Bazar ertəsi günü, 28 iyul 2025
     

Azərbaycan Əqli Mülkiyyət Agentliyi əlavə geniş şərhlə çıxış etdi..

Image

“Bakı-Xəbər” qəzetinin və baki-xeber.com saytının 30 oktyabr 2021- ci il tarixli sayında getmiş "Dünya Bankının daha bir hesabatı - xalqımız sərvətlərin formalaşmasında dünyada çox aşağı nəticə göstərdi" başlıqlı məqalə ilə əlaqədar Azərbaycan Əqli Mülkiyyət Agentliyi əlavə şərhlə çıxış edib. Mövzunun aktuallığını, milli və dövlətçilik əhəmiyyətini nəzərə alaraq Agentliyin şərhini olduğu kimi oxucularımıza təqdim edirik.

Dünya Bankı “Millətlərin dəyişən sərvəti 2021: Gələcək naminə  aktivlərin idarə edilməsi” Hesabatını təqdim etmişdir. Hesabat 1995-2018-ci illərə görə dünyanın 146 ölkəsinin yenilənmiş məlumat bazasının və illik rifah göstəricilərinin dərin təhlili əsasında hazırlanmışdır. Hesabatda nəzərdən keçirilən sərvəti yaradan resursların spektri bu gün ən genişidir və özündə dörd göstərici qrupunu birləşdirir. Birinci qrupa bərpa olunmayan və bərpa olunan təbii resurslar  daxildir. Bərpa olunmayan resurslara 14 növ mineral-xammal və mədən enerji daşıyıcıları aiddir. Bərpa olunan resurslar isə əkin sahələri, otlaqlar, odun və meşələr, xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləridir. İkinci qrupa istehsal edilmiş kapital və şəhər torpaqları - infrastruktur, maşınlar, binalar, avadanlıqlar və şəhərlərin əraziləri daxildir. Üçüncü qrupa insan kapitalı daxildir ki, bu da insanın bütün həyatı boyu iş qüvvəsindən əldə olunan iqtisadi fayda baxımından qazancının diskontlaşdırılmış miqdarı kimi ölçülür. Təhsil və kvalifikasiya, həmçinin təcrübə və müxtəlif mərhələlərdə iş qüvvəsində iştirak ehtimalı nəzərə alınır. Dördüncü qrupa ölkənin xarici aktiv və öhdəliklərinin (özəl və dövlət sektoru daxil olmaqla) cəmi kimi hesablanan xalis xarici aktivlər daxildir.

Qeyd edək ki, hesabatda əqli mülkiyyətlə bağlı məsələlərə toxunulmur. İnsan kapitalı göstəricisi isə heç bir formada əqli mülkiyyətin qorunması səviyyəsi ilə bağlı deyil.

Hesabatda adı çəkilən bütün ölkələrin öz tarixi inkişafı, coğrafi mövqeyi, təbii ehtiyatları, milli iqtisadiyyatı, sosial həyat xüsusiyyətləri vardır. Ölkələri bu və digər göstəricilərinə görə təhlil və müqayisə edərkən heç də həmişə düzgün hərtərəfli mənzərəni əldə etmək mümkün olmur. Əhəmiyyətli təbii sərvətlərə malik olan bir ölkəni bu cür sərvətlərə malik olmayan ölkə ilə necə müqayisə etmək olar?! Hesabatda göstərildiyi kimi, Azərbaycan imtiyazlı vəziyyətdə olan ölkədir. Belə ki, ölkəmiz ümumi sərvətdə (neft, qaz, metallar və minerallar nəzərdə tutulur) bərpa olunmayan təbii kapitalın ən yüksək payına malik olan ölkələr arasında reytinqdə İraq, Səudiyyə Ərəbistanı və Küveytdən sonra dördüncü yeri tutur. Hesabatda 1995-2018-ci illər ərzində ölkədə adambaşına düşən ÜDM-in 3 dəfə artdığı qeyd edilmişdir. Həmin dövrdə istehsal edilmiş kapital və insan kapitalı iki dəfədən çox artmış, bərpa olunan təbii kapital isə əvvəlki səviyyədə qalmışdır.

