Cümə günü, 25 iyul 2025
     

Mərkəzi Asiya ölkələrinin diqqəti Azərbaycan üzərində fokuslanır – Avropaya ən səmərəli çıxış...

Image

Bu gün Azərbaycanın dünya birliyinə inteqrasiyası fonunda ən çox diqqət çəkən hadisələrdən biri də ölkəmizlə Mərkəzi Asiya dövlətləri arasında dünamik inkişaf edən münasibətlərdir.

Hazırda qarşılıqlı əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, inteqrasiya prosesi hər iki tərəf üçün xüsusi diqqət mərkəzində yer alır. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının 5-ci Məşvərət görüşünə fəxri qonaq qismində dəvət olunması və iştirak etməsi də qeyd edilənlərin təzahürüdür.

  • Azərbaycan Mərkəzi Asiya üçün əlverişli tranzit imkanlar vəd edir

Qeyd edək ki, Mərkəzi Asiya Sovet İttifaqının dağılmasından dərhal sonra beynəlxalq səhnəyə yeni ölkələrin: Qırğızıstan, Qazaxıstan, Tacikistan, Türkmənistan və Özbəkistanın çıxması ilə dünya miqyasında xüsusi diqqət çəkən regiona çevrilib.  Bu fonda Azərbaycan üçün Mərkəzi Asiya tarixən qarşılıqlı maraqlar zonası, hərbi-siyasi, ticarət-iqtisadi, mədəni-humanitar sahələrdə imtiyazlı əməkdaşlıq üçün mühüm tərəfdaşdır.

Azərbaycan artıq bütün Mərkəzi Asiya dövlətləri ilə strateji tərəfdaşlıq əlaqələri qurub. Ən yüksək səviyyədə müntəzəm konstruktiv siyasi dialoq da qeyd edilənlərin göstəricisdir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi Mərkəzi Asiya iqtisadi miqyası, inkişaf səviyyəsi, demoqrafik potensialı, dünya ticarət və inteqrasiya birliklərinə daxil olması, investisiya mühiti və tənzimləmə praktikası ilə fərqlənən beş ölkəni birləşdirir. Son illər daxili siyasi proseslərin və xarici amillərin təsiri altında region dəyişir. Tacikistan istisna olmaqla, bütün ölkələrdə posrsovet dönəmində hakimiyyət dəyişikliyi baş verib ki, bu da dövlətlərin iqtisadi strategiyalarının dəyişməsi ilə müşayiət olunub. Bir vaxtlar əlverişsiz investisiya mühitinə malik qapalı iqtisadiyyat olan Özbəkistan 2016-cı ildə siyasi rəhbərliyin dəyişməsindən sonra biznes mühitinin yaxşılaşdırılmasına və ölkəni investisiyaların açılmasına diqqət yetirməklə böyük bazar islahatına başlayıb. Hətta təcrid kursu ilə regionun ən qapalı iqtisadiyyatı olan Türkmənistan da regiondakı qonşuları ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə, iri beynəlxalq və regional layihələrdə iştirak etməyə hazır olduğunu nümayiş etdirməyə başlayıb. Bu və ya digər dərəcədə regionun bütün ölkələri cəlbedici investisiya mühitinin yaradılması, iqtisadiyyatlarının modernləşdirilməsi, onların rəqəmsallaşması ilə  qlobal tendensiyalara uyğunlaşdırılması və qlobal nəqliyyat dəhlizlərinə inteqrasiyası istiqamətində kurs müəyyən edib. Halbuki, yaxın vaxtlara qədər bölgə ciddi şəkildə bölünmüşdü. Ölkələr arasında münasibətlərdə gərginlik, inamsızlıq, rəqabət var idi. Regiondaxili ticarət-iqtisadi qarşılıqlı fəaliyyətin əhatə dairəsi məhdud idi. Bölgənin birləşməsi tendensiyası yalnız 2018-ci ildə inkişaf etməyə başladı. Qonşularının iştirakı olmadan milli inkişaf problemlərini həll etməyə üstünlük verən Mərkəzi Asiya dövlətləri bunun çətin olduğunu gördü.  Elə bundan irəli gələrək, ölkələr dövlətlərarası ziddiyyətləri aradan qaldırmaq üçün səylər göstərməyə başladılar. Nəqliyyat və logistika qarşılıqlı əlaqəsini gücləndirməyə və beştərəfli qarşılıqlı fəaliyyət formalarını inkişaf etdirməyə cəhdlər edildi. ərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının Məşvərət görüşləri də bundan xəbər verir. Amma indi Mərkəzi Asiyanın dünya bazarlarına inteqrasiyası da ön plana çıxır və bu fonda diqqət də Azərbaycan üzərində fokuslanır. İlk növbədə o baxımdan ki, Azərbaycan Mərkəzi Asiya üçün əlverişli tranzit imkanlar vəd edir.

