Azər Həsrət: “Ayrı-ayrı illərdə ABŞ, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Böyük Britaniya səfirliklərinə hücumlar edilib, indi isə Azərbaycan səfirliyinə terror hücumu baş verib”
Bütün beynəlxalq konvensiyalara, qəbul edilmiş qaydalara görə, səfirliklər, diplomatik korpuslar olduğu dövlətin ərazisində qorunmalıdır. Çox təəssüflər olsun ki, biz İran kimi rejimlərin təcrübəsində bunları görə bilmirik. Bu ölkədə tarixin müxtəlif dövrlərində səfirliklərə hücumlar olub, səfirlər, səfirlik əməkdaşları canından edilib. İran ərazisində son 50 ildə belə hadisələr baş verib.
O da sirr deyil ki, bu gün İran adlanan ərazidə 1829-cu il fevralın 11-də çar Rusiyasının Tehrandakı səfirliyinə hücum zamanı rus səfirliyinin 37 əməkdaşı və səfir Aleksandr Qriboyedov qətlə yetirilib. Bu faktı bilməyən yoxdur. Bildiyimiz kimi, tanınmaz vəziyyətə düşmüş diplomatın cəsədini yalnız barmağnın birinin olmamasından tanımaq mümkün olub. Qeyd edək ki, Qriboyedov Qafqazda duel zamanı barmağının birini itirmişdi.
Burada diplomatlara, səfirlərə, səfirliklərə qarşı baş verənlər göstərir ki, bu ölkənin daxilində rejim tərəfindən dəstəklənən çox təhlükəli qüvvələr olub, bu gün də var.
Bu məqamda ABŞ-ın İrandakı səfirliyinə hücumu barədə də danışmaq olar. Məlum olduğu kimi, 1979-cu il noyabrın 4-də iranlı tələbələr “Amerikaya ölüm!”, “Şahı bizə verin!” şüarları ilə ABŞ-ın Tehrandakı səfirliyinə basqın ediblər. Onlar 66 nəfəri girov götürüblər, 13 nəfər sonradan azad edilib. Lakin 52 nəfər səfirlik əməkdaşı 444 gün girov saxlanılıb.
Məlumdur ki, İrandakı diplomatik nümayəndəliklərə qarşı oxşar hücumlar dövrümüzdə də davam edir. Məsələn, 2016-cı ildə Tehranda bir qrup şəxs Səudiyyə Ərəbistanı səfirliyinin ərazisinə soxularaq diplomatik nümayəndəliyin binasına daş və “molotov kokteyli” ataraq orada yanğın törədib.
Yanvarın 27-də isə Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə terror hücumu baş verib, terrorçu səfirliyin mühafizə xidmətinin rəisini öldürüb, bir neçə nəfəri isə yaralayıb.
“ABŞ-ın bu ölkədəki 52 diplomatı 444 gün girovluqda, əsarətdə saxlanıb, yalnız 1981-ci il yanvarın 20-də azadlığa buraxılıblar”
Siyasi şərhçi Azər Həsrət baki-xeber.com-a bildirdi ki, Tehrandakı səfirliyimizə qarşı baş verən terror aktı bu ölkədə olmuş ilk hadisə deyil və bu növbəti qanlı olaydır. “İranda bu cür hadisələr ilk dəfə baş vermir və bu baxımdan təsadüfi və təəccüblü deyil. Çünki İran İslam Respublikası mövcud olandan həmişə xarici ölkələrin səfirliklərinə hücumlar olub, hətta girov götürmələr olub, diplomatlara qarşı bu cür öldürücü aktlar olub. Bunlardan ən çox yadda qalanı 1979-cu ilin noyabrın 4-də baş verib. ABŞ-nın bu ölkədəki 52 diplomatı 444 gün girovluqda, əsarətdə saxlanıb, yalnız 1981-ci il yanvarın 20-də azadlığa buraxılıblar. Yəni İran belə bir ölkədir. Əlbəttə ki, məsələ bununla bitmir. İranda diplomatik təmsilçiliklərə hücumların edilməsi, diplomatların girov götürülməsi halları sonrakı illərdə də baş verib. Çox uzağa getmirəm, bizə nisbətən yaxın illərdən danışıram, 2009-cu ildə Pakistan səfirliyinə, 2010-cu ildə isə Pakistanın İrandakı səfirinə hücum unudulmayıb, bu da yadda qalıb. Eləcə də 2011-ci ildə Böyük Britaniyanın İrandakı səfirliyinə hücumu xatırlamamaq mümkün deyil. Ondan savayı, 2016-cı ildə Səudiyyə Ərəbistanının diplomatik nümayəndəliyinə hücum xatırlanır. Yəni ayrı-ayrı illərdə ABŞ, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Böyük Britaniya səfirliklərinə hücumlar edilib, indi isə Azərbaycan səfirliyinə terror hücumu baş verib.
