Dekabrın 17-dən sonra dollar bahalaşa bilər
.jpg?v=1520254601)
Avro-dollar nisbətində gözlənilməz vəziyyət yaranırSon bir neçə gündə avro və dolların məzənnəsində baş verən dəyişikliklər maliyyə mərkəzlərində daha çox diqqətdə saxlanmağa başlayıb. Çünki bu sahədə proseslər pronozlardan tamamilə fərqlənir və ekspertləri də düşündürən əsas məsələ dünyanın bu iki valyutasının kurslarının nisbətinin necə olacağıdır. Əvvəllər gözlənirdi ki, avro dollar qarşısında daha çox ucuzlaşacaq. Amma son bir neçə gündə avronun məzənnəsinin möhkəmlənməsi vəziyyəti dəyişdi.
Hazırda Avropa avronun dollar qarşısında ucuzlaşmasını istəyir.
Artıq bəllidir ki, Avropa Mərkəzi Bankı (AMB), lazım olarsa, monetar genişlənmə tədbirlərini artırmağa da hazırdır. Bankın sədri Mario Draqi avrozonada deflyasiya risqinin ortadan qalxdığını, ancaq inflyasiya hədəflərinə hələ çatmadıqlarını bəyan edir: "Təşviq proqramı istənilən effekti verir. Neft və əmtəə qiymətlərinin inflyasiyada uzunmüddətli təsiri olacaq. Lazım gələrsə, AMB yeni bir addım atmaqdan çəkinməyəcək. Səlahiyyətimiz çərçivəsində siyasət vasitələrimizi təsirli istifadə məsələsində sərhədimiz yoxdur. Avrozonada iqtisadi normallaşma davam edir". Qeyd edək ki, dekabrın 4-də Avropa Mərkəzi Bankı aylıq 60 milyard avro olan aktiv alış proqramını 2017-ci ilin mart ayına qədər uzatdığını açıqlayıb.
Amma bankın açıqlamasından məlum oldu ki, nəzərdə tutulan inflyasiya hədəflərinə hələ çatılmayıb və görünür, növbəti dövrlərdə mümkün variantlardan istifadə edilməklə valyuta bazarlarının nağd pul cəmləşdirilməsi davam edəcək. İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov isə bildirir ki, avronun taleyi dekabrın 17-dən sonra ABŞ-da Mrəkəzi Bank funksiyasını yerinə yetirən FED-in qərarından asılı olacaq: "Avronun ucuzlaşması məhz iki səbəbdən irəli gəlirdi: birincisi, AMB-nin məhz kəmiyyət yumşaldılması istiqamətində gözlənilən açıqlaması, ikincisi, dolların dünya bazarlarında möhkəmlənməsi. Bu, FED-in dekabrdakı toplantısı zamanı çıxaracağı faiz artımı qərarı ilə bağlı bazarların prosesə reaksiyası nəticəsində olurdu. AMB-nin son qərarından sonra avronun məzənnəsində müəyyən korreksiyalar baş verməsinə baxmayaraq, son dövrlərdə avro öz mövqeyini kəskin itirmişdi. İndi isə təxminən 2,8 faiz bahalaşıb. Hesab edirəm ki, bu proses uzunmüddətli olmayacaq.
Dekabrın 17-nə qədər avronun yenidən öz dəyərini itirməsi istiqamətində proseslər davam edəcək. Kollegiyaya daxil olan üzvlərin bəzilərinin mətbuat vasitəsilə öz fikirlərini açıqlaması gözlənilən qərarı tam anlamaqda çətinlik yaradır. Çünki bəzi üzvlər uçot dərəcəsinin artırılmasının tərəfində olsalar da, digərləri bunun əksini irəli sürür. Buna görə də bazarlar baş verənlər qarşısında çaşqınlıq içərisindədir. Ancaq AMB-nin son açıqlamasından məlum oldu ki, bank nəzərdə tutulan inflyasiya hədəflərinə çatmayıb və görünür, növbəti dövrlərdə mümkün variantlardan istifadə etməklə valyuta bazarlarının nağd pul yönləndirilməsini həyata keçirəcəklər. FED uçot dərəcəsini artırmazsa, təbii ki, növbəti dövrlərdə avronun itirilmiş məzənnəsinin müəyyən bir qismini bərpa etməsi mümkündür".
İqtisadçı ekspert Samir Əliyev də FED-in dekabrın ortalarında keçiriləcək iclasına diqqət çəkir: "Orada uçot dərəcəsi qaldırılarsa, dünya bazarlarında güclü ajiotaj yaranacaq və dollar bahalaşacaq. Bu, Azərbaycana təsirsiz ötüşməz, axı neftin indiki qiyməti manatı saxlamağa yetmir. Bu il Neft Fondunun gəliri, ən yaxşı halda, 7 milyard manat civarında olacaq. Fondun təkcə büdcə qarşısında öhdəliyi isə 8 milyard 100 milyon manatdır. Deməli Fondda, təxminən, 2 milyard manatadək kəsir yaranacaq". Amma FED-in iclasında faiz artırılmasa, dollar xeyli ucuzlaşacaq. Bu isə, Azərbaycan da daxil olmaqla, əksər ölkələrə maliyyə sahəsində daha rahat manevr imkanı verəcək.
Onu da xatırladaq ki, bir neçə gün əvvəl Avropa Mərkəzi Bankı depozit faizinin mənfi 0,2%-dən mənfi 0,3%-ə endirilməsi barədə qərar qəbul edib. Mərkəzləşmiş kreditlər üzrə baza faiz dərəcəsi 0,05% həddində, mirijinal kreditlər üzrə faiz dərəcəsi isə 0,3% həddində qalıb. Qeyd edək ki, Avropa Mərkəzi Bankının depozitlər üzrə faiz dərəcəsi iyun ayında mənfiyə keçib. Həmin vaxtdan etibarən öz vəsaitlərini Avropa Mərkəzi Bankının hesablarında saxlayan kommersiya bankları nəinki buna görə faiz almır, əksinə, özləri buna görə banka vəsait ödəyirlər. Bu üsulla, eləcə də iqtisadi təşviq proqramı vasitəsilə Avropa Mərkəzi Bankı bankları pullarını bankda yatırmamağa və real iqtisadiyyatı kreditləşdirməyə həvəsləndirir. Avropa Mərkəzi Bankı avrozona üzrə iqtisadi artım proqnozlarını da açıqlayıb. Yeni proqnozlar sentyabrdakına nisbətən daha nikbindir. Belə ki, bu proqnozlara görə, 2015-ci ildə avrozonada iqtisadi artım 1,5%, 2016-cı ildə 1,7%, 2017-ci ildə isə 1,9% olacaq. Bu şəraitdə isə avronun kursunun dollara nisbətdə möhkəmlənməsi gözlənir. Belə hal manatın da dollara nisbətən möhkəmlnəməsini şərtləndirəcək.
Tahir TAĞIYEV
