Gerçək Amerika nağılı: Azərbaycana dərs keçmək istəyənlər kimdir?
Noyabrın 1-də Azərbaycanda Milli Məclisə seçkilər keçiriləcək. İndiyə qədər namizədlərin qeydiyyata alınmasında, təbliğat-təşviqat kampaniyasının təşkil edilməsində, ümumiyyətlə seçkiyə hazırıq prosesində heç bir şikayət qeydə alınmayıb. Azərbaycan ədalətli, şəffaf və demokratik seçki keçirməyi planlaşdırır. Bu, kiməsə nəyisə nümayiş etdirmək yox, hər bir Azərbaycan vətəndaşının seçmək və seçilmək hüququnun təmin olunması məqsədinə xidmət edir.
Azərbaycanda seçki hazırlığının getdiyi bir vaxtda ABŞ Senatında oktyabrın 28-də "Azərbaycanda seçkilər ərəfəsində insan hüquqları” mövzusunda dinləmələr keçiriləcək. Əslində bu o qədər də təəccüblü deyil. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) absurd bəhanələrlə Azərbaycandakı seçkiləri izləmək üçün müşahidə missiyası göndərməkdən imtina etməsi səbəblərinin də okeanın o tayına qədər uzandığına artıq heç bir şübhə yoxdur.
Azərbaycan indiyə qədər bu cür ittihamlarla üzləşib. İstər bundan öncəki seçkilərdə, istərsə I Avropa Oyunlarının və beynəlxalq tədbirlərin Bakıda keçirildiyi ərəfələrdə "demokratiya nağıllarını” dinləmişik. Təsadüfi deyil ki, bu qüvvələrin hər cəhdi uğursuzluğa düçar olur. Senatda keçiriləcək dinləmələrin də eyni aqibəti yaşayacağı şübhəsizdir. Dinləmələrin ABŞ Senatının binasında keçiriləcəyi, tədbirə ABŞ Dövlət katibinin keçmiş müavini Devid Kramerin moderatorluq etməsi, əsas mövzunun Leyla və Arif Yunuslar, həmçinin, Xədicə İsmayıl olması da "tüstünün haradan çıxdığını” aydınlaşdırır. İndiyə qədərki təcrübəyə söykənərək əminliklə deyə bilərik ki, bu dinləmələrdə Azərbaycan haqda səslənən fikirlərdə ölkədə "5-ci kolon”un ötürdüyü informasiyalara, yəni subyektiv mənbələrə istinad ediləcək. Söhbət, gerçək olmayan faktlardan gedir.
Bəs gerçək faktlar nə deyir?
ABŞ-ın QHT-lərin dili ilə Azərbaycana demokratiya dərsi keçməsi "Amerikada gerçəklər necədir?” sualını yaradır.
2000-ci illərdə ABŞ-da keçirilən seçkilərə sadə vətəndaşın münasibəti bütün dünya mətbuatında əsas xəbərə çevrildi. Benzindoldurma məntəqəsində işləyən kassir qadın belə deyirdi: "Seçkilərdə kimin seçilməsindən asılı olmayaraq, onların bizim kimi insanlara əhəmiyyət verdiyini zənn etmirəm”.
O, prezidentliyə namizədlər və Amerikada seçki sistemindən danışırdı.
"Onlar da bizim kimi vaqonda yaşasaydı, bəlkə də fərqli olardı”, - deyə sadə amerikalı qadın bildirirdi.
Daha bir fakt: Restoranda işləyən digər sadə amerikalı ölkədəki seçkilər haqda belə deyir: "Kimin seçilməsindən asılı olmayaraq, mənim həyatımda heç nə dəyişməyəcək”.
Sadə amerikalıların bu fikirləri onların ölkələrindəki azad və demokratik seçkinin sözün əsl mənasında nağıl olduğunu göstərir. Lakin Amerika nağılları bununla bitmir.
Demokratiyanın "Amerika faciəsi”
Ötən il avqustunda 9-da baş verən Ferqüson, bu il yaşanan Baltimor hadisələri Amerika demokratiyasının gerçək üzünü göz önünə sərdi. Ferqüsonda 18 yaşlı, Baltimorda isə 26 yaşlı gənc ABŞ polisi tərəfindən amansızcasına qətlə yetirilmişdi. Onların yeganə günahı qaradərili olması idi.
Hər iki hadisə ABŞ-da söz azadlığına ciddi müdaxilələrin olması faktını da aşkara çıxardı. Belə ki, hadisələri işıqlandıran "The Washington Post” və "The Huffington Post” qəzetlərinin jurnalistləri heç bir səbəb olmadan polis məntəqəsinə aparılıb. "Əl-Cəzirə”nin jurnalisti canlı yayıma qoşulmaq istəyəndə polis onun qarşısına qaz qumbarası atıb.
