Fransanın neomüstəmləkəçiliyinə qarşı Bakıdan başlamış dalğa BMT miqyasına yayıldı...
Fransanın neomüstəmləkəçilik siyasəti bütün dünyanı narahat etməli olan məsələlərdən biridir. Dünyaya “demokratiya” dərsi keçən Fransanın qərinələr boyu başqa xalqlara, dövlətlərə qarşı istismarçı, soyqırımlarla müşayiət olunan müstəmləkəçi davranışları beynəlxalq hüquq müstəvisində öz qiymətini almalıdır.
Yeri gəlmişkən, bu ilin yayında Qoşulmama Hərəkatının (QH) Əlaqələndirmə Bürosunun Bakıda keçirilən nazirlər görüşündə müzakirəyə çıxarılan məsələlərdən biri Fransada yaşanan son hadisələr, bu ölkənin uzun illərdir apardığı müstəmləkəçilik siyasətinə qarşı mübarizə ilə bağlı idi. Maraqlıdır, Bakıda əsası qoyulan bu təşəbbüs BMT tərifindən dava etdirildi. Belə ki, BMT Baş Assambleyasının 78-ci sessiyasında Fransanın hüquqazidd davranışları müzakirə olunur. BMT Baş Assambleyasının (UNGA) 78-ci sessiyasının yüksək səviyyəli həftəsi çərçivəsində BMT-nin mənzil qərargahında Azərbaycanın sədrliyi ilə Qoşulmama Hərəkatının Əlaqələndirmə Bürosunun nazirlər toplantısı çərçivəsində “Müstəmləkəçiliyin tamamilə aradan qaldırılmasına doğru” adlı dəyirmi masa keçirilib.
Mətbuatın yaydığı məlumata görə, Bakıda keçirilən tədbirin davamı, eləcə də Fransanın dənizaşırı ərazilərinin təmsilçiləri ilə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi məqsədilə 22 sentyabr 2023-cü il tarixində Amerika Birləşmiş Ştatlarının Nyu-York şəhərində yerləşən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərargahında “Bakı Təşəbbüs Qrupu” tərəfindən “Dekolonizasiya: Sakit İnqilab” adlı konfrans keçirilib. “Bakı Təşəbbüs Qrupu” tərəfindən təşkil edilmiş konfransın əsas məqsədi BMT Baş Assambleyası tərəfindən 75/123 nömrəli “Müstəmləkəçiliyin ləğvi üzrə beynəlxalq dördüncü onillik” adlı qətnamənin qəbulunun yaratdığı imkanlardan yararlanmaq üçün müzakirələrin aparılması olub. Tədbirdə Fransanın dənizaşırı bölgələri - Yeni Kaledoniya, Fransız Polineziyası, Fransız Qvianası, Martinika və Qvadelupanın müstəqillik və millətçi hərəkatlarının nümayəndələri, Melaneziya Təşəbbüs Qrupunun təmsilçisi iştirak ediblər. Müstəqillik və millətçi hərəkatların nümayəndələri Fransa müstəmləkəçiliyindən tam azad olunanadək və müstəmləkəçiliyin kökünün kəsilməsinədək mübarizələrini davam etdirəcəklərini bəyan ediblər.
Daha sonra konfrans iştirakçılarına yeni yaradılmış “Bakı Təşəbbüs Qrupu” İctimai Birliyinin fəaliyyəti ilə əlaqədar geniş məlumat verilib, Qoşulmama Hərəkatının koordinasiya bürosu tərəfindən müstəmləkəçiliyə qarşı təşkilatın öhdəliyi haqqında danışılıb, iştirakçılar tərəfindən təmsil etdikləri bölgələrdəki vəziyyətə dair çıxışlar edilib və dekolonizasiya mövzusu ilə bağlı iştirakçılar arasında geniş müzakirələr aparılıb. Sonda yekun Bəyanat oxunub və qəbul edilib.
