Hindistan Pakistana qarşı terrorlar da daxil geniş planlar hazırlayır...
Pahalqamdakı hadisədən sonra Hindistan və Pakistan arasında mövcud gərginlik getdikcə daha təhlükəli mərhələyə daxil olur. Görünən odur ki, Hindistan bölgəni qana boyamaqda israrlıdır. Bunun üçün Hindistan tərəfi bütün addımları atır, hətta terrordan da istifadə edir. Təsadüfi deyil ki, Pakistanın vaxtaşırı Hindistan hökuməti tərəfindən maliyyələşdirilən, planlaşdırılan və həyata keçirilən terrorizmdən ciddi əziyyət çəkir.
Hindistanın şiddətlənən düşmənçiliyi əslində məqsədyönlü xarakter daşıyır. Məsələ ilə bağlı Pakistanın “Dawn” nəşri yazır ki, Hindistanın son addımları təsadüfi xarakter daşımır. Qəzet qeyd edir ki, Hindistan və Pakistan arasında real müharibə olacağı qorxusu fonunda bir çox ekspertlər Nyu Dehlinin mövcud vəziyyətdən həqiqətən nə əldə etmək istədiyinə dair suala artıq cavab veriblər. Bu, Pahalqamdakı terror aktından dərhal sonra dayandırılmış Hind Su Müqaviləsindən birdəfəlik imtinadır: Hindistanın müqavilədən birtərəfli və qeyri-qanuni çıxmasının uzunmüddətli nəticələri Pakistan üçün ciddi fəsadlar yaradacaq. Hindistanın müqavilədən çıxması çay suyunu qeyri-qanuni olaraq öz mülkiyyəti elan etməyə bərabərdir. Sazişdən çıxmaq Hindistanın çoxdankı arzusudur. Onlar bu böhrandan diqqətyayındıran manevr kimi istifadə edərək əsas addımı atıb. Hindistan sazişdən çıxmaq istədiyini ilk dəfə 2016-cı ildə, Uri hücumundan sonra baş nazir Narendra Modinin “qan və suyun birlikdə axması mümkün deyil” deməsi ilə vurğulamışdı. Bu bəyanat sanki sınaq şarı idi və sonradan məlum oldu ki, Hindistanın sazişlə Pakistana verilən Hind çayı və digər iki qərb çayının sularına iddia etmək üçün atdığı addımlardan birincisi idi. İkinci addım 2019-cu ildə Pulvama hücumuna cavab olaraq atılıb. O zaman Hindistanın işğalı altında olan Kəşmir həmin ilin avqustunda, Hindistan konstitusiyasının 370-ci maddəsi faktiki olaraq heçə sayılmaqla, Hindistan federasiyasına daxil edilib. Bunun ardınca 2019-cu ildə Cammu və Kəşmirin Yenidən Təşkili Aktı qəbul edilib. Hindistan çoxdan Hind Su Müqaviləsindən çıxmaq üçün zəmin hazırlayır. Kəşmirdə torpaqların alınması qanunlarının dəyişdirilməsi və ya ləğv edilməsi, 2019-cu ildə edilən dəyişikliklərdən sonra dəmir yolları, nəqliyyat, müdafiə, mülki aviasiya və güc nazirliklərinin orada torpaq alması ilə mübahisəli ərazidə layihə investisiyalarının artmasına səbəb olub. 2023-cü ilin yanvarında Pakistanın “Ratle” layihəsinə qarşı davam edən müxalifliyi və “Kişenqanqa” layihəsi ilə bağlı davam edən mübahisə fonunda Hindistan Pakistana bildiriş göndərərək sazişi əhatə edən genişmiqyaslı şəraitdə fundamental dəyişikliyə istinad edib və bunun artıq mövcud reallığı əks etdirmədiyini bəyan edib. 2024-cü ilin avqustunda onlar eyni arqumenti təkrarlayıb. Pakistan indi Hindistanı Hind Su Müqaviləsi öhdəliklərinə qayıtmağa məcbur etmək kimi çətin vəzifə ilə üz-üzədir. Bu dəfə Hindistanın bu qarşıdurma adı altında etdiklərinin əsl çəkisini və əhəmiyyətini dərk etmək üçün uzun illər gözləyə bilmərik. 2019-cu ildə Hindistan mübahisəli Cammu və Kəşmir ərazisini ələ keçirdi və qeyri-qanuni olaraq onu öz ərazisi elan etdi. İndi isə onlar hüquqi cəhətdən Pakistana aid olan Hind çayı sisteminin suları ilə də eyni şeyi edib”.
