Azərbaycana qarşı həyata keçirdiyi işğal siyasətinin gedişində Ermənistan ekoloji müstəvidə də ölkəmizə böyük zərər vurub. Hətta bəzi istiqamətlər üzrə bu zərərin aradan qaldırılmasının uzun illər çəkəcəyi şübhəsizdir. Elə indinin özündə də Ermənistan Azərbaycana qarşı ekoloji cinayətlərinə son verməyib.
Bunun ən bariz nümunəsi Arazın sol qolu olan Oxçuçaydır. Bu çay Ermənistanın Qafan və Azərbaycanın Zəngilan rayonları ərazisindən keçir. Qafan və Qacaran dağ-mədən sənayesinin tullantıları ilə hədsiz dərəcədə çirkləndirilən Oxçuçay, əslində sənaye tullantılarını Ermənistanın bu bölgəsindən uzaqlaşdıran kollektor rolunu oynayır. Çayın suyu o qədər zəhərlənib ki, oradakı canlıların hamısı məhv olub. Oxçuçayın Qərbi Zəngəzur ərazisindən davamlı çirkləndirilməsi nəticəsində çay və onun ekosisteminin ekoloji böhranı və kritik vəziyyəti barədə məlumatlandırma və çirklənmənin qarşısının alınması çağırışları ilə beynəlxalq təşkilatlara müraciətlər edilib. Oxçuçay Ermənistan ekoloji terrorunun yalnız bir nümunəsidir. İndi bütün bunlardan lazımi nəticə çıxarmaq əvəzinə, Ermənistan ekoloji terroru yeni mərhələyə daxil edir. Söhbət ondan gedir ki, Ermənistan Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə həmsərhəd bölgədə və Türkiyə ilə sərhədə çox yaxın ərazidə - Arazdəyəndə ABŞ sərmayəsi ilə 70 milyon dollarlıq iri metallurgiya zavodu inşa etməyə hazırlaşır. Bu xüsusda “Report” portalı məlumat verir ki, zavodun inşası geniş zolaqda ətraf mühitin, ekosistemin pozulmasına, havanın zəhərli tullantılarla çirklənməsinə gətirib çıxaracaq. Bu da Naxçıvan, o cümlədən Sədərək sakinlərinin haqlı narazılığına səbəb olub. Sakinlər bildirir ki, zavodun yerləşəcəyi Arazdəyən kəndi Araz çayının kənarında olduğundan, zavoddan çıxan tullantılar çaya axıdılacaq. Sədərək rayon sakinləri deyirlər ki, bu, Ermənistanın növbəti ekoloji cinayətidir. Çünki Araz çayının bir qolu olan “Şir Arxı” da dəfələrlə ermənilər tərəfindən çirkləndirilib, canlılar məhv olub. Ermənistan zavod tikmək istəyirsə, bunu sərhəddən kənarda, ölkənin mərkəzində etməlidir. Zavodun inşası Sədərəkdə mal-qaranın və əkinlərin məhvinə, insanların ciddi xəstəliklərlə üzləşməsinə gətirib çıxara bilər. Çünki təsərrüfatlarda Ermənistandan gələn “Şir Arxı”nın suyundan istifadə edilir. Ekologiya və təbii sərvərlər nazirinin müşaviri Rasim Səttarzadə qeyd edib ki, Finlandiyanın Espo şəhərində imzalanmış “Transsərhəd kontekstində ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi haqqında Konvensiya”nın şərtlərinə görə, konvensiya tərəfi olan ölkənin ərazisində planlaşdırdığı iri təsərrüfat fəaliyyətinin digər ölkələrin ərazisinə mənfi ekoloji təsiri olsa, bu fəaliyyət həmin ölkənin müvafiq qurumları ilə razılaşdırılmalı, ətraf mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı sənəd hazırlanmalıdır. Azərbaycan və Ermənistan həmin Konvensiyanın tərəfləridir. Hazırlanan qiymətləndirmə sənədinə yalnız Ermənistan deyil, eyni zamanda, Azərbaycanın müvafiq qurumları baxmalı, bölgəyə yaxın yaşayan azərbaycanlılarla da ictimai dinləmələr keçirilməlidir.