  • Ölkələrimiz əməkdaşlığın yeni formatını yaradırlar

Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının 5-ci Məşvərət görüşünə Azərbaycan prezidentinin dəvət edilməsi müstəsna önəm kəsb edir. Bu, əməkdaşlığın, inteqrasiyanın yeni formatının yaranması deməkdir. Həmin tədbirdə çıxışı zamanı prezident İlham Əliyev qeyd edib: “Azərbaycanı və Mərkəzi Asiya ölkələrini xalqlarımızın çoxəsrlik qardaşlıq münasibətləri bağlayır. Ortaq mədəni köklər dövlətlərarası əlaqələrin möhkəm bünövrəsini təşkil edir.

Otuz ildən artıqdır ki, biz müstəqil dövlətlər kimi həm ikitərəfli, həm çoxtərəfli formatda fəal şəkildə qarşılıqlı fəaliyyət aparırıq, bir-birimizin müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi bütövlüyünü dəstəkləyirik, iqtisadi əlaqələri fəal şəkildə inkişaf etdiririk. Mərkəzi Asiya və Azərbaycan artan iqtisadiyyatı, demoqrafiyası və geosiyasi potensialı ilə dünya siyasətində strateji əhəmiyyətə malik olan vahid tarixi-mədəni coğrafi regiondur. Mən Məşvərət Şurasının işində ilk dəfədir iştirak edirəm və əminliyimi bildirirəm ki, regional əməkdaşlığın bu formatı ölkələrimizin və xalqlarımızın daha da yaxınlaşmasına zəmin yaradacaq”. Nəzərə alınmalıdır ki, ölkələrimizi çox şeylər birləşdirir: coğrafi yaxınlıq, tarixi, dinuini, mədəni və şəxsiyyətlərarası əlaqələr, eyni öklər və sair.  Dövlətlərin müstəqillik illərində iqtisadi münasibətlərin tənzimlənməsi və regionlararası əməkdaşlıq təcrübəsi sahəsində geniş qanunvericilik bazası hazırlanıb. Nəqliyyat infrastrukturunun qarşılıqlı əlaqəsi və Mərkəzi Asiya karbohidrogenlərinin xarici bazarlara tranzitinin təmin edilməsində Azərbaycanın xüsusi rolu artır. Ölkəmiz Mərkəzi Asiyanın mühüm ticarət tərəfdaşı kimi çıxış edir. Elə ikitərəfli əməkdaşlığın mühüm meyarlarından biri qarşılıqlı ticarətin və sərmayələrin artımıdır. Sevindirici haldır ki, həmin iki istiqamət üzrə göstəricilər davamlı artıma malikdir. Keçən il Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri ilə ticarət dövriyyəsi 3 dəfədən çox, bu ilin 7 ayı ərzində isə daha 50 faiz artıb. Mərkəzi Asiyanın xarici aktorlar üçün cəlbediciliyi regionun zəngin təbii ehtiyatları və əhəmiyyətli kənd təsərrüfatı və istehsal potensialı ilə bağlıdır. Böyük karbohidrogen (Türkmənistan, Qazaxıstan, Özbəkistan), mis (Qazaxıstan, Özbəkistan), uran (Qazaxıstan, Özbəkistan, Tacikistan, Qırğızıstan), nadir torpaq və qiymətli metallar (Tacikistan, Özbəkistan və Qırğızıstanda qızıl və gümüş) yataqları var. Bu təbii sərvətlərin dünya bazarlarına çıxarılmasında Azərbaycan Mərkəzi Asiya üçün müstəsna önəm kəsb edir. O da qeyd edilməlidir ki, son zamanlar dünyanın güc mərkəzlərindən regiona maraq nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Ekspertlər Mərkəzi Asiyada aparıcı dövlətlərin “böyük oyunu”nun yeni raundundan danışırlar. Bu maraq çox vaxt geosiyasi xarakter daşıyır. Amma Mərkəzi Asiya ölkələrinin Azərbaycanın da təmsil olunduğu Türk Dövlətləri Təşkilatında bir araya gəlməsi onlara kənar təsirlərin qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır.

Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

24.07.2025 / 22:35
Ermənistan Zəngəzur dəhlizini ABŞ-a icarəyə verməkdən imtina etdi

24.07.2025 / 21:43
Ermənilərin təxribatları nəticəsində yaralanmış, evləri dağıdılmış, əsir və girovluqda olmuş 60-dan çox zərərçəkmiş şəxs ifadə verdi - MƏHKƏMƏ +FOTO

24.07.2025 / 21:08
Dünyanın diqqəti Zəngəzur dəhlizinə fokuslanır...

24.07.2025 / 21:01
Lerikdə yanğına səbəb olan iki nəfər saxlandı

24.07.2025 / 20:52
Düşmən kəşfiyyatı Azərbaycanın nüfuzlu adamları barədə məlumatlar toplayır... Ayıq olun...

24.07.2025 / 20:36
Ermənistan daxildə qanlı toqquşmalar mərhələsinə girdi...

24.07.2025 / 20:21
Ermənistan Zəngəzurun icarəyə verilməsi məlumatlarını məqsədli yayır...

24.07.2025 / 20:04
Rusiya Azərbaycanla münasibətlərini daha da gərginləşdirir - yeni şok detallar üzə çıxır...

24.07.2025 / 19:49
Fransada islamofobiya yenidən qızışır - müsəlmanlara qarşı repressiyalar kəskinləşdi...

24.07.2025 / 19:35
100 mindən çox sənədsiz ev sahiblərinə Prezidentdən böyük töhfə...

24.07.2025 / 19:20
Suriya İsrailin təcavüzünə qarşı Türkiyədən hərbi dəstək istədi...

24.07.2025 / 19:06
Putin "ekstremist" adı ilə müxalifətin üstünə qanuni yürüşə başladı...

24.07.2025 / 18:51
Xaricilər işğaldan azad rayonlarımıza öz maşınları ilə getmək hüququ qazandılar...

24.07.2025 / 18:37
Azad sahibkarlığın qanunvericilik əsasları daim təkmilləşdirilir...

24.07.2025 / 18:23
Erməni lobbi konqresmenləri Azərbaycana qarşı hücuma keçdilər...

24.07.2025 / 18:19
Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı müraciəti BMT-nin rəsmi sənədi kimi yayıldı

24.07.2025 / 18:09
Xarici ticarətimizdə müsbət saldo getdikcə azalır - nə etməliyik…

24.07.2025 / 18:04
Azərbaycan QHT-ləri ermənipərəst konqresmenlərlə bağlı ABŞ dövlət katibinə müraciət etdi...

24.07.2025 / 18:03
Prezident İlham Əliyev Putinə başsağlığı verdi

24.07.2025 / 17:56
Peskov səhv etdi - Bakıdakı rusları Rusiyadakı azərbaycanlılarla müqayisə etmək düzgün deyil...

