Avrasiya İqtisadi Birliyi üçün Azərbaycanın strateji dəyəri artır
Müasir Azərbaycana beynəlxalq miqyasda marağın getdikcə daha böyük sürətlə artması müşahidə edilir. Bunu şərtləndirən çoxsaylı səbəblər mövcuddur. Qeyd olunan xüsusda Azərbaycanın müstəqil siyasət yürütməsi, etibarlı tərəfdaş olması, zəngin resursları, əlverişli coğrafi mövqeyi və digər bu kimi məqamları vurğulamaq olar.
Hazırda Azərbaycana Avrasiya İqtisadi Birliyi çərçivəsində də geniş maraq müşahidə edilir. Elə bu səbəbdəndir ki, Azərbaycanın baş naziri Əli Əsədov Rusiyanın Soçi şəhərində Avrasiya Hökumətlərarası Şurasının geniş tərkibdə iclasında qonaq qismində iştirak edib. Bundan əvvəl də prezident İlham Əliyev ötən ayın sonunda Moskvada Ali Avrasiya İqtisadi Şurasının geniş tərkibdə iclasında qonaq qismində iştirakçı olub. Azərbyacan təmsilçilərinin Avrasiya İqtisadi Birliyinin tədbirlərinə dəvətinin davamlı xarakter alması ilk nvbədə ölkəmizin yüksək nüfuzundan xəbər verir. Azərbaycanı beynəlxalq aləmdə müxtəlif təşkilatlar üçün cəlbedici edən yalnız onun iqtisadi imkanlarının olmadığını deyən ekspertlər qeyd edir ki, burada ölkənin müstəqil siyasət yürütməsi də böyük rol oynayır. Bu, həm də Azərbaycanın bütövlükdə Avrasiyadakı nüfuzundan və oyundəyişdirici rolundan da qaynaqlanır. Elə Əli Əsədov Avrasiya Hökumətlərarası Şurasının geniş tərkibdə iclasında çıxışı zamanı səsləndirdiyi fikirlər də bunu göstərir. O deyib ki, Avrasiya İqtisadi Birliyi üzrə tərəfdaşlarla ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığın inkişafı Azərbaycanın xarici siyasət prioritetlərindən biridir və iqtisadi-ticari əlaqələr qarşılıqlı münasibətlərin əsas vektorudur: “Azərbaycan Şərq-Qərb, Şimal-Cənub nəqliyyat marşrutlarının vacib halqası kimi çıxış edir. Ölkədə son 20 ildə minlərlə kilometr uzunluğunda avtomobil və dəmir yolları tikilib və ya əsaslı təmir olunub. Ötən ilin yekunlarına görə, Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzv ölkələrlə əmtəə dövriyyəsi 31 faiz artaraq 4,7 milyard dollar təşkil edib. Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsində Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzv ölkələrin payı təqribən 9 faiz təşkil edib. Cari ilin yanvar-aprel aylarında əmtəə dövriyyəsinin artımı 38 faizə bərabər olub”. Nəqliyyat sahəsində tərəfdaşlığa toxunan Əli Əsədov qeyd edib ki, qlobal geosiyasi mənzərədə mühüm dəyişikliklər bir çox ölkələr tərəfindən logistika zəncirlərinin və axınlarının məcburi şəkildə yenidən təşkili ilə nəticələnib: “Bu fonda dövlətlərimizin ərazisindən keçən nəqliyyat-tranzit dəhlizlərinin aktuallığı artır. Azərbaycan ərazisi ilə yük axını sabit sürətlə artır. 2022-ci ilin yekunlarına görə, artım 75 faiz təşkil edib. Cari ilin yanvar-aprel aylarında tranzit daşımaların həcmi 26 faiz artıb. Bu gün biz Şimal nəqliyyat şəbəkəsini Cənub və Şərq şəbəkələri ilə birləşdirərək, azad olunmuş Qarabağda avtomobil və dəmir yollarının şaxələndirilmiş şəbəkəsinin yaradılmasına sərmayə yatırırıq”. O da qeyd olunub ki, Azərbaycan ərazisində - Laçında artıq 2025-ci ildə istismara veriləcək 9-cu beynəlxalq hava limanının tikintisi yüksək sürətlə gedir, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının potensialının artırılması üzrə işlər davam etdirilir: “Bütün bu tədbirlər yükdaşımaların artan həcminin öhdəsindən gəlmək və beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin fasiləsiz işini təmin etmək məqsədilə Azərbaycanın tranzit potensialını əhəmiyyətli şəkildə artırmağa imkan verəcək”. Baş nazir bildirib ki, Avrasiya İqtisadi Birliyinin tərəfdaş üzvləri ilə ikitərəfli formatda dövlətlərarası münasibətlərin geniş gündəliyi nəzərə alınmaqla, Azərbaycan bundan sonra da bütün istiqamətlər üzrə əlaqələrin artırılması üçün ciddi səylərini davam etdirəcək.
