Kənd təsərrüfatımızda yararsız torpaqlar problemi...
.jpg?v=1520254601)
.jpg)
Kənd təsərrüfatı sektorunda özünü göstərən problemlərdən
biri də əkinə yararsız torpaqlardır. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda
əkinçilik üçün yararlı hesab olunan 1,6 milyon hektarlıq torpaq sahəsinin
az qala yarısı müxtəlif dərəcədə şoranlaşıb. Bu isə belə yerlərdə
yüksək məhsul əldə etməyə imkan vermir. Digər tərəfdən, yüksək sort
əkin toxumu şoranlaşmış torpağa səpildikdə keyfiyyətini itirir.
Hacıqabul, Kürdəmir, Zərdab, Ucar, Qazax kimi rayonlarda şoranlaşmanın
dərəcəsi daha yüksək hesab olunur.
Torpaqların şoranlaşmasına səbəb əkin sahələrinin tez-tez suvarılması, bu zaman qrunt sularının səviyyəsinin yüksəlməsi və torpağın altındakı duzun humus qatına qarışmasıdır. Sovet dövründə torpaqların şoranlaşmasının qarşısını almaq üçün bütün rayonlarda drenaj sistemi qurulmuşdu. Zaman keçdikcə drenajlar köhnələrək sıradan çıxdı. Hazırda torpaqların yuyulması genişmiqyaslı xarakter daşımır. Bu da problemin miqyasını artırır. Ekspertlər isə düşünür ki, əkinə yararsız əraziləri təmizləyib məhsul istehsal etmək mümkündür. Aqrar sahədə yüksək məhsul almaq baxımından hesab olunur ki, yararsız torpaq sahələri yenidən bərpa edilməli, ixrac edilə biləcək məhsulların istehsalı artırılmalıdır. Hesab olunur ki, boş qalan torpaq sahələrinin əkinə yararlı olması üçün müəyyən proqram qəbul edilməli, maliyyə vəsaiti ayrılmalıdır. Məlumatlara görə, artıq Şamaxı, İsmayıllı, Qobustan, Gədəbəy, Lənkəran və Astara rayonlarında eroziyaya məruz qalan ərazilərdə eroziya prosesinin qarşısını almaq və torpağın münbitliyini artırmaq üçün eroziyaya qarşı müasir mübarizə tədbirləri hazırlanıb. Həmçinin Abşeron, Quba, Qəbələ, Tərtər rayonları, Dağlıq Şirvan bölgəsinə daxil olan Ağsu, İsmayıllı və Şamaxı rayonları üçün qabaqcıl texnologiya əsasında eroziya təhlükəlilik elektron xəritələri hazırlanıb. Bu xəritələr vasitəsilə gələcəkdə baş verə biləcək eroziya proseslərini qabaqcadan müəyyənləşdirmək və ona qarşı mübarizə tədbirlərinin hazırlanması mümkün olacaq.
İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov isə qeyd edir ki, kənd yerlərində əhalini boş qalmış torpaqların istifadəsinə məcbur etmək və urbanizasiya prosesinin qarşısını almaq üçün həmin torpaqlara yeni vergi növünün tətbiq edilməsinə ciddi ehtiyac var. Ekspert bu məsələ ilə bağlı Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi qarşısında təklif irəli sürdüklərini qeyd edib: "Bu təklifin qəbul edilməsi fermerlərin bu torpaqlardan istifadə etməsinə, yaxud da bunların satışının həyata keçirilməsinə imkan verəcək. Bu vergi tətbiq olunsa, həmin fermer və ya sahibkar torpaqdan istifadə etmədiyi üçün bunu sərfəli qiymətə ehtiyacı olan gənc ailəyə satmağa məcbur olacaq. Bu həm kəndə yeni ailənin köçməsinə səbəb olacaq, həm də dövlət büdcəsində maliyyə artımı ilə nəticələnəcək".
V.Bayramov "salamnyu" portalına açıqlamasında hətta sahələrə və istehsal edilən məhsullara görə subsidiyaların tətbiq edilməsi barədə də təkliflər verdiyini vurğulayıb: "Çünki bu, fermerin daha artıq məhsul istehsal etməsinə səbəb olacaq. Bütün təkliflər ümumilikdə şəhərlə kənd arasındakı fərqin aradan qaldırılmasına, eyni zamanda, müxtəlif təbəqələrdən olan şəxslərin dövlət büdcəsindən birbaşa, yaxud da dolayı yolla maliyyə vəsaiti əldə etməsinə yönəldiləcək".
Yararsız torpaqları yenidən bərpa etmək üçün ekspertlər meşə amilinə də xüsusi diqqət yetirir. Araşdırmalar göstərir ki, sahəsinin 30 faizi meşə olan ölkədə aqrar sahə çox gözəl inkişaf edir. Meşələr olan yerdə torpaq normal rütubətlə təmin edilir. Suların torpaq səthinə çıxması kimi hallara rast gəlinmir. Həmçinin, meşələr torpağın su balansını qoruyur. Əks halda, torpaqlarda səhralaşma prosesi gedir. Mütəxəssislərə görə, ölkəmizdə şoranlaşma ilə mübarizədə meşələrin sahəsinin ən azı iki dəfə artırılmasına ehtiyac var.
.jpg%3Fv%3D1520254601%22%2C%22iframe_v2%22%3Afalse%2C%22iframe_v3%22%3Afalse%2C%22t%22%3A0%2C%22cg%22%3A%7B%22isPrivate%22%3Afalse%2C%22browserName%22%3A%22Chromium%22%7D%7D%2C%22config%22%3A%7B%22page_url%22%3A%22https%3A%2F%2Fwww.baki-xeber.com%2Fiqtisadiyyat%2F13725.html%22%2C%22referrer%22%3A%22%22%2C%22user_id%22%3A%22f35c404e-e788-42c9-8cec-394cec72fc4c%22%2C%22iframe_user_id%22%3Atrue%7D%7D&cb=0.4121414157855261){kind=spacer}