Türkiyə prezidenti Racəb Tayyib Ərdoğan Avropa Parlamentinin (AP) 2022-ci il hesabatında yer alan Türkiyənin Aİ-yə üzvlük prosesi ilə bağlı açıqlamalar verib:
"Əziz dostlar, mənim qiymətləndirməmi çox dəqiq bilmək istəyirsinizsə, Avropa İttifaqı Türkiyədən qopmağa çalışır. Onun bu istiqamətdə addımlar atdığı bir dövrdə biz də proseslərə qiymət verəcək və bu qiymətləndirmələrdən sonra Avropa Birliyi ilə yollarımızı ayıra bilərik".
Türkiyənin bu addımı nə ilə nəticələnə bilər və bunun Azərbaycanla Avropa Birliyi arasındakı münasibıtlərə hansığ formada təsiri olar?
Siyasi şərhçi Sahil Kərimli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bilditdi ki, Türkiyənin Avropa İttifaqına üzvlüyünə əngəllər törədilməsi qardaş ölkəyə qarşı yönəlmiş riyakar və ikili siyasətin göstəricisidir: “Əslində bu, Türkiyədən daha çox Avropanın özü üçün də məqbul hesab edilmir. Belə desək, itirən Avropa olacaq. Türkiyə son illər sürətlə inkişaf edən, dünyaca irəli çıxan və böyük gücə çebrilən ölkədir. Elə Qərb dairələrinin iqtisadi təzyiqlərinə, Türkiyə iqtisadiyyatını çökdürmək planlarına baxmayaraq, qardaş ölkə bu sınaqlardan layiqincə çıxıb, iqtisadiyyatını möhkəmləndirib. Türkiyə dünyada böyük bir gücə çevrilib. Türkiyə bölgədə söz sahibidir. Bundan başqa Türkiyə hərbi baxımdan da dünyada ön sıralarda liderlik edir. Türkiyənin hərbi qüdrəti dünyaya səs salıb. Belə olduğu halda Avropa İttifaqının Türkiyəni təcrid etməsi sadəcə təəssüf hissi doğurur. Bu gün Türkiyəbütün göstəriciləri ilə Aİ-yə üzv olmağa layiqdir. Əgər Türkiyə Aİ ilə yollarını ayırarsa itirən Avropa olacaq. Bu bir reallıqdır. Türkiyənin Aİ ilə münasibətlərləri kəsilməsi sözsüz ki, bölgəmizə də təsir edə bilər. Məlum olduğu kimi Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə sıx əlaqələri və dərin əməkdaşlıq istiqamətləri var. Türkiyə ilə qardaş və müttəfiq olan Azərbaycan təbii ki, Avropa siyasətinə yenidən nəzər sala bilər və müəyyən korrektlər etmək məcburiyyətində qalar”.
Türkiyə dövlətinin son 50 ildə qarşısına qoyduğu ən böyük hədəflərindən biri də Avropa Birliyinə üzvlük məsələsidir. Türkiyənin Avropa Birliyinə üzvlük prosesi 1960-cı illərdə Avropa İqtisadi Birliyi ilə anlaşma əsasında başlayıb. 1980-ci illərin sonlarında isə üzv olmaq üçün müraciət edən Türkiyə, bundan 12 il sonra 1999-cu ildə Avropa ölkələri tərəfindən üzvlüyə namizəd olaraq qəbul edildi.
Türkiyə hazırda başa düşür ki, Avropa İttifaqına tam surətdə daxil ola bilməyəcək, əslində heç o Türkiyəyə lazım da deyil. Təsəvvür edin ki, Avropa İttifaqında Türkiyə daimi üzv olsa o zaman Avropa İttifaqının ümumi qərarları Türkiyə üçün də vacib olacaq. Amma Avropa İttifaqının burda bir çox məsələlərdə Türkiyə ilə mövqeləri üst-üstə düşmür. Xüsusilə Suriya və İraqda Türkiyənin apardığı antiterror siyasəti məsələsində Avropanın Türkiyə ilə mövqeləri üst-üstə düşmür və düşünmək çətindir ki, Türkiyə nə vaxtsa Avropanın bu cür qərarları ilə razılaşar və onların tələblərini yerinə yetirər.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
