdir NATO-nun Şərqə doğru genişlənməsindən, Amerikanın Ukraynada qərbyönlü əhvalı dəstəkləməsindən qəzəbini ifadə edir; indi isə prezident Co Baydenin gündəmini mürəkkəbləşdirə biləcək yeni təhlükəsizik böhranı yaratmaqla o, məsələni düz Vaşinqtonun qənşərinə çıxara bilib. Rus ekspert Tatyana Stanovaya qeyd edir: “Son 30 ildə ilk dəfə olaraq Birləşmiş Ştatlar hətta bir il öncə müzakirəsi qeyri-mümkün sayılan məsələləri dartışmağa razılaşıb”. İndi isə Rusiya prezidenti amerikalıları danışıqlar masasına çəkərək klassik Putin strategiyası yürüdür: oyun meydançasında mümkün qədər çox, müxtəlif istiqamətləri göstərən gedişlər edir, adamlar bunların üzərində baş sındırdığı vaxt isə o, gedişatdan asılı olaraq özünə ən çox əl verən taktikanı seçir. Məsələn, Ryabkov jurnalistlərə deyib ki, o heç bir ultimatum irəli sürmür. Amma onu da əlavə edib ki, Birləşmiş Ştatların Ukraynanın heç vaxt NATO-ya qoşulmayacağına qarantiya verməsi “tamamilə məcburidir”.
Rusiyaya sanksiyalar Birləşmiş Ştatlarla gərginliyi yoluna qoymayacaq. Bunu Britaniyanın Moskvada keçmiş səfiri Toni Brenton da təsdiq edir: “Rusiyaya sanksiyalar işləmir. Rusiya sadəcə, daha da inadcıl olur”. Onun fikrincə, Qərb də cavabında inad edir: “Və beləliklə də həqiqi, çox təhlükəli təhlükəsizlik qarşıdurmasına bir az da yaxınlaşırsız”. Corctaun Universitetindən Ancela Stent isə düşünür ki, sanksiya təhdidi Rusiyanı heç də çəkindirə bilməyib. Ekspert diqqəti təklif olunan sanksiyaların miqyasına çəkir, onlar texnologiya ixracına, bankların beynəlxalq maliyyə sisteminə çıxışına təsir göstərə bilər: “Əgər Putin Ukraynanı işğal etməyə qərar versə, gözlənən sanksiyaların onu bu yoldan döndərəcəyindən əmin deyiləm”. Bu arada ABŞ rəsmiləri bildiriblər ki, Vladimir Putin hərbi helikopterləri Ukrayna ilə sərhədə göndərməklə bağlı ilk addımları atıb və bu, qonşu ölkəyə hücum planlaşdırmasının davam etdiyinə işarədir. Amerikalı rəsmilər Ukrayna sərhədinə əlavə rus qoşunlarının göndəriləcəyini və bu sayın 175 minə qədər çatdırılacağını gözləyir. Yerləşdirilmə səngisə də, hələ də sərhəddə 100 minə yaxın hərbçi var və hazırda Rusiya ora əlavə zərbə aviasiyası da yerləşdirib. Putin Ukraynanı işğal etmək qərarına gələrsə, hücum və nəqliyyat helikopterləri, həmçinin qırıcı təyyarələr Rusiya üçün əsas üstünlük olacaq. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus RC-135 radioelektron kəşfiyyat təyyarəsi dekabrın 27-dən bəri mütəmadi olaraq Ukrayna üzərində uçuşlar həyata keçirir. Bu, ABŞ kəşfiyyatına rus komandirlərin danışıqlarını dinləməyə imkan verir. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri, həmçinin, yerüstü hədəfləri izləmək üçün E-8 JSTARS təyyarələrindən istifadə edir və onların köməyi ilə Rusiya qoşunlarının yerləşməsini və hərəkətlərini izləyir”.
Belə bir vaxtda Fransa kəşfiyyatı istisna etmir ki, Moskva Ukraynaya qarşı döyüş əməliyyatlarının eyni vaxtda bir neçə ssenarisini nəzərdən keçirir. Bura bütün Donbasın zəbt edilməsindən tutmuş Ukraynanın cənubunda şəhərlərin işğalı da daxildir. “Europe1” resursu Fransa kəşfiyyatındakı mənbələrə istinadən yazır ki, Qazaxıstandakı hadisələrə baxmayaraq, Rusiya Ukraynaya hücum planlarını ləğv etməyib. Kəşfiyyatdakı mənbələr deyir ki, Putin ABŞ və NATO ilə danışıqların nəticələrini gözləmədən Ukraynanın sonrakı taleyini həll edəcək. Bu zaman üç ssenari nəzərdən keçirilir. Birincisi Rusiya ordusunun birbaşa müdaxiləsidir. Hazırda Ukrayna sərhədləri boyu 100-150 minlik canlı qüvvə və olduqca çox hərbi texnika cəmləşdirilib. Bu ssenari həyata keçirilsə, hər iki tərəfdən çoxsaylı itkilər qaçılmaz olacaq. İkinci ssenariyə əsasən Rusiya ancaq Donbassı özünə birləşdirəcək. Fransa generalları əvvəldən hadisələrin bu cür inkişaf edəcəyini daha ağlabatan hesab edirlər. Çünki bu variant Rusiyaya daha çox sərf edir. Moskva regionda toqquşmaları qızışdıra və ardınca “öz vətəndaşlarını” müdafiə etmək üçün Donbasa qoşun yeridə bilər. Lakin üçüncü ssenariyə əsasən Rusiyanın Ukraynaya qarşı Baş qərargah rəisi, general Valeri Gerasimovun strategiyasını istifadə etməsi mümkündür. Bu, hibrid müharibə strategiyasıdır və eyni vaxtda iqtisadi, informasiya və hərbi cəbhələrdə total müharibənin aparılmasını nəzərdə tutur. Hər üç halda ABŞ dövlət katibinin siyasi məsələlər üzrə müavini Viktoria Nuland Rusiyaya sərt sanksiyalar tətbiq olunacağını bildirib. O, Rusiyanın Ukraynanı təhdid etdiyini, Avropada təhlükəsizliyi zərbə altına atdığını bildirib: “Rusiya Ukrayna üzərindəki təzyiqləri dayandırmasa, ABŞ müttəfiqləri ilə birlikdə Rusiyaya qarşı ciddi addımlar atmağa hazırdır. Müttəfiqlərimizlə əməkdaşlığa çox inanırıq. Təxminən, 2 ay yarımdır bu istiqamətdə müxtəlif səviyyələrdə işlər gedir”.
Nahid SALAYEV