Beləliklə, bütün bunlar bir daha göstərir ki, Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə təqdim edə biləcəyi imkanlar olduqca genişdir. Elə bu fonda qurumun ölkəmizə marağı artan xətt üzrə inkişaf edir. Xüsusən də bu hal Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayandan sonra Azərbaycandan keçən Avropa-Qafqaz-Asiya (Orta Dəhliz) və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinə marağın artması ilə özünü büruzə verir. Bu dəhlizlər vasitəsilə yükdaşımaların həcmi sürətlə artmaqdadır. Xatırladaq ki, Orta dəhliz Çindən Türkiyəyə, eləcə də Avropa ölkələrinə və əks istiqamətdə yük daşımalarını nəzərdə tutur. Hindistan, Pakistan, İran, Azərbaycan, Rusiya və Şimali Avropa ölkələrini birləşdirəcək Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi haqqında razılaşmanın birinci aktı 12 sentyabr 2000-ci ildə Sankt-Peterburqda Rusiya, İran və Hindistan arasında imzalanıb. Sonrakı illərdə razılaşmanı bütovlükdə 13 ölkə imzalayıb və müvafiq olaraq ratifikasiya edib. Bunlar Azərbaycan, Belarus, Bolqarıstan, Ermənistan, Hindistan, İran, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Oman, Rusiya, Tacikistan, Türkiyə və Ukraynadır. Azərbaycan Şimal-Cənub layihəsinə 2005-ci ildə qatılıb. Dəhlizin yaradılmasında məqsəd Hindistandan Rusiyaya, eləcə də Şimali və Qərbi Avropaya gedən yüklərin çatdırılma müddətini azaltmaqdır. Hazırkı marşrut (Suveyş kanalı) üzrə çatdırılma vaxtı 45-60 gündür, Şimal-Cənub vasitəsilə 14-20 gün olması gözlənilir. Lakin onun səmərəliliyi sırf Azərbaycanın burada iştirakından asılıdır. Çünki ölkəmizin nəqliyyat-logistika infrastrukturu bütün istiqamətlərdə daşımaları həyata keçirməyə imkan verir. Azərbaycan Xəzərdə 50 gəmidən ibarət ən böyük ticarət donanmasına malikdir. On beş milyon ton yükün daşınmasına hesablanmış Ələt Dəniz Limanı yaxın vaxtlarda modernləşdiriləcək və yükaşırmaların həcmi 25 milyon tona çatacaq. Bakıda artıq bir neçə ildir bütün növ gəmilər hazırlaya bilən müasir gəmiqayırma tərsanəsi fəaliyyət göstərir. Azərbaycanın gəmiqayırma imkanları bu gün, həmçinin Xəzərdəki qonşularımıza da təqdim olunub. Bakı gəmiqayırma zavodunda Xəzər üzrə qonşularımızın sifarişlərinin qəbul edilməsi üzrə danışıqlar və fəal iş aparılır. Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu Avropaya, həmçinin Türkiyənin Aralıq dənizi limanlarına çıxışı təmin edir. Bu gün Azərbaycanda 8 beynəlxalq aeroport fəaliyyət göstərir ki, onlardan ikisi işğaldan azad olunmuş torpaqlarda – Füzuli və Zəngilan rayonlarında son iki ildə inşa edilib. İşğaldan azad olunmuş Laçında hazırda doqquzuncu beynəlxalq aeroport tikilir və 2025-ci ildə istismara veriləcək. Bütün bunların nəticəsidir ki, ölkəmiz illik 500 min ton yük dövriyyəsi ilə regionda ən iri hava yük donanmasına malikdir. Bütün bunlar Avrasiya İqtisadi Birliyinin də xüsusi diqqət mərkəzindədir və qurum təbii olaraq ölkəmizlə əməkdaşlığını genişləndirməyə xüsusi önəm verir.
Nahid SALAYEV