Neft və qaz ölkəmizin əsas sərvətləridir. Bu sərvət onilliklər ərzində çox rasional şəkildə istifadə edilir. Düzgün iqtisadi siyasət “holland xəstəliyi”ndən və onun mənfi nəticələrindən qaçmağa imkan yaratmışdır. Ölkənin “qara qızıl” şəklində bərpa olunmayan təbii kapitalı insan kapitalına çevrilmişdir. Burada ölkə Prezidenti İlham Əliyevin sözlərini sitat gətirmək yerinə düşər: “Biz “qara qızıl”ı insan kapitalına çevirə bildik. Biz neft gəlirlərimizdən çox səmərəli şəkildə istifadə etdik və bu gün dünya miqyasında bu, xüsusilə qeyd edilir. Bir çox ölkələrin zəngin neft yataqları var, ancaq o ölkələr səfalət içindədir, yoxsulluq şəraitində yaşayırlar. O ölkələrdə sabitlik pozulur, neft o ölkələrə fəlakət gətirir. Azərbaycanda isə neft rifah, inkişaf, sabitlik, güc gətirir. Bu gün bizim müstəqil ölkə kimi yaşamağımızda, iqtisadi potensialımızın formalaşmasında neft-qaz amili çox böyük rol oynayır. Bunu hər kəs bilməlidir”.

Eyni zamanda, təbii resursların satışından əldə olunan gəlirlər milli iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə - qeyri-neft sektorunun artmasına yönəldilir. 2021-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanda ÜDM-in artımı 4,8%, neft-qaz sektorunda 1,4%, qeyri-neft sektorunda isə 6,2 faiz təşkil etmişdir. Yəni bərpa olunmayan təbii kapitalın istehsal kapitalına yenidən bölüşdürülməsi baş verir; yollar, körpülər, idman obyektləri tikilir, sosial infrastruktur yaradılır, şəhərlər abadlaşdırılır və s.. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, 2014-cü ildən başlayaraq istehsal kapitalının yığımı müşahidə olunur və “multiplikator effekti” adlanan bu proses müəyyən dövrdə ölkə iqtisadiyyatının keyfiyyət artımını verəcək.

Hesabatda qeyd olunur ki, təhlil edilən dövrdə ölkənin bərpa olunan resursları əvvəlki səviyyədə qalır. Yəni bu təbii resursların planlı şəkildə doldurulması baş verir; meşələr salınır, təbiəti mühafizə zonaları genişləndirilir, Xəzər dənizinin ekosistemi yaxşılaşdırılır. Təbii ki, resursların əhəmiyyətli hissəsi insan kapitalına, insanların rifah halının yaxşılaşdırılmasına yönəldilir; təhsilin səviyyəsi, işçilərin kvalifikasiya və intellektual səviyyəsi və əhalinin maddi rifah halı yüksəlir. Dünya Bankının əvvəlki hesabatı ilə müqayisədə insan kapitalı göstəricisinin millətin ümumi sərvətində payının 9 faiz bəndi artması buna sübutdur. Dünya Bankının 2020-ci il “İnsan kapitalı indeksi” hesabatında Azərbaycan üçün bu göstərici 0,58-ə bərabərdir. Bu, bu gün doğulan uşaqlar üçün gələcəkdə 58% optimal sağlamlıq və tam təhsil almaq ehtimalını bildirir. Azərbaycan üçün indeks orta-yüksək gəlirli ölkələr üçün orta göstəriciyə uyğundur. Dünya Bankının hesablamalarına görə, Azərbaycanın bu indeksi yaxşılaşdırmaq potensialı vardır.

