Cümə günü, 25 iyul 2025
     

Dollara qarşı yeni dünya valyutası...

Image

Dünya ticarətində dolların hegemonluğuna son qoyulması indi bir çox ölkələrin xüsusi maraq dairəsindədir. Lakin bu vaxta qədər atılan addımlar, hələ ki, istənilən nəticəni verməyib. Rusiya ilə Qərb, xüsusən də ABŞ arasında münasibətlərin kəskinləşməsi, şimal qonşumuza tətbiq edilən sanksiyalardan sonra dolların alternativinin tapılması Moskva üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb etməyə başlayıb.
Bu məsələdə Rusiya ilə sıx iqtisadi əlaqələrə malik dövlətlər də dolları əvəzləyəcək pulun tapılmasına getdikcə daha çox maraq göstərir.
Qeyd olunanlar fonunda Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayevin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 70-ci Baş Məclisindəki çıxışında səsləndirdyi fikirlər hələ də geniş müzakirə predmeti olaraq qalır. Nazarbayev bəyan edib ki, BMT üzvü olan dövlətlər yeni fövqəlmilli valyuta yaratmaq üçün öz səylərini birləşdirməlidir. Onun sözlərinə görə, bu addım qlobal, davamlı inkişaf və tərəqqinin məqsəd və vəzifələri ilə əlaqələndirilməlidir. Qazaxıstan dövlətinin başçısı BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurasını İnkişaf üzrə Qlobal Şuraya çevirməyi təklif edib. Onun sözlərinə görə, Qlobal Şuranın işində BMT üzvü olan dövlətlər, BMT-nin bütün ixtisaslaşdırılmış agentliklərinin və Beynəlxalq Valyuta Fondunun rəhbərləri iştirak edə bilərdi. Onun sözlərinə görə, həmin Şuraya qlobal iqtisadi tənzimləyici funksiyalar həvalə edilməlidir: "Şura tərəfindən reallaşdırılan dünya miqyaslı layihələr qlobal iqtisadi artım nöqtələri ola bilərdi. Bu, qlobal böhranlar risqini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa kömək etməklə bərabər, milli iqtisadi və sosial siyasət məsələlərində dövlətlərin məsuliyyətli davranışını təmin edər". Bütün bunlar fonunda yeni fövqəlmilli valyuta yaratmaq məsələsi də ön planda yer alır. Xatırladaq ki, belə valyuta yaradılması daha əvvəl də gündəmə gəlib. Məsələn, Çin yeni dünya valyutası buraxmaq üçün müstəqil beynəlxalq fond yaradılmasını təklif edib.
Pekin dünya iqtisadiyyatını ABŞ dollarının hökmranlığından xilas etmək üçün yeni beynəlxalq valyutanın dövriyyəyə buraxılmasını vacib sayır. Amma indiki şəraitdə belə pulun yaradılması heç də asan görünmür. İqtisadçı-ekspert Nicat Hacızadə bildirir ki, bunun reallaşması məsələsi çox qəlizdir":Səbəb ondan ibarətdir ki, ABŞ dolları dünya bazarının 62%-ni təşkil edir və olduqca güclüdür. İlk növbədə Amerika həm siyasi, həm iqtisadi cəhətdən buna imkan verməz. Bu gün Amerika ilə bərabər 20-yə yaxın dövlətin milli pul vahidi ABŞ dollarıdır. ABŞ dollarının birinci tədavüldən yığışdırılması ən azı 5 il çəkəcək. Bu müddətdə yeni dünya valyutasının plana düşməsi dünya iqtisadiyyatına böyük ziyan vuracaq. ABŞ dollarından əlavə Avropa İttifaqı ölkələri də bu çağırışı qəbul etməyəcək. Bir sözlə, həm siyasi, həm iqtisadi cəhətdən bu çətin məsələdir, özü də bir sıra ölkələrdə qlobal böhranın təsirlərinin olduğu indiki dövrdə". Lakin Moskva və tərəfdarları dolların başqa pulla əvəzlənməsində olduqca maraqlıdır. Bir müddət əvvəl Rusiya baş nazirinin müavini Arkadi Dvorkoviç bununla bağlı bildirib ki, Moskva çoxvalyutalı dünyanın yaranacağına ümid edir. Onun sözlərinə görə, bu məsələdə Beynəlxalq Valyuta Fondunda islahatlara maneə yaradan yeganə şey ABŞ-ın mövqeyidir":Biz əsas liderlərin real güclərinin dəyişdiyi qəribə dünyada yaşayırıq. 50 il bundan öncə bir ölkənin rəqabətliliyini müdafiə etmək üçün yaradılmış institutlar dünya iqtisadiyyatına ağır zərbə vurur. Amerika qanunları Avropa və Asiyanın bankları üçün ziyanlıdır".
Hazırda Rusiya, Çin, İran, Braziliya Avropa və ABŞ valyutalarının dünya bazarında dominantlığını qoruyub saxlamasına qarşıdır. Onlar çalışır ki, dolların və avronun dönərliliyini mümkün qədər məhdudlaşdırsınlar. Xarici ticarətlərini digər valyutaların iştirakı ilə həyata keçirirlər. Lakin o da faktdır ki, çoxvalyutalı sistemə keçid mürəkkəb prosesdir. Burada mərkəzi bankların rolu, xarici ticarət əlaqələri, ölkələrarası münasibətlər kimi nüanslar var. Amma dolların hökmranlığına son qoymaq üçün, Rusiya başda olmaqla, bir sıra ölkələr risqə getməyə hazır olduqlarını da gizlətmir.
Tahir TAĞIYEV




VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

25.07.2025 / 22:22
Türkiyənin 22-ci UNESCO İrsi: Sardis və Bintepə

25.07.2025 / 22:10
Ceyhun Bayramov və Hakan Fidan Ermənistanla sülh danışıqlarını müzakirə etdi...

25.07.2025 / 21:23
Bütün Fransa Makronun qəsdinə durdu - ölkə yeni aksiyalara hazırlaşır...

25.07.2025 / 21:08
Millət vəkili Mehriban Vəliyeva Aydın Quliyevi təbrik etdi

25.07.2025 / 21:06
65 yaşda "Əməkdar jurnalist" adı almaq mənim günahım deyil...

25.07.2025 / 21:05
EKO-nun Xankəndi zirvəsi Rusiyanı niyə bu qədər narahat edir?

25.07.2025 / 20:49
Sülhü pozan Ermənistan, hədəf Azərbaycan - Fransa parlamentindən absurd qərar...

25.07.2025 / 20:34
Zəngəzur dəhlizi məsələsinə NATO da qarışdı...

25.07.2025 / 20:19
Paşinyan həbs etdiyi rus oliqarxı barədə beynəlxalq məhkəmə qərarını da heçə saydı...

25.07.2025 / 20:04
Paytaxt köçürülə bilər - su qıtlığı daha kəskin problemə çevrilir...

25.07.2025 / 19:49
Paşinyanın siyasəti Elçibəyin 90-cı illərdəki Qərbyönlü siyasətinə bənzədildi...

25.07.2025 / 19:35
ABŞ-ın Zəngəzur planı Rusiya layihəsindən kəskin fərqlidir - Zaxarova narahatdır...

25.07.2025 / 19:22
Azərbaycanın ilk peykindən süni intellekt layihələrinin maliyyələşməsinə qədər...

25.07.2025 / 19:16
Bakıda DİN müşavirəsində sərt tələb - “icra olunmalıdır”

25.07.2025 / 19:09
Qubanın şəhid ailələri təklif etdilər - hər şəhid barədə kitab yazılsın...

25.07.2025 / 19:01
MM-in Korsikaya Dəstək Qrupundan Fransa parlamentinə sərt cavab - bu onları qıcıqlandırır...

25.07.2025 / 18:58
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Ordubadda seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib

25.07.2025 / 18:55
Tələbə təqaüdləri artırıldı - 300, 450 manat...

25.07.2025 / 18:50
İsgəndər Xəlilovun oğlunun şirkəti ofisdə axtarış aparılmasını təkzib etdi

25.07.2025 / 18:41
Rusiya Aİİ çərçivəsində Ermənistanı iqtisadi sanksiyalarla hədələdi...