Əlbəttə, bütün bunlar İranın mahiyyətindən irəli gəlir. İran dövləti öz ərazisindəki xarici nümayəndəlikləri, bütövlükdə diplomatik korpusu qorumur, qorumaq istəmir, yaxud da ki, qoruya bilər. Amma sadəcə olaraq gərək duyulduğunda Azərbaycan səfirliyinə edildiyi kimi hücumlar təşkil edir. Düşünürəm ki, İrandakı bu hücumların, ümumilikdə həm insanlıq, həm də beynəlxalq normalar dışı hərəkətlərin arxasında birmənalı olaraq dövlət dayanır. Çünki mümkün deyil ki, bir dövlətdə davamlı şəkildə xarici ölkələrin səfirliklərinə, səfirlərinə, diplomatlarına hücum edilsin. Yaxud da 1979-cu ildə ABŞ diplomatlarının 444 gün girov saxlanılması nə deməkdir? Yəni bu açıq-aşkar göstərir ki, məsələnin arxasında dövlət var. Şübhəsiz, əgər dövlət varsa demək, bu hadisələr çox-çox təşkil edilir. Baxın, qonşuluqda Azərbaycan Respublikası kimi müstəqil bir dövlət var. Hər hansı ölkənin, o cümlədən İran İslam Cumhuriyyətinin səfirliyinə, diplomatına hər hansı bir hücum olubmu? Heç vaxt olmaz. Hətta ən radikal, ən qarşısıalınmaz qüvvələr belə bizdə heç zaman diplomatlara hücum etməyiblər. Birincisi, insanlarımız bunu etmirlər, ikinci bir tərəfdən dövlətimiz öz məsuliyyətini başa düşür və heç vaxt da ona imkan verməz ki, diplomatlara, diplomatik nümayəndəliklərə hansısa hücumlar olsun”.
A.Həsrətin sözlərinə görə, amma İranda sadalanan faktlar bəs edir ki, məsələnin arxasında dövlətin dayandığını birmənalı şəkildə deyək. Bu baxımdan, siyasi şərhçi hesab edir ki, Azərbaycan səfirliyinə də edilən hücum təsadüfi deyil, bu, İran dövlətinin planlaşdırdığı hücumdur. “Eyni zamanda xüsusi olaraq vurğulamaq lazımdır ki, bu hücumu gerçəkləşdirən Yasin Hüseynzadə adlı şəxsin hadisədən dərhal sonra İranın rəsmi dövlət kanallarına çıxması, müsahibə verməsi, rahat şəkildə danışması bir daha onu təsdiqləyir ki, terrorun arxasında məhz İran dövləti dayanır. Dünyanın heç yerində mümkün deyil ki, bir terrorçu rahat-rahat, əlini-qolunu sallayaraq çıxıb televiziya kanallarına müsahibə versin. Amma buz İranda nə görürük? Görürük ki, bu terrorçu açıq şəkildə dövlətin kanallarına, Azərbaycana zəhər saçan “Səhər” kanalına çıxıb rahat şəkildə müsahibə verir. Halbuki o, barmaqlıqlar arxasında, istintaq altında olmalıdır, onun dış aləmlə təmasları sıfırlanmalıdır. Amma görürsüz ki, İran dövləti ona şərait yaradır ki, yalan, böhtan dolu, caydırıcı fikirlərlə ictimai rəyi çaşdırsın. Bu bir daha ondan xəbər verir ki, hadisənin arxasında məhz İran dövlətinin planları durur”-deyə A.Həsrət vurğuladı.
İradə SARIYEVA