Beləliklə, belə nəticəyə gəlmək olar ki, 1995-2018-ci illər dövründə istehsal kapitalının və insan kapitalının artımı, habelə bərpa olunan təbii kapitalın əvvəlki səviyyədə saxlanması Azərbaycanın zəngin olduğu əsas resursun – bərpa olunmayan təbii kapitalın rasional, ölçülüb-biçilmiş və qənaətcil istifadəsi hesabına həyata keçirilmişdir.



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

28.07.2025 / 21:55
Ermənistanın hücumları nəticəsində yaralanmış, əsirlikdə və girovluqda işgəncələrə məruz qalmış, mina qurbanı olmuş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi FOTO

28.07.2025 / 21:43
Tramp ucuz dollar siyasətinə başladı... Dollar-manat nisbətini nələr gözləyir...

28.07.2025 / 21:29
Avropa İttifaqı Trampa təslim oldu...

28.07.2025 / 21:17
Trampın hədəsi özünə qaldı - BRİCS özünə pul kəsdi...

28.07.2025 / 21:04
Makron Bakıdan "müstəmləkə qiyamlarının" intiqamını alır... "Respublikaçılar önə verildi...

28.07.2025 / 20:48
Ərdoğan-Tokayev görüşü - Qazax nefti Bakı-Ceyhana qarışsa nə baş verəcək, sabah bilinəcək...

28.07.2025 / 20:36
Ermənistanın Azərbaycana vurduğu 100 milyardlarla ziyan dünya tribunalarına çıxarıldı...

28.07.2025 / 20:22
Rusiya mediasından Bakının neft siyasətinə qərəzli hücum... "Rusiya özü Norveçin yarısı qədər də..."

28.07.2025 / 20:08
Apreldə, Vətən savaşında döyüşdü, Şuşada şəhid oldu - qubalı gizir Mehrabın 3 övladı qaldı...

28.07.2025 / 19:55
Ukrayna Rusiyanın neft zavodlarını çökdürdü, o da Tacikistanın benzinini kəsdi...

28.07.2025 / 19:42
Gürcüstan 3 ölkəni birləşdirən dəmiryoluna dəvət olundu - Azərbaycansız bu iş baş tutar?..

28.07.2025 / 19:30
DTX imtahanlarda texniki fırıldaqçılıqla məşğul olan şəbəkəni ifşa etdi - saxlananlar var...

28.07.2025 / 19:22
Azərbaycan diasporu daha güclü mövqeyə sahiblənir...

28.07.2025 / 19:08
Dövriyyəmizdə nağd pul 131 milyon manat artıb - bunun əhaliyə nə “isti-soyuğu” var?

28.07.2025 / 18:55
Matviyenko “Labubu” oyuncaqlarını Rusiyanın “strateji hədəfi” saydı... Rusiyanın “düşdüyü gün”...

28.07.2025 / 18:49
Tramp Putinə verdiyi 50 günlük möhləti qısaltdı – ona 10-12 gün vaxt verirəm...

28.07.2025 / 18:41
Ermənistan həm sülh danışığı aparır, həm də ABŞ konqresmenlərini Bakıya qarşı yönəldir - Fakt...

28.07.2025 / 18:33
Hikmət Hacıyevlə İran Ali Milli Təhlükəsizlik Şurası katibinin müavini arasında telefon danışığı olub

28.07.2025 / 18:27
Avropa sanksiyalarına düşən neft gəmilərinə görə Azərbaycan nə qədər məsuliyyət daşıyır?

28.07.2025 / 18:14
ABŞ səfiri Fələstin dövlətini ələ saldı - ABŞ-a güvənmək olar?

28.07.2025 / 18:07
Azərbaycanın bir sıra dövlət xadimləri adından saxta açıqlamalar yayıldı

28.07.2025 / 18:00
Rusiya Bakı ilə təyyarə gərginliyinə görə üzərinə məsuliyyəti götürmək istəmir - şok səbəb...