25.07.2025 / 18:35
Mixail Qusmanın Azərbaycan boyda səmimi və doğma ailəsi var – Cavid İsmayıl yazır

25.07.2025 / 18:30
Şuşa Media Forumu qlobal mətbuatda

25.07.2025 / 18:27
Nazirlər Kabineti 2018-də söz vermişdi ki, yaxın 3 ildə 100 faiz olacaq - hanı bəs?

25.07.2025 / 18:14
Kreml rəsmisi Zəngəzur dəhlizindən imtina etdi - şok...

25.07.2025 / 18:09
“Bakcell”in dəstəyi ilə “YAŞAT” yay məktəbi Londonda - FOTO

25.07.2025 / 17:59
Rusiya Ermənistanın qazını kəsməkdən başladı – Tiflis-İrəvan xəttində nə baş verir?..

25.07.2025 / 17:46
İstanbulda Rusiya-Ukrayna danışığının iflas etməsinin şok səbəbləri - təfərrüatlar...

25.07.2025 / 17:33
Türkiyənin Akkuyu AES tikintisində maaş qalmaqalı günbəgün böyüyür...

25.07.2025 / 17:14
Ərdoğan Trampla Putini İstanbulda bir araya gətirmək istəyir...

25.07.2025 / 17:10
"Zəngəzur dəhlizi regional logistikanı gücləndirəcək" - Özbəkistan Nəqliyyat Nazirliyinin hesabatı

25.07.2025 / 17:07
“Yüksəliş” müsabiqəsi insan kapitalına dəyərli investisiyadır" - Fərəh Əliyeva

25.07.2025 / 17:01
"Beşinci “Yüksəliş” müsabiqəsinin 20 qalibindən ikisi ADA Universitetinin tələbəsi, biri isə ADA-nın müəllimidir" - Hafiz Paşayev

25.07.2025 / 16:49
Polis Pirallahıda əməliyyat keçirdi - 42 kq narkotik aşkarlandı

25.07.2025 / 16:33
Keçmiş Baş Qərargah rəisindən xəbərdarlıq - Rusiya-Ukrayna müharibəsi 2034-cü ilə qədər uzana bilər…

25.07.2025 / 16:15
ABŞ səfiri Makronun Fələstin qərarını ələ saldı - onda İngiltərə də Fransanı öz müstəmləkəsi elan edə bilər

25.07.2025 / 16:09
"Bakıda yəhudi özünü Parisdən daha təhlükəsiz hiss edir" - Corc Dik

25.07.2025 / 15:56
Cənubda ilk qız məktəbini təşkil edən Məryəm xanım...

25.07.2025 / 15:46
Hacıqabulda avtoxuliqanlıq edən sürücü məsuliyyətə cəlb olundu

25.07.2025 / 15:27
"Gəncəyə raketlər düşəndə mən oradaydım" - İsrail səfiri erməni hücumlarından danışdı

25.07.2025 / 15:22
Castin Timberleyk Bakıdadır!

25.07.2025 / 14:43
"Şuşanı ziyarət etmiş ilk İsrail səfiri olmaq mənim üçün böyük şərəfdir" - Corc Dik

25.07.2025 / 14:27
Kreml Ukraynanın təklifini yenə qəbul etmədi - Putin-Zelenski görüşü çətin ki, mümkün olsun...

25.07.2025 / 14:21
Şəxsiyyət vəsiqəsinə yeni məlumatlar əlavə ediləcək - FOTO

25.07.2025 / 14:18
İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun nizamnamə kapitalı artırıldı - FƏRMAN

25.07.2025 / 14:11
44 günlük müharibə zamanı Ermənistanın əsir götürdüyü azərbaycanlı - "Mənə işgəncələr verildi"

25.07.2025 / 13:43
"Azərbaycan İsraillə Türkiyənin yaxınlaşmasında mühüm rol oynayıb" - Səfir

25.07.2025 / 13:35
Qazaxıstan Xəzər dənizini xilas etməyə çağırdı...