Bakıda Fransanın müstəmləkəçilik siyasətinə qarşı yaradılmış “Bakı Təşəbbüs Qrupu”nun fəaliyyəti BMT-də geniş şəkildə müzakirə olunub. Artıq Fransanın neomüstəmləkəçiliyinə qarşı Bakıdan başlamış dalğa BMT miqyasına yayıldı. Bunu necə dəyərləndirmək olar?
“Bu tədbirdə əldə edilən nəticələr də sübut etdi ki, Bakı Fransanın neomüstəmləkəçiliyinə qarşı mübarizəni dünya gündəliyinə gətirməkdə haqlıdır”
AVCİYA-nın vitse-prezidenti, siyasi icmalçı, professor Məhərrəm Zülfüqarlı baki-xeber.com-a bildirdi ki, müstəmləkəçilik sahəsində böyük “təcrübəsi” olan Fransanın neomüstəmləkəçiliyinə qarşı ilk mübarizə addımlarının Bakıda atılması çox müsbət haldır. Bu gün artıq bunun BMT-də müzakirə olunması və sonda bəyanat qəbul edilməsi Bakının növbəti uğuru sayılmalıdır. “Müstəmləkəçilik siyasəti tarixən əsasən Avropa ölkələri tərəfindən həyata keçirilib. Fransa, Böyük Britaniya, Portuqaliya, İspaniya müstəmləkəçi dövlətlər olub. Amerikanın da kəşfi bununla bağlı olub. Hindistana getmək yolunu axtara-axtara gedib Amerikaya çıxdılar. Amerikada da yaranan dövlət bilavasitə müstəmləkə siyasətinin nəticəsi oldu. Yerli əhali olan hinduları qıraraq orada öz dövlətlərini yaratdılar. Bu başqa bir mövzudur. O ki qaldı Fransaya, Fransa Avropa ölkələri içərində tarixən müstəmləkələrinə qarşı ən radikal, ən qəddar siyasət yeridən bir dövlət olub. Bilirsiz ki, etnik millətçilik 1789-cu ildə Fransada burjua inqilabından başlayıb. Yəni fransızlarda bu hiss çox güclüdür. Bu hissi güclü olan əhali də öz millətindən, dinindən olmayan əhaliyə qarşı çox aqressiv olur. Fransanın müstəmləkələrinin böyük əksəriyyəti müsəlman əhali, müsəlman ölkələri, o cümlədən də Afrika dövlətləri olub. Bu baxımdan Fransa öz müstəmləkələrində, məsələn, Liviyada, Mərakeşdə, Əlcəzairdə çox böyük qəddarlıqlar törədib. Hətta bu barədə filmlər də çəkilib. Fransızlara qarşı həmin ölkələrdə milli azadlıq hərəkatları olub, o hərəkatların rəhbərləri həmin xalqların milli qəhrəmanlarıdır”-deyə M.Zülfüqarlı qeyd etdi.
Müasir dövrə gəlincə, M.Zülfüqarlının sözlərinə görə, Fransa yenə də radikal siyasət yürüdür. Makronun dövründə bu siyasətə daha çox yer verildiyini deyən M.Zülfüqarlının bildirdiyinə görə, Makron neomüstəmləkəçiliyin əsas dəstəkçisidir. “Ermənipərəst siyasət yürütməklə özünü ifşa edən Makron neomüstəmləkəçilik siyasəti ilə də özünü dünyada rəzil duruma saldı.
Makronun neomüstəmləkəçilik siyasəti bütün Avropanı, ABŞ-ı, yeni inkişaf etməkdə olan dövlətləri, Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətləri çox ciddi şəkildə narahat edir. Frsansada hökm sürən neomüstəmləkəçilik siyasətinə qarşı Bakıda atılan addımın davamının BMT səviyyəsində müzakirəsi Azərbaycanın böyük uğurlarından biridir. Bu tədbirdə əldə edilən nəticələr də sübut etdi ki, Bakı Fransanın neomüstəmləkəçiliyinə qarşı mübarizəni dünya gündəliyinə gətirməkdə haqlıdır”-deyə professor Zülfüqarlı qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