28.07.2025 / 17:47
Paşinyan "Erməni tarixindən" nəhayət "Ermənistan tarixi"nə keçə bildi...

28.07.2025 / 17:41
Güzəştli şərtlərlə yaşa görə əmək pensiyası alanların siyahısı genişləndirildi

28.07.2025 / 17:34
Azərbaycanda sahibkarların yalnız 2 faizi orta sahibkarlığa aiddir - niyə bu qədər zəif?

28.07.2025 / 17:23
Tramp Putinə verdiyi 50 günlük müddəti qısaldır - cavabın nə olacağını artıq bilirəm…

28.07.2025 / 17:17
Binəqədidə narkoşəbəkənin daha iki üzvü saxlandı

28.07.2025 / 17:11
Dövlət Komitəsinin sədri Vatikanın Dövlət katibinin müavini ilə görüşüb

28.07.2025 / 17:10
Gürcüstan parlamentinin Təhsil, elm və gənclərlə iş komitəsi sədrinin birinci müavininin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti BDU-da

28.07.2025 / 16:54
Dərs bölgüsü zamanı müəllimlər arasında ayrı-seçkilik etiən direktora töhmət verildi

28.07.2025 / 16:33
Bakıda oğurluqda təqsirləndirilənlər həbs edildi

28.07.2025 / 16:20
Nazir Vilayət Eyvazov xidmətə qəbulla bağlı növbəti sıra baxışı keçirib - FOTO/VİDEO

28.07.2025 / 16:08
BMU-nun iki məzunu “Yüksəliş” müsabiqəsinin qalibi olub

28.07.2025 / 16:03
Azərbaycanla Vatikan arasında dinlərarası dialoq sahəsində anlaşma memorandumu imzalanıb

28.07.2025 / 15:55
Elçin Cəfərovdan yeni mahnı - "SYD'

28.07.2025 / 15:38
Xaricdə yaşayan bloger İmaməddin Əlimanova 7 il iş kəsildi...

28.07.2025 / 15:16
Lerikdə əməliyyat keçirildi - narkoşəbəkənin 5 üzvü yaxalandı...

28.07.2025 / 15:03
Dərman vasitələrinin humanitar məqsədlər üçün Azərbaycana idxalı qaydasında dəyişiklik edildi

28.07.2025 / 14:39
Ukrayna ilk dəfə Azərbaycandan qaz alacaq - saziş imzalandı, sınaqlar başladı...

28.07.2025 / 14:20
Ermənistan silahlı qüvvələrinin yaralı vəziyyətdə əsir götürdüyü azərbaycanlı - "Hər gün işgəncə verirdilər"

28.07.2025 / 13:58
Xüsusi dövlət rabitəsi ilə təmin olunan vəzifəli şəxslərin siyahısında dəyişiklik edilib - FƏRMAN

28.07.2025 / 13:55
Elektroenergetika sektorunda sabit tarif tətbiq ediləcək

28.07.2025 / 13:38
Xankəndidə yanğın törədən şəxs həbs olundu

28.07.2025 / 13:24
Həssas qrupların rifahına yönəlmiş nümunəvi təşəbbüs

28.07.2025 / 13:11
Почему у Платошкина слепая ненависть к Азербайджану ? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

28.07.2025 / 12:57
Ağsuda aptekdən oğurluq edən şəxs tutuldu

28.07.2025 / 12:43
Azərbaycanın və Özbəkistanın xarici işlər nazirləri arasında telefon danışığı olub

28.07.2025 / 12:24
"Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin bağlanmasını dəstəkləyirik" – İran XİN

28.07.2025 / 12:05
Makron indi də Fələstin üzərindən "oynayır"...

28.07.2025 / 12:01
Kamran Əliyev Xətai rayonunda vətəndaşları qəbul edəcək

28.07.2025 / 11:29
Prezident İlham Əliyev perulu həmkarını təbrik edib

28.07.2025 / 11:23
İşsiz ər 2 manata görə arvadını döyüb..