25.07.2025 / 13:19
"Azərbaycan multikulturalizm modeli ilə haqlı olaraq qürur duyur" - İsrail səfiri

25.07.2025 / 13:10
За что уволили в России бакинца М. Гусмана? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

25.07.2025 / 12:55
Yeni tədris ilində təhsil haqlarında dəyişiklik olacaq? - RƏSMİ AÇIQLAMA

25.07.2025 / 12:37
Fərdi jurnalist müsabiqəsi"nin nəticələri açıqlandı

25.07.2025 / 12:28
İnsan ölümü bilib, boşuna yaşayır - müğənni Günel

25.07.2025 / 11:04
Zaxarova Azərbaycana şərt qoydu. İşə baxın! - CANLI

25.07.2025 / 10:12
İsrailə bəd xəbər - Kanada da Fələstini tanımağa hazırlaşır

25.07.2025 / 10:06
Bu gün 22 min abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq

25.07.2025 / 10:00
Trampdan QƏRAR - USAID üçün ayrılan 7,9 milyard dollar geri qaytarıldı

25.07.2025 / 09:30
Bu gün Cənub zonasında işıq olmayacaq - səbəb açıqlandı

25.07.2025 / 09:22
Ukraynalı deputat yol qəzasında ölüb

25.07.2025 / 09:18
"Pivəçilər" bu futbolçu üçün 75 milyon avro təklif edir!

25.07.2025 / 09:12
ABŞ-dan Makrona ŞOK- "Fələstini dövlət kimi tanımayacayıq"

25.07.2025 / 09:06
Ər-Riyadda sürücüsüz avtomobillər işə düşür

25.07.2025 / 09:00
Ağdamın Xıdırlı kəndinə və Cəbrayıl şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb

25.07.2025 / 08:44
İli 5 min manata peşə təhsili olar? Universitetlərdən baha?

25.07.2025 / 08:30
Goranboyda dəhşətli qətl - yeniyetmə öz anasını və nənəsini öldürdü!

24.07.2025 / 22:35
Ermənistan Zəngəzur dəhlizini ABŞ-a icarəyə verməkdən imtina etdi

24.07.2025 / 21:43
Ermənilərin təxribatları nəticəsində yaralanmış, evləri dağıdılmış, əsir və girovluqda olmuş 60-dan çox zərərçəkmiş şəxs ifadə verdi - MƏHKƏMƏ +FOTO

24.07.2025 / 21:08
Dünyanın diqqəti Zəngəzur dəhlizinə fokuslanır...

24.07.2025 / 21:01
Lerikdə yanğına səbəb olan iki nəfər saxlandı

24.07.2025 / 20:52
Düşmən kəşfiyyatı Azərbaycanın nüfuzlu adamları barədə məlumatlar toplayır... Ayıq olun...

24.07.2025 / 20:36
Ermənistan daxildə qanlı toqquşmalar mərhələsinə girdi...

24.07.2025 / 20:21
Ermənistan Zəngəzurun icarəyə verilməsi məlumatlarını məqsədli yayır...

24.07.2025 / 20:04
Rusiya Azərbaycanla münasibətlərini daha da gərginləşdirir - yeni şok detallar üzə çıxır...

24.07.2025 / 19:49
Fransada islamofobiya yenidən qızışır - müsəlmanlara qarşı repressiyalar kəskinləşdi...

24.07.2025 / 19:35
100 mindən çox sənədsiz ev sahiblərinə Prezidentdən böyük töhfə...

24.07.2025 / 19:20
Suriya İsrailin təcavüzünə qarşı Türkiyədən hərbi dəstək istədi...

24.07.2025 / 19:06
Putin "ekstremist" adı ilə müxalifətin üstünə qanuni yürüşə başladı...

24.07.2025 / 18:51
Xaricilər işğaldan azad rayonlarımıza öz maşınları ilə getmək hüququ qazandılar...

24.07.2025 / 18:37
Azad sahibkarlığın qanunvericilik əsasları daim təkmilləşdirilir...

24.07.2025 / 18:23
Erməni lobbi konqresmenləri Azərbaycana qarşı hücuma keçdilər...

24.07.2025 / 18:19
Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı müraciəti BMT-nin rəsmi sənədi kimi yayıldı

24.07.2025 / 18:09
Xarici ticarətimizdə müsbət saldo getdikcə azalır - nə etməliyik…

Azərbaycanın ilk peykindən süni intellekt layihələrinin maliyyələşməsinə qədər...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910