Molla rejimi uzun illərdir ki, dahi Azərbaycan şairi, mütəfəkkiri Nizami Gəncəviyə və onun irsinə qarşı əsassız iddiasını davam etdirir. Əlləri çatan bütün yerlərdə Nizmini “fars şairi”, əsərlərini isə “fars ədəbiyyatı” nümunəsi kimi qələmə verməyə cəhdlər ediblər.
Biz İranın Nizami Gəncəviyə qarşı təxribatının dəfələrlə ən yüksək səviyyədə şahidi olmuşuq.
Teleqram kanallarında yayılan məlumata görə, İran rejimi “İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı regionunda fars ədəbiyyatının ən böyük şairlərindən olan Nizami Gəncəvinin anım mərasimi” adlı tədbir keçirəcək.
Qeyd edilənə görə, Güneydəki soydaşlarımız tədbirin İran rejimi və İƏT Mədəniyyət İnstuitutunun birgə təşkilatçılığı ilə 7 mart 2023-cü ildə keçiriləcəyini bildirib.
Teleqram kanalları yazır ki, Tehrandakı Azərbaycan səfirliyinin məlum xain terror olayından sonra fəaliyyətini dayandırmasından sui-istifadə edən İran rejimi Azərbaycanın iştirakı olmadan dahi Nizami Gəncəvini fars şairi kimi təqdim edərək tədbir keçirməklə yenidən növbəti məkrli siyasətini ortaya qoyur.
- Elyar İslamoğlu: “Dünya alimlərinin, şairlərinin yazdıqları sübut edir ki, Nizami Gəncəvi türk şairidir, bu baxımdan onu farslaşdırmaq qətiyyən doğru deyil”
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elyar İslamoğlu “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, molla rejimi öz ənənəvi təxribatlarını davam etdirir. Uzun illərdir Nizamini mənimsəməyə çalışan molla rejiminin məqsədinin aydın olduğunu deyən E.İslamoğlu hesab edir ki, rejim bununla öz məkrli niyyətlərini büruzə verir. “Nizami Gəncəvinin şəxsiyyəti və irsi ilə bağlı zaman-zaman mübahisəli məqamlar olur. Əsas məsələlərdən biri Nizami Gəncəvinin fars, yoxsa türk şairi olması ilə bağlıdır. Biz görürük ki, farslar mütəmadi olaraq Nizami Gəncəvini əsassız olaraq “fars şairi” kimi qələmə verməyə çalışırlar. Amma Nizami Gəncəvi 1141-ci ildə Gəncə şəhərində anadan olub. Gəncəvi təxəllüsü də onun gəncəli olması ilə bağlıdır. Təxminən 1209-cu ildə onun Gəncədə vəfat etməsi ilə bağlı məlumatlar var. Nizami Gəncəvinin farsca yazması o demək deyil ki, o fars şairidir. Çünki o dövrdə əsasən fars dilində əsərlər yazılırdı, bu da həmin dövrün tələblərindən biri idi. Farsca yazıbsa onun “fars” olduğunu iddia etmək qətiyyən düzgün deyil. Əsərlərin bir çoxunda o özünün türk olduğuna işarə edib. Molla rejiminin əsassız iddialarını dünya alimləri öz fikirləri ilə alt-üst edir. Dünya alimlərinin əksəriyyəti Nizami Gəncəvinin türk olması ilə bağlı öz fikirlərini bildirib. Alman alimi İohan Şerrin “Nizami ata tərəfdən türk idi” fikirləri ilə rastlaşırıq. 3 aprel 1939-cu ildə Ukrayna şairi Nikolay Bajanın “Pravda” qəzetində məqaləsi çıxır. O, məqaləsində Stalinlə görüşdən danışır. “Yoldaş Stalin mənə azərbaycanlı şair Nizami ilə bağlı danışdı, onun əsərlərindən sitat gətirdi, o bu sözlərlə onu əsaslandırmağa çalışırdı ki, Nizamini İran ədəbiyyatına vermək lazım deyil. Ona görə yox ki, farsca şeirlər yazıb, ona görə ki, o öz poemalarında farsca şeir yazmağa məcbur olduğunu və öz xalqıyla doğma dilində əlaqəyə icazə verilmədiyini göstərir”.