28.07.2025 / 11:17
Moskvada azərbaycanlı bloggerə qarşı 20 milyonluq İTTİHAM...

28.07.2025 / 11:12
Amurdakı təyyarə qəzasında həlak olanlar arasında azərbaycanlılar yoxdur - XİN rəsmisi

28.07.2025 / 11:06
Ev almaq istəyənlər üçün ŞAD XƏBƏR - deputat paylaşım etdi

28.07.2025 / 11:03
ABŞ və Aİ-dan Moskvaya yekə sürpriz! Putin çıxılmaz durumda... - CANLI

28.07.2025 / 11:00
Bakıda 35 yaşlı şəxs Məsciddə 30 bıçaq zərbəsi ilə öldürüldü!

28.07.2025 / 10:35
İlon Maskdan 16,5 milyard dollarlıq nəhəng müqavilə

28.07.2025 / 10:22
Makronun düşməni Avropa İttifaqını "topa tutdu" - Bu, fiaskodur!

28.07.2025 / 10:17
Şahin Diniyevin oğlu Türkiyə klubundan ayrıldı

28.07.2025 / 10:12
50-dən çox uşaq üzərək Mərakeşdən İspaniyaya keçib

28.07.2025 / 10:05
Paşinyan yenə məzuniyyətə çıxdı - bu dəfə avqustun 15-dək

28.07.2025 / 10:03
"Spartak" "Beşiktaş"dan bu futbolçunu transfer edir

28.07.2025 / 10:01
Suriya payızda parlament seçkilərinə hazırlaşır

28.07.2025 / 09:44
Rusiya bu gecə Kiyevə PUA-larla hücum edib

28.07.2025 / 09:31
Bu ölkədə 100 ilin ən yüksək temperaturu qeydə alınıb

28.07.2025 / 09:22
Asiya İnkişaf Bankı Azərbaycanı da əhatə edən yeni Departament direktoru təyin edib

28.07.2025 / 09:18
Qəbələdə itkin düşən şəxs tapılıb - FHN məlumat yaydı

28.07.2025 / 09:12
Ronaldo həmyerlisini "Əl-Nəsr"ə gətirir - transfer qiyməti 50 milyon avrodur...

28.07.2025 / 09:04
Diktatorun bacısından Cənubi Koreyaya rədd cavabı...

28.07.2025 / 09:00
Kaliforniyada təyyarə okeana düşüb, 3 nəfər ölüb

28.07.2025 / 08:53
Qazaxıstanda niqab taxmaq niyə qadağan edildi?

28.07.2025 / 08:50
Məşhur aktyor 74 yaşında vəfat edib

27.07.2025 / 21:32
NATO-nun məşhur kəşfiyyat təyyarəsi Kalininqrad səmasında - Rusiya Qərbi nüvə silahı ilə hədələdi…

27.07.2025 / 17:18
Ukraynadan Rusiyaya daha bir zərbə - yüksək rütbəli alay komandiri öldürüldü…

27.07.2025 / 16:35
BRİCS öz kağız pulunu çıxardı - üstündə 5 quşun şəkli var…

27.07.2025 / 15:26
Polis çimərliklərdə profilaktik tədbirləri davam etdirir

27.07.2025 / 15:03
Rusiya Ukraynaya genişmiqyaslı hücumlara hazırlaşır - ABŞ institutundan xəbərdarlıq...

27.07.2025 / 14:25
ABŞ-ın vitse-prezidenti və dövlət katibi 2028-də prezidentliyə namizəd ola bilər...

27.07.2025 / 13:37
Tovuzda qardaşı tərəfindən baltalanan qadın xəstəxanada öldü

27.07.2025 / 12:44
Xocavənd, Şuşa və Xocalıda yanğınlar söndürüldü...

Azərbaycan diasporu daha güclü mövqeyə sahiblənir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910