Bəhmən Sultanlı: “Dövlətin elmə ayırdığı vəsaiti öz şəxsi məqsədləri üçün xərcləyən və nəticədə ifşa edilən institut direktorlarını işdən çıxarmaq kifayət deyil”
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında (AMEA) baş verən proseslər bütün cəmiyyəti maraqlandırır. Təəssüflər olsun ki, ölkəmizin baş elmi qurumu ilə bağlı yayılan son məlumatlar elə də ürəkaçan deyil. AMEA-nın elmi-tədqiqat institutlarında başlanan ilkin yoxlamalar nəticəsində bir neçə institutda neqativ hallar, maliyyə yeyintiləri aşkarlanıb və institut direktorları işdən çıxarılıb.
Mətbuatın yazdığına görə, yanvarın 22-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin iclası keçirilib. AMEA-dan mətbuata verilən məlumata görə, iclasın gündəliyinə çıxarılan ilk məsələ - AMEA-nın Radiasiya Problemləri İnstitutunda keçirilmiş yoxlamanın nəticələri olub. AMEA-nın Rəyasət Heyəti aparatının Hüquq və kadrlar idarəsinin rəisi, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Rasim Ağasiyev bildirib ki, komissiya tərəfindən adıçəkilən institutda 2018-2020-ci illər üzrə kadr, kargüzarlıq, maliyyə, əmək və icra intizamı, habelə elmi cihaz və avadanlıqların mövcud vəziyyətinin öyrənilməsi məqsədilə 2021-ci ilin 7-12 yanvar tarixlərində yoxlama aparılıb. O, yoxlama zamanı bir sıra nöqsan və çatışmazlıqların aşkarlandığını söyləyib. Qeyd edib ki, komissiya tərəfindən tərtib edilmiş yoxlama arayışı ətrafında müəssisənin rəhbərliyi və aidiyyəti şöbə müdirləri ilə müzakirələr aparılıb.
Radiasiya Problemləri İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Oqtay Səmədov və ümumi işlər üzrə direktor müavini Hökmən Mahmudov işlərində yol verdikləri ciddi nöqsanlara görə vəzifələrindən azad ediliblər.
Müzakirə edilən növbəti məsələ AMEA-nın Biofizika İnstitutunda keçirilmiş yoxlamanın nəticələri haqqında olub. Yoxlamanın nəticələrini təqdim edən hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Rasim Ağasiyev diqqətə çatdırıb ki, Biofizika İnstitutunda 2018-2020-ci illər üzrə kadr, kargüzarlıq, maliyyə, əmək və icra intizamı, habelə elmi cihaz və avadanlıqların mövcud vəziyyətinin öyrənilməsi məqsədilə 2021-ci ilin 15-18 yanvar tarixlərində yoxlama aparılıb. Yoxlama zamanı müəssisənin kadr və kargüzarlıq fəaliyyətində kiçik nöqsanlar aşkarlanıb.
2016-cı ildə yaradılan bu institutun fəaliyyətində heç bir maliyyə pozuntusunun olmadığını deyən Rasim Ağasiyev sənədlərin qanunvericiliyin tələblərinə uyğun, düzgün tərtib edilməsi üçün müəssisə əməkdaşlarına qısamüddətli seminar təşkil olunduğunu bildirib. Rəyasət Heyəti tərəfindən müəssisənin direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Oqtay Qasımova qeyd olunan nöqsanların aradan qaldırılması tapşırılıb.
AMEA baş verən prosesləri və institut direktorlarının vəzifələrindən kənarlaşdırılmasını akademiyada islahatların başlanması kimi təqdim edir. Qurumun ayrı-ayrı təmsilçiləri mətbuta bildiriblər ki, artıq akademiyada islahatlar başlanıb.
AMEA-nın Fizika İnstitutunda baş verən neqativ halların, ciddi maliyyə yeyintilərinin Radiasiya İnstitutunda və digər elmi-tədqiqat müəssisələrində təkrarlanması akademiyanın hansı vəziyyətdə olduğunu deməyə əsas verir.
- “...bu nöqsanların baş verməsinə akademiya rəhbərliyi tərəfindən şərait yaradılıb”
Akademiyada bir-iki institut direktorunun vəzifədən uzaqlaşdırılmasının islahat olmadığını deyən professor Bəhmən Sultanlı baki-xeber.com-a bildirdi ki, dövlət vəsaitlərini havaya sovuran və şəxsi məqsədləri üçün xərcləyən həmin şəxslərin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməməsi təəssüf doğurur: “Akademiyada baş verənlər məni çox narahat edir. Mən AMEA-da baş verənləri xalqa, dövlətə, dövlət əmlakına xəyanət olaraq dəyərləndirirəm. Baş verənlər xəyanət və cinayətdir. Elmi-tədqiqat institutlarının direktorları bu işi özbaşına görməyiblər. Görüblərsə də, bəs onların fəaliyyətinə, işinə niyə nəzarət edilməyib? Akademiyanın prezidenti var, vitse-prezidentləri, Rəyasət Heyəti, rəhbər işçiləri və sair var. Necə ola bilir ki, illərdir institut direktorları dövlət əmlakını dağıdır, dövlət vəsaitlərini mənimsəyir, başqa qanunsuzluqlar ediblər, amma bunu akademiya rəhbərliyi görməyib?”.