Burada onu da qeyd edək ki, Hindistan və Pakistan arasındakı sərhəd 3000 kilometrdən artıqdır və əsas gərginlik bölgəsi şimal hissədə - Hindistan, Pakistan, Çin və bir qədər də Əfqanıstanın maraq dairələrinin kəsişdiyi mürəkkəb coğrafiyada yerləşir. Ən narahatedici məqam isə bu ərazilərin Pakistanın paytaxtına yaxın olmasıdır. Daha ciddi təhlükə isə hər iki ölkənin nüvə silahına malik olmasıdır. Nüvə komponenti bu münaqişəni lokal qarşıdurmadan qlobal təhlükəyə çevirə bilər. Hindistan bunu nəzərə almaq istəmir. Digər bir məqam isə ondan ibarətdir ki, bu gün Kəşmir məsələsi ətrafındakı problem beynəlxalq hüquq baxımından lazımi qaydada həll edilmir və bu problemin həlli üçün hansısa dəstək göstərilmir. Bundan istifadə edən Hindistan Pakistana qarşı ədalətsizliyin müxtəlif dövrlərdə davam etdirdiyi kimi, yenə də davam etdirir. O da qeyd olunmalıdır ki, Pakistanın özü terrorizmdən əziyyət çəkən bir ölkədir və hər zaman beynəlxalq birliyə, terrorizmə qarşı mübarizədə çağırışlar edib. Buna baxmayaraq, Pakistanın beynəlxalq terrora qarşı mübarizədə çağırışlarına adekvat reaksiyalar verilmir. İndi Hindistanın turistlərə qarşı baş vermiş terror hadisəsindən yarım saat sonra, heç bir araşdırma etmədən, bunu Pakistanın üzərinə yıxmağa çalışması onu göstərir ki, Hindistan köhnə yanaşmasından istifadəni davam etdirir. Baş verənlər ölkəmizdə də diqqətlə izlənilir. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində hansısa konfliktlərin olmasını istəmir. O baxımdan da Azərbaycan istənilən halda dünyada bütün konfliktlərin danışıqlar və sülh yolu ilə həllində maraqlıdır. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Hindistanla Pakistan arasındakı gərginliyə dair yaydığı bəyanda bu xüsusda bildirir: “Pahalqamdakı hücumdan sonra Hindistan və Pakistan arasında mövcud gərginlikdən narahatıq. Biz təmkinli olmağa və mövcud gərginliyi aradan qaldırmaq üçün konstruktiv dialoqa çağırırıq. Belə qeyri-sabit vəziyyətdə birtərəfli hərəkətlərdən çəkinmək vacibdir. Bundan əlavə, hazırkı vəziyyəti həll etmək üçün açıq və şəffaf beynəlxalq araşdırma aparılacağına ümid edirik. Münaqişənin həlli üçün yolun beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri, habelə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının müvafiq qətnamələri əsasında mənalı dialoqun və danışıqların olduğuna inanırıq. Regional sabitlikdə ortaq və qarşılıqlı marağı qəbul edərək, ümid edirik ki, tərəflər öz xalqlarının və daha geniş regionun rifahının qorunması üçün, sülh və əməkdaşlıq naminə diplomatik kanallardan istifadə edəcəklər”.
Nahid SALAYEV