24.07.2025 / 17:43
Paşinyan belə təcili Altaya niyə gedib?..

24.07.2025 / 17:37
Zəngəzur dəhlizi açılmadan İrəvanda "bir kəmər, bir yol bayramı" başlayıb...

24.07.2025 / 17:30
UNESCO-nun baş katibi Trampa cavab verdi - ancaq öz təşkilatının eybini açdı…

24.07.2025 / 17:25
“Rəqəmsal sahibkarlıq” müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırıldı

24.07.2025 / 17:16
Rusiya ABŞ-ı hiyləgərlikdə ittiham etdi - onlar yeni bir şey təklif edə bilməz...

24.07.2025 / 17:06
Deputat Cavanşir Feyziyev Şəkidə seçiciləri qəbul edib

24.07.2025 / 16:52
Abşeronda saxlanılan 2 nəfərdən 5 kq narkotik aşkarlandı

24.07.2025 / 16:37
Korrupsiya ilə bağlı 10 nəfər cinayət başında yaxalanıb...

24.07.2025 / 16:23
13 milyonluq əmlaka həbs qoyuldu...

24.07.2025 / 16:12
Qarabağda Zəfər bayrağı qaldıranlardan biri – Muxtar Babayev...

24.07.2025 / 16:06
İran geri addım atdı – MAQATE Tehrana heyət göndərir...

24.07.2025 / 15:50
Xalq artisti Arif Babayev xəstəxanaya yerləşdirilib, vəziyyəti kritik ağırdır

24.07.2025 / 15:38
Bakıda əməliyyat zamanı çəkiliş - həkimə töhmət, baş həkimə xəbərdarlıq edildi...

24.07.2025 / 15:01
bp BTC ilə ixrac olunan neftin keyfiyyətilə bağlı məsələyə aydınlıq gətirdi

24.07.2025 / 14:49
"Azərbaycan İsrailin müsəlman aləmi ilə yaxınlaşmasında həlledici rol oynaya bilər" - Keçmiş ABŞ səfiri

24.07.2025 / 14:37
Bakıda bağçada qeydiyyatsız uşaqlar aşkarlandı - müdiri işdən çıxarıldı

24.07.2025 / 14:21
Ermənistanın spikeri Marqarita Simonyanı təhqir etdi - çirkin məxluq...

24.07.2025 / 14:05
Tələbələri üçün Prezident təqaüdünün məbləği də artırıldı...

24.07.2025 / 13:57
Tələbə təqaüdlərinin məbləği artırıldı - SƏRƏNCAM

24.07.2025 / 13:53
Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edən tikinti obyektlərinə rəylərin əhatə dairəsi müəyyənləşdi

24.07.2025 / 13:52
Lukaşenkonun Estoniyaya girişinə qadağa qoyuldu...

24.07.2025 / 13:47
"Zəngəzur dəhlizinin açılması bölgə üçün böyük əhəmiyyət daşıyır" - Birol Akgün

24.07.2025 / 13:32
Azərbaycan Suriyaya qaz nəqlinə başlayır...

24.07.2025 / 13:22
"44 gün-Tarixi zəfər" kitabının II və III cildi Qubada şəhid ailəsinə təqdim edilib...

24.07.2025 / 13:19
Qusarda narkotikin təsiri altında avtomobil idarə edən sürücü tutuldu

24.07.2025 / 13:10
Угрозы Григория Карасина и Ходжы Насреддина - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

24.07.2025 / 13:06
Nazir Somalidən olan tələbələrin Azərbaycanda təhsil almasından danışdı

24.07.2025 / 12:53
Azərbaycan və Somali XİN rəhbərlərinin geniş tərkibdə görüşü keçirilib

24.07.2025 / 12:50
Daha 29 ailə Ağdərənin Həsənriz kəndinə yola salındı

24.07.2025 / 12:46
Kremldən Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıqlama...

