Maska taxmayanların həbsi gündəmə gəlir...
Məlumdur ki, avqustun 7-dən etibarən Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və 40-dan artıq tərəfdaşın təşəbbüsü ilə Ümumdünya Maskadan İstifadə Həftəsinə start verilib. Avqustun 14-dək keçiriləcək həftənin məqsədi dünyada daha çox insanı maskadan istifadə etməyə təşviq etməklə, yeni növ koronavirus infeksiyasının yayılmasının qarşısını almaqdır.
Qeyd edilir ki, dünyada virusa yoluxma hallarının sayındakı artımı nəzərə alaraq, cəmiyyətdə maskadan davamlı istifadə COVID-19-un yayılmasının qarşısını almaq üçün vacibdir. Koronavirusa qarşı peyvənd və digər müalicə vasitələri hazır olanadək fiziki məsafə saxlamağın mümkün olmadığı yerlərdə maskalar virusdan qorunmaq üçün mövcud olan ən yaxşı vasitələrdən biridir. Düzdür, təkcə maska istifadə etməklə COVID-19-a yoluxmanın qarşısını almaq mümkün deyil. Bununla yanaşı, fiziki məsafəni qorumaq, əlləri tez-tez yumaq, insanların sıx toplaşdığı məkanlarından uzaq durmaq və respirator gigiyenaya riayət etmək tövsiyə olunur. Amma araşdırmalar onu da təsdiq edir ki, maskadan istifadə virusa yoluxmanı əhəmiyyətli dərəcədə əngəlləyir. Elə bu səbəbdən bəzi ölkələr maska ilə bağlı sərt addımlar atır. Məsələn, Litvada buna görə hətta həbs cəzasının tətbiqi də gündəmə gəlib. Litvanın Milli İctimai Səhiyyə Mərkəzinin Vilnüs departamentinin rəhbəri Rolanda Linqene maskaların düzgün qaydada taxılmamasının vəziyyətin daha da pisləşməsinə səbəb olacağını vurğulayıb. O, indi qapalı məkanlarda maska taxmağın məcburi olduğunu xatırladıb: “Bəzən heç maska taxmamaq yanlış maska taxmaqdan yaxşıdır. Başqa sözlə, o zaman daha az zərər olar. Maskanı çənənin altına keçirmək və ya burunu maska ilə örtməmək olmaz. Bu, müdafiə baxımından faydasızdır”. İctimai Polis İdarəsinin nümayəndəsi Audryus Çyupala bildirib ki, ticarət mərkəzinə gələn müştəri maska taxmaqdan imtina edərsə, bəzi hallarda mühafizəçi mövcud qaydalara uyğun olaraq onu həbs edə bilər. Ticarət mərkəzlərinin mühafizəçiləri bu məkanlara cavabdehdirlər və onlar vətəndaşlara mövcud qaydaları xatırladırlar.
Fransanın şəhərlərində yerli hakimiyyət orqanlarının qərarları ilə insanların çox olduğu açıq məkanlarda da maska taxmaq məcburi qayda kimi tətbiq olunur. Artıq aidiyyəti şəhərlərin prefektura və meriyaları maskanın məcburi olması ilə bağlı qərarlar qəbul ediblər. Bu şəhərlərin bütün məkanlarında və ya müəyyən hissələrində maska taxmayanlar 1-ci dəfə 135 avro, 2-ci dəfə 1500 avro cərimə, 3-cü dəfə isə 6 ay həbs və ya 3 750 avro cərimə olunacaqlar. Son günlər bu ölkədə COVID-19 virusuna yoluxanların sayı artdığı üçün açıq ictimai yerlərdə, eləcə də dəniz kənarında, çimərliklərdə maska taxmaq məcburidir.