Görürsüz, o dövrdə də bu məsələ aktual olub və Stalin də buna mövqe göstərib ki, Nizamini farslara vermək olmaz. Bir çox digər alimlər də Nizamini Gəncədən olan türk adlandırıb. Çoxlu sitatlar gətirmək olar. Dünya alimlərinin, şairlərinin yazdıqları sübut edir ki, Nizami Gəncəvi türk şairidir, bu baxımdan onu farslaşdırmaq qətiyyən doğru deyil” - deyə E.İslamoğlu qeyd etdi.
- Sayman Arzu: “...Düşmənin xisləti düşmənçilik etməkdir”
Azərbaycan Yazıçıar Birliyi sədrinin müşaviri, Güney Azərbaycan Komissiyasının sədri Sayman Aruz ilə bu məsələ ətrafında danışdıq. S.Aruz bizimlə söhbətində bildirdi ki, İran molla hakimiyyəti özü Azərbaycanın tarixi torpaqlarında öz rekimini qurub: “Yəni onların bu gün hakimiyyət sürdüyü o torpaqlar tarixi Azərbaycan torpaqlarıdır. Təbii, tarixi Azərbaycan torpaqlarında olan bütün milli, mədəni, mənəvi, maddi, yaxud qeyri-maddi irsi təhrif etməyə, saxtalaşdırmağa, öz adlarına çıxmağa çalışırlar. Eynən erməni xislətidir. Eyni siyasət son yüz ildə müxtəlif formalarda davam etdirilib, bu gün də davam etdirilir. Xaqanini, Şəhriyarı, Saibi və bir çox şairlərimizi, tanınmış ədəbiyyat, mədəniyyət xadimlərimizi, rəssamlarımızı, musiqiçilərimizi və sair “fars” kimi təqdim edirlər. Sizə deyim ki, onlar təkcə Nizamini “fars” kimi qələmə vermirlər, eyni zamanda Xaqani ilə də bağlı İranda cəhdlər var, onu “fars şairi” kimi təqdim etməyə çalışırlar. Eyni cəhd Nəsimi, Nəimi, Şəms Təbrizi, Mövlanə ilə də bağlı oldu. Bunlar hamısı sistemli bir şəkildə Azərbaycana qarşı edilir. Nizami Azərbaycanın şairidir, buna heç kəsin şübhəsi yoxdur. Necə ki, Şəhriyar Azərbaycan şairidir, buna heç kəsin şübhəsi yoxdur. Şəhriyar Azərbaycan dilində yazıbsa da, onun kənarında fars dilində də yazırdı. Amma bu o demək deyil ki, o fars şairidir. Bunu iranlıların özləri də yaxşı bilirlər. Bəzi məsələlər var ki, onları Azərbaycana qarşı siyasi kart kimi istifadə edirlər. Özləri də bilirlər ki, bundan uzağa gedə bilməzlər, gücləri də bundan o tərəfə deyil. Ona görə də, birmənalı şəkildə bu məsələlərdən siyasi, ictimai, mədəni kart kimi istifadə edirlər. Bunu bizi qıcıqlandırmaq, narahat etməkdən, təxribata çəkməkdən və təbii ki, öz murdar, mənfur xislətlərini göstərməkdən ötrü edirlər. Əsas odur ki, biz özümüzdən soruşaq - Nizami ilə bağlı nələr etmişik? Nizamini Azərbaycan, türk şairi kimi göstərməkdən ötrü kifayət qədər gərəyi olan addımlar atılıbmı? 