B.Sultanlı qeyd etdi ki, vaxtilə AMEA və onun institutları keçmiş SSRİ-də böyük nüfuz sahibi olublar, lakin son illər bu quruma və onun institutlarına rəhbərlik edən şəxslərin yarıtmaz fəaliyyəti nəticəsində bu nüfuz aşağı enib: “SSRİ dövründə AMEA-nın Fizika İnstitutu ən mötəbər elm məbədlərindən biri sayılırdı. Mən bunu gözlərimlə görmüşəm. Eyni zamanda da Neft-kimya Prosesləri İnstitutu da o sıradandır. Amma bu gün biz nə görürük? Bu gün AMEA-nı biz tamam başqa cür görürük. Mən AMEA-nın Fizika İnstitutunda baş verənləri sosial şəbəkələrdən, mətbuatdan oxuyanda donub qaldım ki, necə ola bilər, bizim keçmişdə möhtəşəm elm məbədlərimizdən biri olan Fizika İnstitutu o vəziyyətə düşüb, yaxud Radiasiya Problemləri İnstitutunda belə neqativliklər aşkarlanıb? Necə ola bilər? Akademiya institutlarında baş verən neqativ hallar, maliyyə yeyintiləri ola bilsin ki, kimlərinsə göstərişi ilə baş verməyib, amma bu nöqsanların baş verməsinə akademiya rəhbərliyi tərəfindən şərait yaradılıb. Bu kimi hallara qarşı zamanında mübarizə aparılmayıb. Heç şübhəsiz ki, bu baş verənlər akademiyanın yeni rəhbərliyinin fəaliyyətinin, elmə münasibətinin nəticəsidir. Ola bilməz ki, başdan rəhbərliyin bu işlərdən xəbəri olmasın. Bu mümkün deyil. Akademiyada baş verənlər bir elm adamı kimi məni çox narahat edir”.
B.Sultanlının sözlərinə görə, AMEA-da çox ciddi islahatlar başlanmalıdır, baş verənlər isə islahat deyil, baş qatmaqdır. Onun sözlərinə görə, baş verməli olan islahatlar nəticəsində AMEA bütün neqativlərdən, nöqsanlardan təmizlənməli və öz əvvəlki nüfuzunu geri qaytarmalıdır: “Akademiyada baş verənlərin islahatlarla heç bir əlaqəsi yoxdur. Mən qətiyyən bunu islahat saymıram. İslahat gedirsə, bəs onda nə üçün bu qədər özbaşnalıq və dağıntılar var, islahatlar olan yerdə bunlar ola bilməz. İslahat dağıntının qarşısını almaq üçündür, dağıntı yaratmaq üçün deyil. Amma bir sıra adamlar, institut direktorları açıq-aşkar akademiyanı dağıdırlar. Bu düşmənçilikdir, böyük xəyanətdir. Əsl elm adamı bu qədər dağıdıcı, yırtıcı, rüşvətxor olmamalı, dövlət malına haramçılıqla yanaşmamalıdır. Amma biz nə görürük, bəzi adını professor, AMEA-nın müxbir üzvü qoyanlar akademiyada bir neqativ iş qalmayıb ki, onu etməsinlər. İnstitut direktoru dövlətin malını mənimsəyir, bu böyük biabırçılıqdır. Dövlətin elmə ayırdığı vəsaiti öz şəxsi məqsədləri üçün xərcləyən və nəticədə ifşa edilən institut direktorlarını işdən çıxarmaq kifayət deyil, onlara qarşı daha sərt davranılmalıdır. Siz təsəvvür edin ki, akademiyada gəncləşmə siyasəti necə bərbad vəziyyətdədir. Niyə akademiyanı gəncləşdirmirlər? Gəncləşmə siyasəti getməlidir ki, bu qurum özünə gəlsin. Gənc adam gəlib bəzi yaşlıların etdikləri neqativ əməlləri etməyəcək, o, elmə və elmi idarə etməyə yeni düşüncə ilə yanaşacaq. Gənclərə meydan verilməlidir”.
İradə SARIYEVA
