Adil Qeybulla: “Azərbaycanda satılan dərmanların qiyməti gətirildiyi ölkə ilə eyni ola bilməz”
Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin sonuncu iclasında deputat Kamaləddin Qafarovun “Azərbaycanda bəzi dərmanların qiymətləri Türkiyədən ucuzdur” deməsi müzakirəyə səbəb olub.
Deputatın fikirləri komitə sədri Əhliman Əmiraslanovla yanaşı, ictimaiyyət tərəfindən də etirazla qarşılanıb. Çoxluq dərmanlarını ucuz olduğu üçün Türkiyədən gətirdiyini bildirib.
- “Ölkəmizdə satılan dərmanların qiyməti Türkiyə ilə müqayisədə ucuz ola bilməz, çünki…”
Məlum mövzu ilə bağlı professor, həkim ekspert Adil Qeybulla ilə həmsöhbət olduq.
- Adil müəllim, millət vəkili Kəmaləddin Qafarov iddia edir ki, Azərbaycanda bəzi dərmanların satış qiyməti Türkiyə ilə müqayisədə ucuzdur. Ancaq bunun əksi müşahidə olunur...
- Azərbaycanda satılan dərmanların qiyməti gətirildiyi ölkə ilə eyni ola bilməz. Çünki dərman ölkəyə idxal olunan zaman gömrük rüsumu, nəqliyyat xərci və kommersiya mənfəəti hesablanır. Bu xərclər dərmanın qiymətinin üzərinə əlavə edilir. Bu səbəbdən də ölkəmizdə satılan dərmanların qiyməti Türkiyə ilə müqayisədə ucuz ola bilməz. Dərmanların satış qiymətinin tənzimlənməsi üçün daxili rəqabət yaradılmalıdır.
- Hazırda dərmanların keyfiyyəti ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir. Dərmanların keyfiyyəti necə artırıla bilər?
- Dərmanların keyfiyyət parametrinə diqqət yetirmək lazımdır. Azərbaycana keyfiyyətli dərmanın idxalına şərait yaratmaq lazımdır. Türkiyənin əczaçılıq sənayesi bu gün kifayət qədər etibarlıdır. Qardaş ölkədən dərman idxalının artmasına şərait yaradılmalıdır.
- Dərman sahəsində yaşanan problem – çatışmazlıq və qiymətin baha olması məsələləri necə həll olunmalıdır?
- Vəziyyətdən çıxış yolu kimi Türkiyənin təcrübəsindən yararlanmaq lazımdır. Hesab edirəm ki, qardaş ölkə Türkiyənin kifayət qədər etibarlı əczaçılıq sənayəsi, keyfiyyət parametrləri yüksək olan dərmanları var. Biz Türkiyədən idxalla bağlı resurslar yarada bilərik. Bununla yanaşı birinci növbə gələcəkdə də inteqrasiya, müştərək istehsal baxımından Türkiyə ilə birgə işlərimiz daha məqsədəuyğun olardı. Bu istiqamətdə düşünmək lazımdır.
- Farmakologiya sahəsində yaşanan problemləri həll etmək üçün daxildə dərman istehsalı mümkündürmü?
- Bəli, mümkündür. Ancaq bu uzun müddət və maliyyə tələb edir. Yaxşı olar ki, daha çox tələb olunan qan təzyiqini salan, şəkərli diabeti olanlar üçün həb, allergiya və digər preparatlar ölkə daxilində istehsal olunsun. Bu kimi məsələlərə diqqət edilməlidir.
- Yerli istehsal həyata keçirilənədək dərman qıtlığını necə aradan qaldırmaq olar?
- Dərman strateji sahədir. Türkiyədə dərmanların qiymətlərinin ucuz olmasının səbəbi odur ki, onlarda yerli istehsal var. Bizdə isə yerli istehsalla bağlı vəziyyət biabırçıdır. Təxminən 13600 adda dərmanın hardasa 85 adda olanı özümüzdə istehsal olunur ki, bunlar da əsasən bint, pambıq, dəmləmələr və s. ciddi olmayan xəstəliklər üçün olan preparatlardır.Yerli istehsal yox səviyyəsində olduğu üçün dərmanlar çatışmır.
- Ölkəmizdəki bəzi dərmanların keyfiyyəti ilə xarici ölkələrdə, məsələn, Türkiyədə istehsal olunan dərmanların keyfiyyəti eyni deyil. Azərbaycanda belə bir fikir formalaşıb ki, əgər dərman ucuzdursa, demək ki, keyfiyyətsizdir. Bu fikirlə razılaşırsınızmı?
- Ölkəyə daxil olan dərmanların analitik ekspertizası aparılır. Hətta yerli istehsal olan dərmanların da satışdan əvvəl Analitik Ekspertiza Mərkəzində ilk olaraq onların qutuları, sonra tərkibi yoxlanılır və yararlı hesab olunursa, satışa buraxılır . “Ucuz dərman keyfiyyətsizdir, yaxud “bahalı dərman keyfiyyətlidir” kimi bir göstərici yoxdur. Dərmanlar iki cür - orijinal dərman və generik dərman olur. Orijinal dərman o deməkdir ki, zavod onun molekullarını öz alimləri tərəfindən formalaşdırır və dərman halına salır, 3-5 il ərzində həmin dərmanı ancaq özü istehsal edib, satışından gəlir götürür. Müəyyən müddətdən sonra icazə verir ki, başqa ölkələr də istehsal etsin. Artıq həmin dərmanın başqa ölkələrdə istehsalı onun generik olması deməkdir. Məsələn, Hindistan, Rusiya həmin resepti götürüb dərman istehsal edir.
- Bir aptekdə dərman 50 manat, digər aptekdə 200 manatdırsa, bu, dərmanın keyfiyyəti, yoxsa şirkətin özünün müqaviləsindən asılıdır?
- Dövlətin qanunu var və əgər ona müəyyən qiymət qoyulubsa, aptek onu fərqli qiymətə satırsa, həmin aptek cəzalandırılır. Eyni dərmanda belə fərq müşahidə olunursa, müvafiq qurum bununla məşğul olmalıdır. Qiymət uyğunsuzluğu və yerli istehsalın olmaması dərman çatışmazlığının əsas səbəbləridir. İdxal məsələsinə heç bir dövlət qurumu nəzarət etmir. İdxalçı şirkət özü pul qazanırsa, gətirir, qazanmırsa gətirmir.
Günel CƏLİLOVA