2019-cu, 2020-ci ildə Nizami Gəncəvi adına Beynəlxalq Mərkəz və Mədəniyyət Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə beynəlxalq konfranslar keçirildi. Uğurlu tədbirlər idi. Könül istərdi ki, o tədbirlər davamlı olsun. Bir əhəmiyyətli detalı deyim: Həmin dönəmdə Nizami Gəncəvi irsinin yenidən Azərbaycan dilinə tərcüməsi ilə bağlı komissiya yaradıldı. Mən də komissiyanın üzvü idim. Amma çox təəssüflər olsun ki, bu gün üstündən 2 il keçməsinə baxmayaq ortada nəticə yoxdur. O komissiya faktiki olaraq işləmədi, heç bir büdcə ayrılmadı, əsərlər tərcümə olunmadı, işlər qaldı. Sözüm budur ki, bizim yaratdığımız bu boşluqlardan təbii olaraq düşmən qüvvələr əleyhimizə istifadə edəcəklər, onlar bu boşluğu doldurmağa cəhdlər edəcəklər. Çünki onlarda antitürk təfəkkürü o qədər dərindən kök salıb ki, istənilən boşluqdan istifadə edib bizim əleyhimizə hücuma keçirlər. Onlar da bu boşluqdan istifadə etdilər və bu gün də Nizamini “fars şairi” kimi dünyaya təbliğ etmək istəyirlər. Həmişə etdiklərini edirlər. Bu davamlı olacaq. Bu məsələ bizi narahat etməməlidir, əslində bizi düşündürməlidir ki, biz onun qarşısında nə edə bilərik ki, gələcəkdə bu problemi yaşamayaq. Niyə deyirəm narahat etməməlidir? Çünki düşmənin xisləti düşmənçilik etməkdir. Biz onu dəyişə bilmərik. Mühüm odur, biz özümüz böyük ictimai, siyasi, ədəbi, mədəni fikrimizi, ziyalılarımızı, ədiblərimizi, mütəfəkkirlərimizi qorumaq naminə elə addımlar atmalıyıq ki, İran kimi molla hakimiyyətini, fars şovinist təfəkkürünü özünə əsas götürən dövlətlər, quruluşlar, toplumlar, qruplaşmalar boşluqlardan bizim əleyhimizə istifadə etməsinlər.
İranın bu cəhdini Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Cənubi Azərbaycan Komissiyasının sədri olaraq şiddətlə qınayıram. Azərbaycan ədəbiyyatını, mədəniyyətini, tarixini təhrif etməklə onlar heç nə əldə etməyəcəklər. Onsuz da həqiqətin üzərinə pərdə çəksən də o günəş kimi bir gün mütləq o pərdənin, o buludun arxasından çıxacaq. Heç kəs Nizaminin Azərbaycan şairi olmağına şübhə etmir. Azərbaycanda kifayət qədər güclü bir dövlətdir və öz ziyalılarına sahib çıxa biləcək bir ölkədir. Biz də ziyalılar olaraq çalışırıq ki, gələcəkdə Nizamini Azərbaycan şairi kimi sübut eədn faktları detallı şəkildə cəmiyyətə və dünyaya təqdim edək ki, bizim böyük mütəfəkkirimiz üçün cəfa olmasın. Ona görə təklif edərdim ki, Türk Dövlətləri Təşkilatında Nizaminin Azərbaycan, türl şairi olması ilə bağlı mütləq şəkildə toplantılar, konfranslar keçirilsin. Həmin Türk Dövlətləri Təşkilatına türk dövlətlərindən tanınmış Nizamişünaslar dəvət edilsin və orada Nizaminin Azərbaycan şairi olduğu təsdiqlənsin. Beləcə də dünyaya təqdim eidilsin. Düşmənin qarşısında əlimizdə olan kartlardan istifadə etməliyik. İkinci təklifim odur ki, Nizami Gəncəvi irsinin tərcüməsi ilə bağlı o tərcümə komissiyasının işi aktivləşsin, ona büdcə ayrılsın, Nizaminin əsərləri yenidən tərcümə olunsun, təhlil edilsin, şərh olunsun. O şərhlər tərcümə olunub dünyaya yayılsın. Arzu edərdim ki, təkliflərimi işıqlandırasınız”.
S.Aruz dedi ki, bu məsələni mətbuat geniş şəkildə ictimailəşdirməlidir.
İradə SARIYEVA
.jpg)
