TAP-a görə Azərbaycana minnətin olsun, Avropa...
.jpg?v=1520254601)

TAP layihəsinin əsas mənbəyi "Şahdəniz"in ikinci fazası çərçivəsində hasil olunacaq qaz sayılırdı. Proqnozlara əsasən, ikinci fazada hasilata 2016-cı ildə başlanmalı idi. TAP kəmərinin tikintisinə isə 3 il tələb olunurdu.
Azərbaycan hazırda da Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında mühüm rol oynayır, bəzi Avropa ölkələrinin enerji balansında Azərbaycan neftinin payı 30-40 faizə çatır. Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində yeganə alternativ mənbədir.
TAP istifadəyə veriləcəyi təqdirdə Balkan ölkələrində, xüsusən dərin iqtisadi böhran keçirən Yunanıstanda, İtaliyanın Tarantino bölgəsində iqtisadi həyat yenidən canlana bilərdi .
Təəssüf ki, Azərbaycanın təşəbbüs və cəhdləri lazımi səmərə vermir, bu ölkələrin QHT və KİV-ləri TAP əleyhinə təbliğat aparır, bəzən də bələdiyyələr və ölkə hökumətləri səviyyəsində Azərbaycanın təşəbbüslərinin əngəllənməsinin şahidi oluruq.
Beləliklə, paradoksal mənzərə yaranır: Azərbaycan həm bütün mümkün risqləri nəzərə alaraq Avropanın enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün alternativ təklif edir, həm enerjidaşıyıcılarının nəqli üçün marşrutun çəkilməsi xərclərinin mühüm bir hissəsini öz üzərinə götürür, həm də bu ölkələrin siyasi hakimiyyətlərinin, mediasının və QHT fəallarının kaprizləri, yersiz tələbləri ilə üz-üzə qalır.
Belə bir layihə Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün çox vacibdirsə, risqləri özləri qarşılamalı, həm ümumavropa səviyyəsində, həm də yerli hökumətlər səviyyəsində yaradılan süni maneələr aradan qaldırılmalıdır.
Türkiyə baş naziri Əhməd Davudoğlunun Bakıya səfəri zamanı verilən bəyanatlardan bəlli olduğu kimi, Azərbaycan qazının Türkiyəyə nəqlini təmin edəcək TANAP layihəsinin inşası sürətləndirilərək, layihənin 2018-ci ildə təhvil verilməsi nəzərdə tutulur. Mövcud enerji ehtiyatlarımız ənənəvi bazarlar üçün yetir, eyni zamanda Rusiya-Türkiyə münasibətlərin gərginləşməsi fonunda Türkiyə bazarında əlavə imkanlar açılır. Belə olduğu təqdirdə, Azərbaycanın əlavə maddi və siyasi risqlərə gedərək TAP layihəsində iştirak etməsinin nə dərəcədə zəruri olması sual doğurur.
Neft Araşdırmaları Mərkəzinin direktoru İlham Şabanın fikrincə, TAP layihəsi daha çox Avropaya lazımdır:
"Azərbaycan üçün daha vacibi TANAP layihəsidir.
TAP Avropa İttifaqının 5 prioritet layihələrindən biridir və onlar tərəfindən də maliyyələşməlidir.TAP-ın həmin layihədə payı olan şirkətlər tərəfindən maliyyələşməsi zəruridir. Bunun 30% kompaniyalar, 70% faizi isə maliyyə institutlarının ucuz kreditinin payına düşəcək. TAP layihəsi Avropa üçün qaz mənbələrinin diversifikasiyası deməkdir və indiki halda yalnız Azərbaycan qazı üçün nəzərdə tutulub.
2020-ci ilə nəzərdə tutulan bu kəmər vasitəsilə ildə 10 milyard kub metr Azərbaycan qazının ötürülməsi planlaşdırılır. Qeyd edək ki, belə bir layihə Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün çox vacibdirsə, risqləri özləri qarşılamalı, həm ümumavropa səviyyəsində, həm də yerli hökumətlər səviyyəsində yaradılan süni maneələr aradan qaldırılmalıdır. Azərbaycan enerji ixrac edən ölkədir və zərurət yaranarsa, istənilən bazar vasitəsilə öz məhsulunu reallaşdıra bilər. Bilirsiniz ki, hazırda qaza yüksək təlabatı olan ölkələr az deyil".
Məhəmmədəli QƏRİBLİ