Söz-məlumat azadlığına dövlət dəstəyi - Azərbaycan və Ermənistan təcrübələri...

Dünyada çox az dövlət var ki, yerli mətbuata maliyyə dəstəyi göstərir, söz və məlumat azadlığının genişlənməsi, inkişafı üçün lazımı addımları atır. Bildiyimiz kimi, Azərbaycanda mətbuata göstərilən dövlət qayğısı davamlı və sistemli xarakter daşıyır.
Hazırda Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı sahəsindəki mövcud vəziyyət yüksək qiymətləndirilir və bu qabaqcıl ölkələrlə müqayisə edilir. Ölkəmizdə mətbu nəşrlərin, sayt və portalların, televiziya kanallarının, sosial medianın sərbəst fəaliyyətinə, jurnalistlərin öz iradələrini azad ifadə etməsinə bütün imkanlar yaradılıb. Heç şübhəsiz ki, Azərbaycan bu istiqamətdə də nümunə göstərir.
Qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycanda həm çap, həm də onlayn media dövlət tərəfindən maliyyəşdirilir.
Dövlətin media qurumlarını maliyyələşdirməsi bütün mənalarda müsbətdir. Burda söhbət təkcə mətbuat orqanlarının iqtisadi çətinliklərinin aradan qaldırılmasından, jurnalistlərin sosial müdafiəsindən getmir, həm də mediamızın heç bir dövlətdən, xarici fondlardan aslı olmamasından gedir. Yəni bizim media hansısa xarici fondların, donor təşkilatların maliyyəsi hesabına yaşamır, birbaşa dövlətin dəstəyi ilə öz fəaliyyətini davam etdirir.
Elə ölkələr var ki, orda dövlət mətbuata bir manat da olsa vəsait ayırmır və media orqanları da öz fəaliyyətlərini təmin etmək üçün başqalarına əl açır, yəni ABŞ-ın, Avropa ölkələrinin məlum fondlarına üz tuturlar, nəticədə də müstəqilliklərini, dövlətçilik hisslərini itirib həmin fondların və o fondların təsis edildiyi ölkələrin emsarlarına, əlatılarına çevrilirlər.
Uzağa getməyək, elə Ermənistanı götürək. Onun dövlət büdcəsindən tutmuş mediasına, QHT-lərinə qədər hamısı xaricdən alınan iaənələr, yardımlar hesabına formalaşır. Ermənistana verilən dilənçi payı onu başqa ölkələrdən aslı vəziyyətə salıb. İllərdir ki, bu ölkə forpost kimi mövcuddur. Uzun illər Rusiyanın forpostu olan Ermənistan indi də Avropa Birliyinin forpostu olmağa can atır. Ermənistan mediası da vaxtilə Rusiyanın maliyyə fondlarından aldığı ianələr hesabına mövcudluğunu qoruya bilirdisə 2018-ci ildən sonra ABŞ-ın müxtılif fondları, o cümlədən də USAİD tərəfindən maliyyələşdirilməyə başladı.
Məlum olduğu kimi, Donald Tramp administrasiyası ABŞ-ın xarici yardımını kəskin şəkildə kəsmək barədə qərarından sonra Ermənistan mediasının qara günləri başlayıb və USAID-in bütün dünyada, o cümlədən Ermənistanda proqramları dayandırılmağa başlayıb. Bu özünü Ermənistanda daha kəskin şəkildə göstərib. Faktlar göstərir ki, Ermənistan mətbuatı 2018-ci ildən indiyə qədər USAİD-in və başqa ABŞ fondlarının maliyyəsi ilə öz varlığını qoruya bilib. İndi isə ABŞ o maliyyəni dayandırıb. Ermənistan mediasının təmsilçiləri isə özlərinə yeni maliyyə ağaları tapmaq üçün Avropa İttifaqı ölkələrinin qapısına dayanır ki, bəlkə Avropa fondlarından pul qopara bildi.
Ermənistan mediasının yaşamasının ABŞ-dan və başqa ölkələrdən aslı olduğu onu göstərir ki, mətbuata dövlət özü yardım göstərməyəndə onun özü də, mətbuatı da rəzil duruma düşür.
USAİD pulu kəsən kimi Ermənistan mediası çökməyə başladı və özünün əsl simasını bir daha nümayiş etdirdi.
“Ermənistan mediasından fərqli olaraq, Azərbaycan mediası dövlət qayğısı ilə təmin edilib”
“Novoye vremya” qəzetinin baş redaktoru Şakir Ağayev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Ermənistanda dövlət mediaya heç bir dəstək vermir və media ABŞ-dan və başqa ölkələrdən qidalanır.
Azərbaycan dövlətinin davamlı olaraq yerli mediaya böyük dəstək göstərdiyini qeyd edən Ş.Ağayev qeyd etdi ki, dövlətimizin media siyasəti bütün mənalarda başqa ölkələrə bir nümunədir. Mətbuata dövlət qayğısı baxımından Ermənistanın Azərbaycanla müqayisəyə belə gəlmədiyini deyən Ş.Ağayev bildirdi ki, Azərbaycan dövləti mətbuata hər zaman böyük dayaq olub və onu yad təsirlərdən qoruyub. “Ermənistandakı media orqanlarının əksəriyyətinin 2018-ci ildə Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra ABŞ fondları və digər qurumlar tərəfindən maliyyələşdirilməsi heç kimə sirr deyil: “İlk növbəfdə ABŞ-ın USAİD, Milli Demokratiya İnstitutu, Respublikaçılar İnstitutu və digər qurumlar Ermənistan mediasını maliyyələşdirib. ABŞ-da donor təşkilatlar var ki, onlar “yumşaq güc” yaratmaq üçün Ermənistanın mətbuat sektorunun maliyyələşməsini təmin edib.
Amma Ermənistandan fərqli olaraq Azərbayancan dövləti istər medianı, istərsə də QHT sektorunu özü maliyyələşdirir. Hətta müstəmləkə əsarətində olan xalıqların da azadlıq mübarizələrinə Azərbaycan yaxından dəstək verir. Amma Ermənistanda bu imkanlar yoxdur. Azərbaycan dövləti mətbuatımıza böyük dəstək göstərir. Bu dəstəyin nəticəsidir ki, xaricdəki bəzi qurumlar, fondlar, donor təşkilatlar mətbuatımıza müdaxilə edə bimir. Buna cəhdlər edilibsə də onun qarşısı dərhal alınıb. Ermənistan mediasından fərqli olaraq Azərbaycan mediası dövlət qayğısı ilə təmin edilib”.
Ş.Ağayev qeyd etdi ki, Ermənistan mediası isə daim başqa ölkələrin, ona maliyyə vəsaiti ayıran təşkilatların maraqlarına xidmət edib. Müsahibimiz qeryd etdi ki, bütün bunlara isə Ermənistan dövlətinin özü şərait yaradıb: “Bilirik ki, xaricdən maliyyələşən medialar fəaliyyət göstərdikləri ölkələrdə həmin fondaların maraqlarını təmin edir. Bu baxımdan, Ermənistan mediası həmin dövlətlərin, fondların maraqlarını qoruyur. Bir sözlə, hansı dövlət ki, pul verirsə Ermənistanda onun maraqları həyata keçirilir”.
Ş.Ağayev qeyd etdi ki, Azərbaycan mediası üçün isə Azərbaycan dövlətinin maraqları hər şeydən yüksəkdir və mediamız hər zaman dövlət maraqlarından çıxış edir...
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.