Bakı-İrəvan sülhü yenidən təhdid altına düşdü - İrəvandan 2027-ci il mesajları gəlir...
Cənubi Qafqaz regionunda de-fakto sülh var. Bunu Azərbaycan prezidentinin köməkçisi – Prezident Administrasiyasının xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev “Tasnim”ə müsahibəsində söyləyib:
“Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması xüsusunda sülh müqaviləsinin əsasını təşkil edən beş prinsiplər və hətta bu sənədin mətni də Bakı tərəfindən, Azərbaycan tərəfindən tərtib olunaraq Ermənistan tərəfinə təqdim edilib. Bu, Azərbaycanın regional sülh gündəliyinə nə qədər sadiq olduğu, nə qədər dəstəklədiyinin növbəti bariz təcəssümüdür”.
Eyni zamanda o, Bakı və İrəvan arasında sülh müqaviləsi mətni üzrə işin yekunlaşdığını xatırladıb: “Müsbət bir haldır ki, sülh müqaviləsinin mətni yekunlaşıb. Amma bununla bərabər, Ermənistanla ikitərəfli əsaslarda olan açıq məsələlər var. Biz düşünürük ki, Ermənistan konstitusion əsasda Azərbaycana qarşı bütün ərazi iddialarına son qoymalıdır ki, regionda davamlı, qəti sülhə biz nail olaq”. Onun fikrincə, hazırda Cənubi Qafqaz regionunda sülh üçün əlverişli şərtlər formalaşıb: “Amma məmnunluqla deyə bilərik ki, Azərbaycanla Ermənistanın müstəqilliyini əldə etməsindən bu yana bu gün regionda sülh üçün ideal şərait yaranıb. Həqiqətən, regionda sülh var, sabitlik var. Hətta deyə bilərik ki, de-fakto regionda sülh var. Bunun hüquqi çərçivəyə salınması istiqamətində də Azərbaycan öz üzərinə düşəni edəcəkdir ki, regionda tam şəkildə qəti sülh bərqərar olsun”. Bununla yanaşı, prezidentin köməkçisi qeyd edib ki, regionda yaranmış yeni reallıq legitimliyə, qanuniliyə əsaslanan münasibətlərdən ibarətdir: “Cənubi Qafqaz regionunda məhz Azərbaycan Respublikasının yürütdüyü siyasət nəticəsində torpaqlar işğaldan azad olundu, Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü tam təmin etdi. Regionda sülh üçün çox yaxşı, münbit şərait yaranıb. Cənubi Qafqaz regionunda yeni status-kvo, yeni reallıq yaranıb ki, bu yeni status-kvo da artıq işğala, təcavüzə deyil, beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə, legitimliyə, qanuniliyə əsaslanan münasibətlərdir”. Bu arada Cənubi Qafqazda yaranan bu sülh imkanları Ermənistanın mövqeyi üzündən hələ də müəyyən qədər təhdid altındadır. Beynəlxalq ictimaiyyətin sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı çoxsaylı çağırışlarına baxmayaraq, iki ölkə arsında barış məhz Ermənistan üzündən ləngiyir. Azərbaycan sülh müqaviləsinin imzalanması üçün ilkin şərtlərin hamıya bəlli olduğunu bildirir: Ermənistan Konstitusiyasına dəyişiklik edilməsi və Qarabağ münaqişəsinin həlli üçün onilliklər ərzində çalışmış, amma heç bir nəticəyə nail olmamış ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Ayxan Hacızadə yenidən bu mövzuya toxunaaraq bildirib: “Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinə birbaşa təhdid yaradan Ermənistan Konstitusiyasına düzəlişlər sülhün bərqərar olması üçün əsas şərtdir və Azərbaycanın bunu qanuni tələb etmək hüququ var”. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi Ermənistanın gerbinə də toxunub: “Hətta Ermənistan Konstitusiyasının 21-ci maddəsində qeyd olunan gerb də Ermənistanın qonşularına qarşı ərazi iddialarını əks etdirir”.
Məsələ ilə bağlı erməni politoloq Tiqran Qriqoryan qeyd edir ki, Azərbaycanın konstitusiya ilə bağlı narahatlığı aradan qalxmayaan kimi sülh çətin olacaq: “Bu, onu göstərir ki, xoş xəbər gözləyə biləcəyimiz bütün bəyanatlar əsassızdır. Başqa sözlə, Bakı konstitusiyaya dəyişiklik məsələsində israr etməkdə davam edir”. Tiqran Qriqoryan isə gerb məsələsinin başqa bir ilkin şərt ola biləcəyini düşünmür: “Hesab edirəm ki, gerblə bağlı şərh Ermənistanın qonşularına qarşı müəyyən ərazi iddialarının olduğunu göstərmək üçün istifadə olunub. Bunun indiki mərhələdə ciddi ilkin şərt olacağını düşünmürəm”. Düzdür, Ermənistan hakimiyyəti yeni Konstitusiya layihəsinin hazırlanması prosesinə başlayıb və hazırda mətn üzərində işləyir. İndiyə qədər verilən açıqlamalara baxsaq, gələn ilə qədər yeni ana qanun hazır olmayacaq. Tiqran Qriqoryan hesab edir ki, o vaxta qədər sülh sənədinin imzalanması mümkün deyil: “Sülh müqaviləsinin mətni razılaşdırıldıqdan sonra məlum oldu ki, bizim minimum müddət 2026, bəlkə də 2027-ci ildir. Ermənistan istəsə belə, Konstitusiyaya dəyişiklikləri daha tez edə bilməz, ona görə də hər hansı sülh sənədinin 2026-cı ilə qədər imzalanacağını gözləmək çətindir”. Bu arada xatırladaq ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Albaniyada səfərdə olarkən Türkiyə lideri Rəcəb Ərdoğanla bir neçə kəlmə danışıb və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə görüşüb. Əliyev-Paşinyan söhbətindən sonra İrəvan xəbər verib ki, onlar mövcud vəziyyəti müzakirə ediblər və sülh müqaviləsinin imzalanması istiqamətində prosesin davam etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıblar. Tiqran Qriqoryan bu xüsusda bildirir: “Paşinyanla Əliyev arasında görüşü danışıqlar adlandırmaq çətindir; gördüyümüz kimi, onlar çox qeyri-rəsmi şəraitdə baş verən və nəticə verməyəcək təmaslar idi”. Amma Ermənistanın ikinci prezidenti Robert Köçəryan Nikol Paşinyanın Albaniyada keçirdiyi görüşlərin kadrlarını təhlil edərək belə qənaətə gəlib ki, hökumət başçısı ilə Türkiyə və Azərbaycan liderləri arasında “ağa-qul” münasibəti yaranıb. Köçəryan bu barədə erməni mətbuatına müsahibəsində bildirib: “Paşinyanın bədən dili düşdüyü vəziyyəti göstərir. O özünü bu iki şəxsə tabe və asılı hiss edir. Onun bədən dili onu deməyə əsas verir ki, o, ölkəni yaxşı heç nəyə aparmayacaq”. Ermənistanın keçmiş prezidenti həmçinin hesab edir ki, səfəri zamanı Paşinyan Azərbaycana “yalvarıb”.
Samirə SƏFƏROVA