Həmçinin, sosial şəbəkələrdə hadisələrlə bağlı yazan jurnalistlərə təzyiqlər edilib. Hətta hadisə haqda obyektiv informasiyaların yayılmasının qarşısını almaq üçün sosial şəbəkələrə giriş məhdudlaşdırılıb.
Ümumiyyətlə, ABŞ-da sosial şəbəkələrə müdaxilə BMT tribunasından bir neçə dəfə tənqid olunub. Britaniyalı professor Naycel Rodlinin başçılıq etdiyi komitənin hesabatında Amerika hökumətinin sosial şəbəkələrdə insanları təqib etdiyi, onların şəxsi məlumatlarına qeyri-qanuni müdaxilələrin olduğu deyilir.
"Ferqüson və Baltimorda yaşanan hadisələr, ölkəni bürüyən etiraz aksiyaları sadəcə iki qaradərilinin ölümünə deyil, on illərdir davam edən polis zülmünə və şiddətinə, zorakılığına, irqi ayrı-seçkiliyə qarşı idi”.
İsveçrənin Stokholm Universitetinin professoru Kristian Kristensen "Əl-Cəzirə” telekanalına müsahibəsində bildirib.
Hinduların kütləvi qətlləri ilə qurulan Amerika tarixində rasizm günümüzün əsas reallığıdır. Bu ölkənin əhalisinin yarısını təşkil edən qaradərililərin hüquqları demək olar ki, hər gün tapdanır. Hətta ABŞ-da qaradərililər küçə itləri ilə müqayisə olunur. Texas ştatında vətəndaş hüquqları layihəsinin rəhbəri Cim Herinqtonun sözləri buna açıq sübutdur: "Austin məntəqəsində iki itin güllələnməsi hadisəsi bu məntəqədə iki qaradərilinin güllələnməsi hadisəsindən daha çox araşdırılıb və diqqət mərkəzində olub”.
Müxtəlif təşkilatların hesabatlarında ortaya çıxan faktlar ABŞ-ın özündə demokratiyanın sadəcə nağıl olduğunu deməyə əsas verir.
- 2002-ci ildə Çikaqo Universitetinin apardığı araşdırmaya görə, Amerikada işəgötürən rəyçilər ağdərililərə nisbətən qaradərililərin müraciətinə 50 faiz az baxırlar.
- Mənzil və Şəhərsalma üzrə Federal Departamentinin 2012-ci ildə apardığı araşdırmalara görə, ev almaq üçün əlaqələndirici şəxslərlə danışıqlar aparanlar qaradərili müştərilərə ağdərililərlə müqayisədə 17 faiz daha az ev göstərirlər.
- Qaradərililər avtomobil alarkən əlavə 700 dollar ödəyirlər.
- Amerika Vətəndaş Azadlığı Müdafiə İttifaqının 2013-cü ildə apardığı araşdırmaya görə, marixuanadan istifadə dərəcəsi ağdərililərlə qaradərililər arasında eyni olsa da, buna görə qaradərililərin həbsi 3,7 dəfə çoxdur.
- Bundan başqa, amerikalı həkimlər ürək prosedurları barədə qaradərililəri ağdərililər qədər məlumatlandırmır.
- ABŞ qanunvericiləri də qaradərili seçicilərə cavab verməkdən tez-tez imtina edirlər.
- Beynəlxalq İnsan Haqları Təşkilatının hesabatına görə, ABŞ-da 2 milyondan artıq Afrika əsilli qaradərili seçkidə iştirak hüququndan məhrumdur.
- Ümumilikdə, qaradərili əhalinin hər 13 nəfərdən birinin seçmək hüququ yoxdur. Kentukki, Virciniya, Florida ştatlarında isə qaradərililərin 20 faizi seçkilərdə iştirak edə bilmir.
- 5 qaradərilidən yalnız biri təhsil almaq imkanına sahibdir. 5 qaradərilidən üçünün ali təhsil üçün müraciətinə mənfi cavab verilir.
Çətin yeniyetmələrlə iş üzrə ekspert Len Makduqal ABŞ məktəblərində vəziyyətin həbsxanalardakı kimi olduğunu deyib: "Məhbuslar kimi, şagirdləri də bir yerə toplayan əsas məsələ dərinin rəngidir”.
Rasizm günümüzdə də ABŞ-da tüğyan edir. Lakin insanları təkcə rənginə görə deyil, həm də siyasi mövqeyinə görə də təqib edirlər. 2011-ci ilin noyabrında Nyu- Yorkda iqtisadi və sosial ədalətsizliyə qarşı "Uoll striti zəbt et” adlı hərəkata qoşulan yüzlərlə insanın həbs olunması buna əyani sübutdur. Bu da gerçək Amerika nağılı...
Məşhur amerikalı tarixçi Hovard Zin "Amerika Birləşmiş Ştatları Xalqlar Tarixi” kitabında yazırdı: "Çoxları Amerikanı tanımır, yaxud səhv tanıyır”.
Seçki-2015.az
