Azərbaycan İbrahim sazişlərində - Ermənistan böyük xofa düşüb...
“Biz Ermənistanın iki keçmiş prezidenti ilə indiki baş naziri arasında tamamilə lazımsız və ölkənin birliyinə zərərli polemikaya qərq olduğumuz halda, ətrafımızda bizi qışqırmağa vadar edə biləcək olan hadisələr baş verir. Onlar Ermənistan üçün indi və gələcəkdə tarixi təhlükədir. Bunu fərq etməmək, başqa bir şeyə vaxt və enerji sərf etmək bu planlara töhfə vermək deməkdir”. Bu fikirlər Ermənistanın “armenianreport” portalında yer alıb.
Portal daha sonra yazır: “Tanınmış ravvinlər ABŞ prezidenti Donald Trampa məktub göndərərək Azərbaycanın İbrahim sazişlərinə daxil edilməsini istəyiblər. “Jerusalim Post” yazır ki, ravvinlər arasında BƏƏ-nin baş ravvini və Cared Kuşnerin (Cared Kuşner İbrahim sazişlərinin müəllifidir) sirdaşı Elie Abadi də var. Kuşnerin Donald Trampa təsirini qeyd etməyə belə dəyməz. Məktubda qeyd olunur ki, İbrahim sazişlərini imzalayan ölkələr ABŞ-dan siyasi dəstək alır, İsrailin ən etibarlı müsəlman ölkəsi və onun strateji tərəfdaşı olan Azərbaycanın isə 30 ildir ki, ABŞ-dan dəstək görmür. Azərbaycan Vaşinqtonun ABŞ-ın bu ölkəyə yardımını məhdudlaşdıran 907-ci düzəlişin təsiri altında qalır. Ravvin Marvin Hier hesab edir ki, Azərbaycanın sazişə daxil edilməsi “onun əhəmiyyətini artıracaq və qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlığa əsaslanan ittifaqların dini və siyasi fərqlərdən asılı olmayaraq çiçəklənə biləcəyini nümayiş etdirəcək”. Qeyd edək ki, Marvin Hier 2017-ci ildə Trampın andiçmə mərasimində çıxış edib və “Newsweek” jurnalı tərəfindən Amerikanın ən nüfuzlu ravvinlərindən biri seçilib. O, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə İordaniya kralı II Abdullah arasında aparılan danışıqlarda vasitəçi olub. İndi hamınız təhlükənin miqyasını başa düşürsünüz, yoxsa hələ də dərk etməyənlər var?! Onu da xatırlatmaq istərdik ki, nisbətən yaxınlarda Azərbaycan prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə görüşüb. O, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin şəxsi salamlarını baş nazirə çatdırıb. Tərəflər ikitərəfli əməkdaşlıq məsələlərini, o cümlədən regional hadisələri müzakirə ediblər. “The Jerusalem Post”un Yerusəlimdəki rəsmilərə istinadən bu barədə nə yazdığını bilirsinizmi? Qəzet o zaman yazırdı ki, müzakirələrlə tanış olan diplomatik mənbələrə görə, Netanyahunun ABŞ dövlət katibi Marko Rubio ilə strateji dialoqundan cəmi 48 saat sonra baş tutan Hacıyevin yüksək səviyyəli görüşü Azərbaycanın İbrahim sazişlərinə potensial daxil olması üçün artan sürətdən xəbər verir. O zaman Bakının İsrailin Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ilə əlaqələrinin möhkəmləndirilməsində əsas rol oynaya biləcəyi barədə fikirlər də var idi. İsrailin yüksək rütbəli rəsmisi o zaman “The Jerusalem Post”a deyib: “Azərbaycan otuz il ərzində müsəlman dünyasında İsrailin ən etibarlı tərəfdaşlarından biri olub”.
Analitiklər Azərbaycanın İsrail və ABŞ üçün strateji əhəmiyyətini də qeyd ediblər. ABŞ-ın Atlantik Şurasının son hesabatında qeyd olunur ki, Vaşinqton regionda öz mövqelərini gücləndirmək üçün İsrailin Azərbaycanla əməkdaşlıq təcrübəsini nəzərə almalıdır. Bunlar Ermənistan üçün həyəcan siqnallarıdır. Lakin Azərbaycanın bu planlarına qarşı durmalı olanlar onlara məhəl qoymadılar. Biz xatırlayırıq ki, İsrail Azərbaycana silahlarla kömək edib, kömək edir və bundan sonra da kömək etməyi planlaşdırır. İndi isə Azərbaycanın ABŞ-dan da hərbi və digər yardımlar alacağı təhlükəsi var. Bunun fonunda biz nə görürük? Paşinyanın hakimiyyətə gəlməsinə kimin, necə və nə vaxt kömək etdiyini öyrənmək qərarına gələn Robert Köçəryana və Serj Sarkisyana Nikol Paşinyandan təhqirlər. Bu isə milli miqyasda faciədir. Biz ölkənin keçmiş və indiki hakimiyyətləri arasında çəkişmələr səbəbindən çox yaxın gələcəkdə sadəcə ağlasığmaz itkilərlə qarşılaşmaq riski ilə üzləşirik”. ABŞ-ın “Forbes” jurnalı da bu günlərdə belə bir məqalə ilə çıxış edib ki, İbrahim sazişləri çərçivəsinə qoşulmaq üçün namizəd olan ölkələrdən biri Azərbaycandır. O da bildirilir ki, bu məqsədlə martın 17-də SOCAR-ın rəsmi nümayəndə heyəti İsrailə səfər edəcək. İsrailin “Tamar” qaz yatağında 10% paya malik olmaq üçün əvvəlcədən elan edilmiş saziş imzalanaraq, rəsmən təsdiqlənəcək. Nümayəndə heyətinə iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov rəhbərlik edəcək. Jurnalın İsraildəki mənbələrinə görə, SOCAR-ın tərəfdaşı BP-nin də bu yeni layihədə iştirakı istisna deyil. “Tamar” qaz yatağı, dənizdə yerləşir və yataqdakı təbii qaz ehtiyatlarının təxminən 389 milyard kubmetr olduğu güman edilir. ABŞ-nin ən böyük karbohidrogen istehsalçılarından olan “Chevron”, “Tamar”ın 25%-nə sahibdir. Bu şirkət də SOCAR-ın konsorsiuma qoşulmasına razılıq verib. Enerji və geoiqtisadiyyat üzrə ekspert Vesli Aleksandr Hill qeyd edib ki, bu gün İsrailin enerji təhlükəsizliyi sahəsində Azərbaycanla əməkdaşlığını genişləndirməsi müdafiə, enerji, mədəniyyət, hava nəqliyyatı, o cümlədən xarici siyasət sahəsində otuz ildən artıqdır davam edən səmimi münasibətlərin nəticəsidir. Xatırladaq ki, İbrahim sazişləri siyasi termin olaraq ilk dəfə ABŞ prezidenti Donald Tramp və onun kürəkəni Cared Kuşner tərəfindən dilə gətirilib. O, ərəb dövlətləri və İsrail arasında barışığı ehtiva edən plandır. Bu sənəd çərçivəsində İsrail Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Bəhreyn, Sudan və Mərakeşlə rəsmi diplomatik əlaqələr qurub.
Nahid SALAYEV