Yunanıstanda da artıq bütün qapalı məkanlarda maska taxmaq məcburidir. Qaydanı pozanlar yüksək həcmdə cərimə olunur. ABŞ, Braziliya kimi ölkələr də maska taxmamağa görə cəriməni artırır. Hətta ABŞ-da da bu xüsusda həbs məsələsi yenidən gündəmə gəlir. Ekspertlər hesab edir ki, Azərbaycanda da maska ilə bağlı nəzarətin sərtləşdirilməsinə ehtiyac var. Xüsusən də nəzərə almaq lazımdır ki, hökumət karantin rejimində artıq müəyyən yumşalmalara gedir. Xatırladaq ki, ilk yumşalma tədbirləri avqustun 4-də oldu və bundan sonra daha böyük yumşalma tədbirləri gözlənir. Bu cür yumşalma tədbirləri insanların sıxlığı və ünsiyyətin çoxalması ilə müşahidə olunur və yenidən virusa yoluxanların çoxalma sayının artması ilə üzləşmək təhlükəsi ola bilər. Bunun baş verməməsi üçün qorunma tədbirlərinə daha ciddi əməl etmək tələb olunur. Qaydalara əməl edilməməsi yoluxma sayının çoxalmasına səbəb ola və bunun nəticəsində yumşalma sahəsindəki növbəti addımlar təxirə salına bilər. Ona görə də bu sahədə əsas məsuliyyət vətəndaşların üzərinə düşür. TƏBİB-in Elmi Komitəsinin sədri, professor Akif Qurbanov isə hazırkı şəraitdə vətəndaşların infeksiyadan özlərini qoruması barədə danışarkən qeyd edir:“İki qorunma tədbiri var: biri maska taxmaq, sosial məsafəni gözləmək və gigiyenik qaydalara, xüsusən əl gigiyenasına əməl etməkdən ibarətdir, digəri isə vaksinasiyadır. Hazırda dünyanın əksər ölkələrində aparıcı şirkətlər vaksin hazırlanması ilə çox ciddi və intensiv şəkildə məşğul olurlar. Lakin o da məlumdur ki, vaksin hazırlanması uzun və mərhələli prosesdir, üstəlik tam təhlükəsiz və COVID-19-dan qoruyan vaksin istehsalı bu yaxınlarda gözlənilmir, biz az da dəqiq desək, ən azı yaxın bir-iki ayda onu gözləməyə dəyməz. Doğrudur, bəzi şirkətlər iki aydan sonra vaksinasiyaya başlayacaqları barədə məlumat yayırlar, lakin bu inandırıcı deyil və ən yaxşı halda bu, gələn ilin əvvəllərində mümkün ola bilər. Ona görə də indiki halda yeganə qorunma tədbiri maska, məsafə saxlanması və əl gigiyenası olaraq qalır”. Tibb elmləri doktoru, məhşur rus epidemioloq Mixail Favorov isə maskanın hələ yaxın tezlikdə insanların həyatından çıxmayacağını bildirir. O, payızda koronavirus infeksiyasının ikinci dalğasının meydana gəlmə ehtimalının yüksək olduğunu bildirib. Mütəxəssis virusun daha da aqressivləşə biləcəyini qeyd edib. Həkim əlavə olaraq mövsümi yüksəlişin oktyabr ayında başlayacağını və bu dövrdə COVID-19-a yoluxanların yayda xəstələnənlərə nisbətən infeksiyanı daha çətin keçirəcəyini açıqlayıb:“Bütün tənəffüs yolu xəstəliklərində mövsümilik var. Payız və qışda qripə yoluxma halları artır. Yay aylarında virus günəşin ultrabənövşəyi radiasiyasına məruz qalması səbəbindən azalır. Bu səbəbdən insanlar özünü qorumaq üçün təxminən iki il ərzində qoruyucu maskalar taxmalıdır. Qarşıdakı iki-üç il ərzində istəsək də, istəməsək də maska taxmalı olacağıq. Maskaya nifrət edirəm, amma taxıram. Bunun nəinki sizi, başqalarını da qoruduğunu başa düşün. Virus ötürdüyünüz dozadan asılıdır. Maska taxdığınız zaman doza azalır”. Favorovun fikrincə, effektiv peyvənd yaradılsa belə, koronavirus epidemiyası daha iki il davam edəcək. Əgər tapılmazsa, üç-dörd il çəkə bilər.
Tahir TAĞIYEV
