Ermənistan Azərbaycanla sazişi Rusiyanın 102-ci bazasına qarşı çevirir...

Bəzi mənbələrə görə, sülh müqaviləsinin mətnində Ermənistan ərazisində heç bir başqa dövlətin hərbi bazasının olmayacağı ilə bağlı ifadə var. Bu o deməkdir ki, dövlətlərarası müqavilə imzalanandan sonra Rusiya 102-ci hərbi bazasını Ermənistandan çıxarılmalı olacaq.
Belə bir iddia ilə Ermənistanın “Qraparak” nəşri çıxış edib: “Saziş layihəsində belə bir müddəa Rusiya hakimiyyətinin ciddi narazılığına səbəb olub. Mayın 9-da Moskvada baş nazir Paşinyanın soyuq qarşılanması, həmçinin Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə təkbətək görüşün olmaması yəqin ki, bununla izah olunur. Halbuki, Vladimir Putin həmin gün tədbirə qatılan əksər dövlət başçıları ilə ayrı-ayrılıqda görüşlər keçirmişdi”.
Məqalədə qeyd olunur ki, 1995-ci ildə Ermənistan və Rusiya arasında imzalanan dövlətlərarası sazişə əsasən Gümrüdə yaradılan hərbi bazanın çıxarılmasının necə reallaşdırılacağı hələ də qeyri-müəyyəndir. Həmin saziş ilkin olaraq 25 il müddətinə imzalanmışdı. 2010-cu ildə Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedyevin Ermənistana səfəri zamanı sazişin müddəti əlavə 49 il uzadılaraq 2044-cü ilə qədər qüvvədə saxlanılıb. Bununla belə, əldə olunan məlumatlara əsasən, saziş layihəsində belə bir müddəanın yer alması Rusiya hakimiyyəti tərəfindən ciddi narazılıqla qarşılanıb. Məhz bu səbəbdən Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın 9 mayda Moskvada soyuq münasibətlə qarşılandığı və Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə görüşünün baş tutmadığı bildirilir. İkigünlük Moskva səfəri zamanı Paşinyan nə Putinlə, nə də tədbirdə iştirak edən digər ölkə liderləri ilə ikitərəfli görüş keçirə bilib. Qəzet yazır ki, səfərdən əvvəl tənqidlərə cavab verən Paşinyan bu səfərin əsas məqsədlərindən birinin məhz Rusiya prezidenti ilə görüş olduğunu bildirmişdi. Həmçinin xatırladılıb ki, Gümrüdəki baza 1995-ci ildə hökumətlərarası razılaşma əsasında formalaşıb, 2010-cu ildə Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedyevin Ermənistana səfəri zamanı müqavilənin müddəti 2044-cü ilə qədər uzadılıb. Məsələyə Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan da münasibət bildirib. O qeyd edib ki, Ermənistanda ölkə ərazisindən Rusiya hərbi bazasının çıxarılması məsələsi müzakirə olunmur: “Xeyr. Ermənistanda Rusiya hərbi bazasının çıxarılması məsələsini müzakirə edilmir”. Qeyd edək ki, reallıqda Ermənistan çoxdan 102-ci hərbi bazanı çıxarmaq istəyir. İrəvanın "Zvartnots" hava limanından rus sərhədçilərin çıxarılmasından sonra Ermənistandakı Rusiya bazasının bağlanması məsələsi gündəmə gəlib. Erməni mediası dəfələrlə hökumət nümayəndələrinin artıq 102-ci bazanın Ermənistandan çıxarılmasının vaxtı çatdığı barədə müzakirə apardıqları məlumatını yayıb. Beləliklə, rus sərhədçilərin çıxarılmasının ardınca 102-ci bazanın bağlanmasının hədəfləndiyini açıqlayırlar. İndi ermənistan bunu Azərbaycanla sülh müqaviləsi əsasında əsaslandırmaq istəyir. Azərbaycanı isə daha çox Avropa İttifaqının monitorinq missiyası narahat edir.
Qeyd edək ki, şərti sərhəddə avropalı müşahidəçilərə heç bir ehtiyac yox idi, indi də yoxdur. Missiyanın rəsmi olaraq Avropa İttifaqına məxsus olması hesab edilsə də, onun faktiki idarəçiliyieü Avropada NATO-nun Birləşmiş Silahlı Qüvvələrinin ali komandanlığı ilə sıx əlaqədə həyata keçirilir. Komandanlığa isə ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin generalı, Bosniya və Əfqanıstandakı missiyalarda işləmiş Kristofer Kavoli rəhbərlik edir. Bütün bunlar missiyanın geosiyasi məqsdəqlər güddüyünü də göstərir. Bəllidir ki, Qərbin Ermənistan planında Moskvanın bölgədən sıxışdırılıb çıxarılması prioritet məsələdir. Bundan başqa, hər vəchlə İrəvanın KTMT-dən uzaqlaşmasına və yekunda Rusiyaya məxsus 102 saylı hərbi bazanın ölkədən çıxarılmasına çalışılır. Ona görə də Avropa İttifaqı Ermənistandakı missiyasının üzvlərinin sayını artırır. Missiya üzvlərinin sayının artırılması, Rusiyaya qarşı ittihamların hədəfi bəllidir: Ermənistanı Ukraynaya çevirmək. Artıq bu istiqamətdə müəyyən irəliləyişlər də var. Ümumiyyətlə, Aİ missiyasının təhlükəli fəaliyyətinin əsas səbəbkarı rəsmi İrəvandır. Ermənistan hakimiyyəti bu cür addımları ilə regionda prosesləri öz xeyrinə dəyişməyə çalışır. Digər tərəfdən, Ermənistanda müəyyən kəsim Avropa İttifaqının missiyasından narazılıq edir. Çünki Ermənistanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi adı altında Avropa İttifaqı regionda möhkəmlənir, üstəlik, kəşfiyyat məlumatları toplayır. Erməni müxalifəti isə Aİ ilə Ermənistan arasında indiyə qədər heç bir hüquqi baza, ikitərəfli razılaşma olmadığı faktını qabardır. Xatırladaq ki, prezident İlham Əliyev hələ 2024-cü il oktyabrın 14-də Belçika Krallığının ölkəmizə yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Julyen de Freponun etimadnaməsini qəbul edərkən, Bakı ilə İrəvan arasındakı sülhyaratma prosesində Aİ-yə etimadsızlıq doğuran faktorlardan biri kimi, məhz sözügedən missiyanı önə çəkmişdi. Dövlətimizin başçısı belə bir təsisatın qalmasının Azərbaycan–Aİ münasibətlərində də etimadsızlıq yaratdığını vurğulamış və əlavə etmişdi ki, 2023-cü ildə “Avropa müşahidəçilər missiyasının” müddəti ölkəmizin razılığı olmadan, hətta bizimlə məsləhətləşmədən uzadılıb. “Buna nə ehtiyac var idi?!” - deyə ritorik sual səsləndirən dövlət başçısı “Binokl diplomatiyası”nın qəbuledilməz olduğunu, normal siyasi mədəniyyət standartlarından kənarlığını bildirmiş, habelə, Azərbaycanın Aİ ilə təmaslarında bu məsələnin qaldırılacağını dilə gətirmişdi.
Samirə SƏFƏROVA