Dünyada özünü güc mərkəzlərindən bir kimi təqdim etməyə çalışan Fransa daxili problemlər məngənəsində çabalamaqda davam edir. Fransada pensiya islahatı əleyhinə ümummilli etiraz nümayişləri bunun faktiki təsdiqidir.
Qeyd edək ki, həmkarlar ittifaqlarının çağırışı ilə fransızlar sayca 14-cü ümummilli etiraz nümayişinə çıxıblar. Ölkənin 250 şəhər və qəsəbəsində etirazçıların küçələrə axışdığı bildirilir. Aksiyada 1 milyona yaxın insanın iştirak etdiyi deyilir. Xatırladaq ki, cari il martın 16-da Fransa hökuməti konstitusiyanın 49.3-cü maddəsindən istifadə edərək, Milli Assambleyada səsvermədən yan keçərək pensiya yaşını 62-dən 64-ə qaldırmaq üçün pensiya islahatı həyata keçirmək qərarına gəlib. Martın 20-də parlamentin aşağı palatasının müxalifət fraksiyaları hökumətə iki etimadsızlıq səsi verib. Hər iki dəfə lazımi sayda səs toplaya bilməyiblər. Aprelin 15-də Fransa prezidenti Emmanuel Makron ölkədə son aylarda etiraz dalğasına səbəb olan pensiya islahatı haqqında qanunu imzalayıb. Bütün bunlar xalqın pensiya islahatlaqına qarşı etirazlarını daha da gücləndirib. Etiraz aksiyaları bir çox sektorlarda, xüsusilə də nəqliyyat sektorunda böyük problemlər yaradıb. Parisdə bütün ictimai nəqliyyat vasitələri iflic vəziyyətindədir. Həmçinin Orly və “Charles–de–Gaulles”, eləcə də Lion, Marsel, Nitsa, Tuluza, Bordo və Nant kimi şəhərlərdə hava limanlarının dispetçerləri tətil etdiyi üçün bir çox uçuşlar ləğv olunub. Aksiya zamanı Parisdə polis və nümayişçilər arasında gərginlik yaşanıb. Parisdə Montparnasse prospektindəki “La Rotonde” restoranı yaxınlığında pensiya islahatı əleyhinə etiraz nümayişçiləri və polis arasında qarşıdurma olub. Qeyd edək ki, Makron 2017-ci ildə ilk dəfə prezident seçildikdən sonra qələbəsini məhz “La Rotonde” restoranında qeyd etmişdi. Belə bir fikir dolaşır ki, bu restoran elə E.Makrona məxsusdur. Buna görə də nümayişçilər restoranın vitrinini sındırmağa cəhd ediblər. Polis restoranın ətrafını mühasirəyə alaraq qoruyub. Nümayişçiləri dağıtmaq üçün su şırnağından da istifadə edilib. Paris-2024 Olimpiya Oyunları təşkilat komitəsinin binasına nümayişçilərin soxulduğu bildirilir. Nümayişçilər etiraz aksiyalarını dayandırmayacaqlarını bəyan ediblər. Artıq 6 aydır başlayan etiraz nümayişlərinin davam edəcəyi qeyd olunub. Nümayişdən əvvəl elektrik idarəsi Enedis Vanves-Issy-Malakoff və Issy-les-Moulineaux sektorlarında elektrik verilməsini dayandırıb. Nəticədə “Canal+”, “Eurosport”, RFI, “Orange”, “Eutelsat”, “Microsoft”, “Orange”, “La Poste”, “Lq Banque postale”, “Cisco”, “Raboni” kimi bir çox böyük qrupların mənzil qərargahında elektrik olmayıb. Bəzi media üzvləri nümayişə qoşulduğundan, xəbər yayımında problemlər yaşanıb. Nümayişə bir çox siyasi partiyaların rəhbərləri və üzvləri də qatılıb. Onlar həmkarlar ittifaqlarına siyasi təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək, birlikdə pensiya islahatına qarşı mübarizə aparmaq çağırışı ediblər. Paris regionunda təhsil işçiləri tətil edir. Orta və ibtidai məktəblərdə müəllimlər dərsə getməyib. Bir çox şəhərlərdə liseylər blokada edilib. Həmkarlar ittifaqları pensiya islahatına qarşı mübarizələrini davam etdirəcəklərini bəyan ediblər.
Həmkarlar ittifaqlarının pensiya islahatlarına qarşı etirazları davam etdirməklə hədələmələrinə baxmayaraq, Fransa hakimiyyəti, o cümlədən Makron nümayişçilərə təslim olmaq niyyətində deyil. Layihəsini həyata keçirmək üçün isə o, sərəncamında olan bütün konstitusiya rıçaqlarından və hakimiyyət alətlərindən istifadə etməyi planlaşdırır. Amma rəy sorğuları göstərir ki, fransızların böyük əksəriyyəti pensiya yaşının artırılmasına qarşıdır. Bunun fonunda həmkarlar ittifaqları islahatlara qarşı geniş etiraz aksiyaları təşkil edirlər. Hökumət yenə güzəştə getməyəcəklərini açıq şəkildə bildirir və bu səbəbdən nümayişçilər artıq hakimiyyətin istefasını da tələb edir. Hesab edilir ki, bu gedişlə Makron hakimiyyətini vaxtından əvvəl itirə bilər. Çünki o, xalqın səsini dinləmir, Fransanın ən yüksək məhkəməsi bu məsələ ilə bağlı referendum keçirilməsi tələbini rədd edib. Bununla da xalqın istəyi hakimiyyət tərəfindən nəzərə alınmır. Beləliklə, qanun qüvvəyə mindikdən sonra fransızlar 62 yaşında deyil, 64 yaşında layiqli istirahətə gedəcək. Özü də qanun Fransada 42 peşənin nümayəndələrinə - dəmiryolçulara, həkimlərə, müəllimlərə, bank işçilərinə və hətta Paris Operasının sənətçilərinə müavinətləri və erkən pensiyaların təyinini ləğv edir. Tam pensiya almaq üçün tibb bacısı da 43 il işləməlidir. Analıq məzuniyyətini nəzərə alsaq, Fransada qadınlar 70 yaşından sonra pensiyaya çıxa biləcəklər. Makronun pensiya islahatı fransızların əsr yarım ərzində mübarizə apardığı hər şeyi məhv edib. Hakimiyyətlərin yarıtmaz siyasəti nəticəsində Fransanın dövlət borcu ÜDM-in 114%-nə çatıb ki, bu da üç trilyon avro təşkil edir. Ölkənin fəal işləyən əhaliyə ciddi ehtiyacı var. Bunlar fonunda isə fransızlar dəfələrlə liderlərini ikiüzlülükdə ittiham ediblər. Məsələn, 2020-ci ildə livanlılara müraciətində Makron bildirirdi: "İnqilab heç kimin istəyi ilə baş vermir, onu insanlar edir". Amma fransızlara. Müraciətində o qeyd edir: “İzdihamın heç bir legitimliyi və xalqın nümayəndələrinə müdaxilə etmək hüququ yoxdur”. Indi fransızlar belə ikiüzlü liderə qarşı olduqlarını bəyan edirlər.
Nahid SALAYEV
.jpg)