Elnur Kəlbizadə: “Hazırda yaşadığı torpaqların belə Azərbaycana məxsus olduğunu bilə-bilə Voskanyan bu cür iddia ilə çıxış edirsə, bu, ənənəvi erməni həyasızlığından başqa bir şey deyil”
Azərbaycanın Qərbi Azərbaycandakı türk mənşəli toponimlərin adlarının yenidən bərpası istiqamətində atdığı addımlar hayları ciddi narahat edir. Bu işlər Ermənistanın uzun illərdən bəri Azərbaycan-türk mənşəli toponimlərə qarşı apardığı saxtalaşdırma kampaniyasını ifşa edir və dünyaya çatdırır ki, ermənilər heç bir əsas olmadan süni şəkildə bizim toponimlərimizi kütləvi olaraq ermənilşdiriblər.
Bizim atdığımız addımlardan narahat olan İrəvan Dövlət Universitetinin (YDU) Şərqşünaslıq fakültəsinin İranşünaslıq kafedrasının müdiri Vardan Voskanyan yenə də yalan və saxta iddialar irəli sürüb. İddia edib ki, guya Azərbaycan dövləti Ermənistana qarşı “toponim müharibə”si aparır. Guya rəsmi Bakı “hibrid müharibə” aparır və bunun da içində “toponim müharibəsi” mövcuddur (?).
O öz Telegram kanalında yazdığı yazıda iddia edib ki, guya bu “toponimik müharibə” Ermənistanı, erməniləri, Ermənistanın suverenliyini, tarixi və siyasi legitimıliyini şübhə altına almaq xarakteri daşıyır. Voskanyan saxtakarlığına və danışdığı yalanlara o qədər aludə olub ki, böyük yanlışılıqla Qərbi Azərbaycanı “tamamilə naməlum və qondarma” adlandırıb. Əslində isə “unudub” ki, Hayastan adlı dövlət Qərbi Azərbaycan ərazisində qurulub və ermənilər o torpaqlara gəlmədir. Voskanyan Azərbaycanı Arazdəyən və başqa toponimləri bərpa etməkdə də “günah”landırıb.
V.Voskanyanı əndişəyə salan illərdir çəkdikləri “zəhmət”in bada getməsidir. Azərbaycanın ədalətli mövqeyi dünyada tanındıqdan, qəbul edildikdən sonra hayların hansı vəziyyətə düşəcəyi indidən məlumdur.
- “...Erməni müəlliflərinin özlərinin əsərlərində də bu ərazinin əksər toponimlərinin türk mənşəli olmasını inkar edə bilməmişlər”
Məsələyə şərh verən AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutunun Ermənişünaslıq şöbəsinin müdiri Elnur Kəlbizadə “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Qafqazda ilk erməni dövlətinin yaradıldığı 1918-ci ildən bugünə qədər ötən müddət ərzində ermənilər nəinki azərbaycanlılara qarşı soyqırımılar, deportasiyalar həyata keçirmiş, tarixi abidələri dağıtmış və ya saxtalaşdırmış maddi və mənəvi mədəniyyət nümunələrini (ibadətgahları, dini mətnləri, xalq yaradıcılığı nümunələrini, mahnıları, xalçalar, qayaüstü təsvirlərdəki damğa və rəmzləri və s.) , hətta yer adlarını – toponimləri də erməniləşdirmişlər. Tədqiqatlar sübut edir ki, indiki Ermənistan ərazisindəki tarixi toponimlər, hətta bu ərazidə indiyə qədər Ermənistanın saxtalaşdıra bilmədiyi bir çox yer adları hələ də aborigen xalqın - Azərbaycan türklərinin tarixini, türk tayfalarının adını (quqark, gorus, sak, aynın, qıpçaq, qaraqoyunlu, şirak, peçenek, axta, kəvər və s.) əks etdirir və ərazinin toponimləri qədim türk sözləri (balıq, yazı, art, bək, kəpəz və s.), Azərbaycan dili ilə bağlı coğrafi terminlər (dağ, dərə, düz, təpə, tap, taxt, yal, nüvək, ova, gədik və s.) əsasında formalaşmışdır.
1920-ci il noyabrın 29-da Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Ermənistan Sovet Şuralar Cümhuriyyəti Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyəti 1929-cu il iyulun 12-də “Ermənistan Sovet Şuralar Cümhuriyyəti ərazisinin rayonlaşdırılması haqqında” qərar qəbul etmişdir. Həmin qərara əsasən rayon inzibati ərazi vahidi yaradılmışdır. Ermənistanda sovet hakimiyyətinin qurulmasından 1935-ci ilədək 190-dan artıq azərbaycanlılar yaşayan məntəqələrinin adları dəyişdirilmişdir. Buna baxmayaraq, hətta erməni müəlliflərinin özlərinin əsərlərində də bu ərazinin əksər toponimlərinin türk mənşəli olmasını inkar edə bilməmişlər”-deyə bildirdi.
E.Kəlbizadənin sözlərinə görə, Sovet dövründə Ermənistan rəhbərliyi açıq şəkildə ərazi iddiaları irəli sürməyi arxa plana keçirsə də, respublika ərazisində tarixən azərbaycanlılara məxsus yaşayış məntəqələrinin adlarını dəyişdirmək və Ermənistanı erməniləşdirmək siyasətini davam etdirib. “Belə bir fakt diqqəti cəlb edir ki, 1960-1969-cu illərdə Ermənistanda azərbaycanlılara məxsus olan 70-dək yaşayış məntəqəsinin adı dəyişdirilmişdi.
1988-ci ildə Ermənistan SSR-in 280 kəndindən azərbaycanlılar deportasiya edilmiş və bu yaşayış məntəqələrinin adlarının da tədricən erməniləşdirilməsinə başlanılmışdır.
SSRİ-nin süqutu və Ermənistan Respublikasının müstəqilliyinin elan edilməsindən sonrakı mərhələdə də tarixi adların və toponimlərin saxtalaşdırılması dövlət səviyyəsində həyata keçirilmişdir. Azərbaycanlı əhalinin kütləvi şəkildə deportasiya edildiyi Ermənistanda əksər türk mənşəli toponimlər və oykonimlər dəyişdirilmiş, erməni dilində adlandırılmışdır . Hətta 2006-cı ildə respublika ərazisindəki toponimlərin saxtalaşdırıldığını Ermənistan Respublikası Hökuməti yanında Daşınmaz Əmlakın Kadastrı Dövlət Komitəsinin sədri Manuk Vardanyan özü müsahibəsində etiraf etmişdir. Belə ki, Ermənistanın ilk milli atlasının nəşri ilə bağlı müsahibəsində o, atlasda 40 min coğrafi adın qeydiyyata alınacağını və bu zaman başqa dillərə məxsus olan 8-10 min coğrafi adın dəyişdirilərək erməni adları ilə əvəz olunacağını vurğulamışdı. Həmin sayda adların, demək olar ki, hamısı tarixən azərbaycanlılara aiddir.
Hazırda yaşadığı torpaqların belə Azərbaycana məxsus olduğunu bilə-bilə Voskanyan bu cür iddia ilə çıxış edirsə, bu, ənənəvi erməni həyasızlığından başqa bir şey deyildir”-deyə E.Kəlbizadə vurğuladı.
İradə SARIYEVA
.jpg)