Xatırladaq ki, ermənilər Araz çayını ekoloji fəlakətin qurbanına çeviriblər. Araz çayı Ermənistanın dağ-mədən sənayesi müəssisələrinin kollektoruna çevrilib. Araşdırmalar göstərir ki, hər il Ermənistan ərazisindən keçən 350 milyon kubmetr su kimyəvi maddələrlə çirkləndirilir. Baş verənlərə münasibət bildirən Milli Məclisin deputatı Vüqar İsgəndərov qeyd edir ki, otuz il ərzində torpaqlarımızı işğal altında saxlayan Ermənistan Azərbaycan xalqına və dövlətinə qarşı misilsiz cinayətlər törədib: “Özü də bu cinayətlər təkcə insanlara qarşı deyil, eyni zamanda torpağa, təbiətə, meşələrə, təbii sərvətlərimizə qarşı da törədilib. Qırx dörd günlük Vətən müharibəsindən sonra torpaqlarımız düşmən işğalından azad olundu və bundan sonra Ermənistanın misilsiz cinayətləri gün işığına çıxdı”. Məğlub olmasına baxmayaraq, Ermənistanın öz terrorçu, işğalçı, talançı siyasətindən əl çəkmədiyini diqqətə çatdıran deputat AzərTAc-a bildirib: “Bəlli olduğu kimi, 2020-ci ilin noyabrından sonra müvəqqəti olaraq Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə keçən Azərbaycan torpaqlarında da bu cür cinayətlərin törədilməsi davam edirdi. Həmin ərazilərdə erməni cinayətkarları tərəfindən ekoloji terrorun törədilməsinə, həmçinin təbii sərvətlərimizin qanunsuz istismarına etiraz edən vətəndaş cəmiyyəti və media təmsilçiləri isə müasir dünya tarixinə düşən etiraz aksiyası keçirdilər. Məmnuniyyətlə qeyd edək ki, bu aksiya öz məqsədinə çatdı. Bununla belə, “qozbeli qəbir düzəldər” misalında olduğu kimi, Ermənistan rəhbərliyi yeni-yeni cinayətlərlə, o cümlədən ekoloji terrorla bağlı “baş sındırır”. Hər halda, son məlumatlar belə deməyə əsas verir”. Deputat xatırladıb ki, Ermənistan Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə həmsərhəd bölgədə və Türkiyə ilə sərhədə çox yaxın ərazidə - Arazdəyəndə ABŞ sərmayəsi ilə iri metallurgiya zavodu inşa etməyə hazırlaşır: “Vaxtilə Arazdəyən-Culfa-Ordubad-Mehri-Horadiz xətti üzrə Araz çayı boyunca dəmir yolu işlək olub. Ərazidə zavodun tikintisinə 70 milyon dollar dəyərində ABŞ sərmayəsinin qoyuluşu nəzərdə tutulur. Məhz bu bölgədə ağır sənaye zavodunun inşası geniş zolaqda ətraf mühitin, ekosistemin pozulmasına, havanın zəhərli tullantılarla çirklənməsinə gətirib çıxaracaq. Hesab edirəm ki, beynəlxalq birlik, xüsusilə də ekologiyanın qorunmasını özünün başlıca prinsipi hesab edən xarici təşkilatlar buna etiraz etməlidir. Eyni zamanda, ABŞ tərəfinə də bu zavodun tikintisinə sərmayə qoymağı nəzərdə tutduğu üçün ciddi şəkildə etiraz edilməlidir. Ümumiyyətlə, Ermənistanın silsilə cinayətlərinə birdəfəlik “dur” deməyin vaxtıdır”.
Hesab edilir, Azərbaycan bu xüsusda indidən qabaqlayıcı addımlar atmalıdır ki, Ermənistanın ekoloji terroru yeni vüsət almasın.
Samirə SƏFƏROVA
.jpg)