24.07.2025 / 12:16
Rusiyada 49 nəfərin olduğu An-24 təyyarəsi qəzaya uğrayıb

24.07.2025 / 12:03
Mətbuat Şurası Prezident İlham Əliyevə təşəkkür məktubu göndərib

24.07.2025 / 11:50
Dövlət Agentliyindən sabit tarifin tətbiqi ilə bağlı açıqlama...

24.07.2025 / 11:38
Sabah bütün sosial müavinətlər ödəniləcək

24.07.2025 / 11:32
Neftçalada iki nəfərə xəsarət yetirən şəxs yaxalanıb

24.07.2025 / 11:29
Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri arasında telefon danışığı olub

24.07.2025 / 11:25
Küveyt sorğu göndərdi, Almaniyada saxlanılan Azərbaycan vətəndaşı azad edildi

24.07.2025 / 11:00
Barak Obama hədəfdə - haqqında araşdırmalar başladı

24.07.2025 / 10:37
Saatlıda "Jiquli" 68 yaşlı qadını vurub öldürdü

24.07.2025 / 10:27
Yevlaxda 40 yaşlı kişini güllə ilə öldürüblər

24.07.2025 / 10:20
Yaşı 75-i ötən fransızlar istilərdən ölür...

24.07.2025 / 10:16
PSJ-də qalmaqal - baş məşqçi 5 futbolçuya qapını göstərdi!

24.07.2025 / 10:12
Trampdan yeni qərar - bu dəfə süni intellektlə bağlı

24.07.2025 / 10:06
"Araz-Naxçıvan" UEFA Konfrans Liqasında ilk matça çıxacaq

24.07.2025 / 10:00
Çin və ABŞ üz-üzə - bu dəfə saxta Labubuya görə...

24.07.2025 / 09:42
Xanhüseyn Kazımlı vəfat edib

24.07.2025 / 09:26
Binəqədidə evdən meyit tapılıb

24.07.2025 / 09:25
178 ölkədən turist azalıb, Çin turistləri isə çoxalıb...

24.07.2025 / 09:20
Ankara və Dəməşq hərbi əməkdaşlıq müqaviləsi imzalayacaq?

24.07.2025 / 09:12
"Qarabağ" Çempionlar Liqasına qələbə ilə başladı

24.07.2025 / 09:04
MAQATE nümayəndələrini qəbul etməyə hazırıq - İrandan açıqlama

24.07.2025 / 09:00
Si Cinpin Pekində Avropa İttifaqının rəhbərləri ilə görüşüb

24.07.2025 / 09:00
Axşamüstü dənizdə boğulmaların sirləri - Elmi-lədun

24.07.2025 / 08:48
ANAMA əməkdaşı qəzaya düşüb

24.07.2025 / 08:45
"44 gün-Tarixi zəfər" kitabının II və III cildi Qubada təqdim ediləcək

24.07.2025 / 08:31
Neft Fondumuzun gəliri 245 milyon manat azalıb... Niyə?

24.07.2025 / 00:40
Ukraynadan Rusiyaya dördlü zirvə təklifi - Zelenski-Putin görüşü üçün konkret vaxt qoyuldu...

23.07.2025 / 23:31
Dəmir yolunun üstündə təhlükəli qəsəbə - 156 ailənin cəmi 12-si məcburi köçkündür, evini kirayə verənlər də var...

23.07.2025 / 21:27
Paşinyan keşişlərə qarşı sonuncu səlib yürüşünə başlayır

23.07.2025 / 21:14
Axundovun milli mənşəyini dəyişdirmək vətəndaş həmrəyliyinə böyük zərbə cəhdidir...

23.07.2025 / 20:59
AB sanksiyaları Rusiyanı Hindistanda da vurdu...

Azad sahibkarlığın qanunvericilik əsasları daim təkmilləşdirilir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910