Mərkəzi Bank 2019-cu ilin 6 ayı üzrə ödəmə balansının göstəricilərini açıqlayıb. Sözügedən göstəricilərdən məlum olub ki, 2018-ci ilin eyni dövrünə nisbətən Azərbaycanın əcnəbi turistlərdən qazancları təxminən 2 dəfə azalıb. Yəni əldə edilən gəlir 1.474 milyard dollardan 777 milyon dollara enib. Əvəzində azərbaycanlı turistlərin xarici ölkələrdə xərclədiyi vəsaitin həcmi isə 70 faizə yaxın artıb. Belə ki, 2018-ci ilin 6 ayında bu, 747 milyon təşkil edirdisə, bu ilin 6 ayında həmin göstərici 1.250 milyard dollara çatıb.
Turizm gəlirlərinin 1 ildə bu qədər azalmasının səbəbləri maraq doğurur. Vətəndaşlarımızın turist kimi xaricdə xərcləmələrinin kəskin artımı diqqəti cəlb edir. Bunun kökündə dayanan səbəblərin ortaya çıxarılması aktual olaraq qalır. Nəzərə almaq lazımdır ki, 2019-cü ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycana səfər edən xarici vətəndaşların sayı illik müqayisədə 8,3 faiz artaraq 2,1 milyona çatıb. Azərbaycana gələn əcnəbilərin sayında 2016-cı ildən davamlı artım müşahidə olunur. Həmin ildə ölkəmizə 2,25 milyon əcnəbi səfər edib. 2017-ci ildə bu göstərici 2,7 milyon nəfərə, 2018-ci ildə 2,85 milyon nəfərə yüksəlib. Proqnoza əsasən, ölkəmizə gələn turistlərin sayı 2019-cu ildə 3 milyon nəfəri ötəcək.
Turizm əhalinin məşğulluğunun artmasına da töhfə verir. 2014-cü ildə turizm sektorunda 42 min insan çalışırdısa, 2018-ci ildə sektorda çalışanların sayı 53,2 mini ötüb.
Maraqlıdır, gələnlərin sayı artdığı halda, Azərbaycanın əcnəbi turistlərdən əldə etdiyi qazanc niyə azalıb?
- Elçin Rüstəmli: “Hindistan, Pakistan və Çindən gələn turistlərin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən turizm sahəsi üzrə ekspert Elçin Rüstəmlinin fikrincə, Azərbaycana bu il daha çox Hindistan, Pakistan və Çindən turist gəlib: “Say nisbətinə görə bu ölkələrin vətəndaşları çoxdur. Ancaq problem ondadır ki, onların alıcılıq qabiliyyəti çox aşağıdır. Yəni qruplarla və ucuz olsun deyə avtobuslarla ölkəmizə gəlirlər. Bu da nəticədə həmin ölkədən gələn turistlərin sayının çoxalmasına gətirib çıxarır. Məsələn, bir qrupda 100 nəfər gəlir. Onların alıcılıq qabiliyyəti aşağı olmaqla yanaşı, həmin turistlər ən ucuz otellərdə qalırlar. Avropa və ərəb ölkələrindən gələn 10 turistin dövriyyəsi onların 50 nəfərinin dövriyyəsindən belə çoxdur. O nöqteyi-nəzərdən adam sayı artsa da, xərcləmələrin həcmi aşağıdır. Fikrimcə, Avropa və ərəb ölkələrindən turist çox gəlsə, o zaman xərcləmələr daha çox olacaq. Son dövrlər ərəblər əsasən Türkiyəyə üz tuturlar. O səbəbdən bizim ölkəyə gələn ərəb turistlərin sayında azalma var”.
- Ruslan Quliyev: “Bunun əsas səbəbi onunla bağlıdır ki, ölkəmizə turistlər minimal paketlə gəlirlər”
Azərbaycan Sağlamlıq və Termal Turizmə Dəstək Assosiasiyasının prezidenti, “Milenium Konqres” turizm şirkətinin rəhbəri, turizm mütəxəssisi Ruslan Quliyev isə bunun səbəbini digər amillərlə əlaqələndirdi: “Belə hallar bəzən digər ölkələrdə də müşahidə edilir. Görürsən ki, gələn turistlər çoxdur, amma onların xərcləmələri az. Məsələn, İsveçə gələn turistlərin sayı Türkiyə ilə müqayisədə azdır. Ancaq İsveçdə turistlərin xərcləmələri Türkiyəyə baxanda daha çoxdur. Azərbaycana gəldikdə isə bunun bir sıra səbəbləri ola bilər. Bunun əsas səbəbi onunla bağlıdır ki, ölkəmizə turistlər minimal paketlə gəlirlər. Bu zaman yan sahələrdən, yəni əlavə xidmət sahələrindən az istifadə edirlər. Bəzi ölkələrdən gələn turistlər nağd hesablaşmalara üstünlük verirlər. Bu da statistikaya düşmür. Ən nəhayət, bəzi xidmət və əyləncə mərkəzlərində pos-terminallar yoxdur. Həmin yerlərdə nağd ödəməyə üstünlük verilir. Bu da xərcləmələrin nə qədər olmasını müəyyənləşdirməyə mane olur”.
Vidadi ORDAHALLI
