Samir Hümbətov: “İndiki məqamda Rusiya imkanı olsa belə, dördlü formatın gerçəkləşməsini istəmir”
Türkiyə, Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya liderlərinin iştirakı ilə dördtərəfli görüşün keçirilməsini təklif etmişik. Bu barədə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ABŞ-yə səfər etməzdən öncə jurnalistlərə açıqlamasında deyib:
"Elə təklif verdik ki, addımı da ona uyğun ataq. Hələlik heç bir müsbət və ya mənfi rəy almamışıq. Biz Prezident İlham Əliyevlə bu məsələni daha sonra müzakirə edəcəyik və hadisələri yaxından izləyəcəyik".
Rusiya və Ermənistan bu təklifə razı olarmı və belə bir format nə yenilik edə bilər?
Siyasi şərhçi Samir Hümbətov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, indiki məqamda Rusiya ilə Ermənistanın öz aralarında münasibətləri gərgindir və Ermənistan Rusiyadan aralanmaq üçün bütün vasitələrdən istifadə etməyə çalışır: “Rusiya bu və ya digər formada Ermənistanı özünə qaytarmağa cəhd edir. Belə olduğu halda, Ərdoğanın Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə təklif etdiyi dördlü formatın faktiki olaraq gerçəkləşməsi mümkün deyil. Çünki, olsa belə, bu bir müddət sonra baş verə bilər. Ermənistan konkret Rusiyadan uzaqlaşmaq siyasəti tutub. Ona görə də ABŞ - ın bölgəyə gətirilməsini istəyir. Ümumiyyətlə Paşinyanın son addımlarından hiss edirik ki, birmənalı şəkildə Qərbin ona cızdığı strateji plan üzərində hərəkət etməyə çalışır. Rusiya bilir ki, əgər dördlü masa qurularsa, bu bir növ Ermənistanı hansısa güzəştlərə məcbur etmə olacaq. Ona görə də, indiki məqamda Rusiya imkanı olsa belə, dördlü formatın gerçəkləşməsini istəmir. İkinci tərəfdən də, dördlü format olacaqsa, masada Rusiya və Türkiyə eyni hüququ qazanacaq. Rusiyanın Qarabağda sülhməramlıların məsələsinin özü də ya sual altına düşəcək, ya da Türkiyə hərbiçiləri ilə bərabərləşdiriləcək. Bütün bu variantların gözdən keçirilməsi lazımdır. Hesab edirəm ki, Türkiyə bütün bunları bilir və ona görə də dördlü masanı təklif edir. Hesab edirəm ki, qəbul edilib edilməyəcəyi də şübhəlidir. Qərb Rusiya ilə Ermənistanın bir masaya oturub, Azərbaycan və Türkiyə ilə danışmasına imkan verəcəkmi? Bu məsələ də var. Düşünürəm ki, indiki mövcud vəziyyət üçün bu məsələlər qaranlıq qalan məsələlərdir. Ciddi sual altındadır, nə zaman və necə reallaşacağı hələ ki, bilinmir. Görünən isə ondan ibarətdər ki, biz artıq təklif vermişik, onlardan cavab gözləyirik”.
Putin üçün əsas olan ABŞ-la Avropa İttifaqını Ermənistandan və bölgədən uzaq tutmaqdır. Əlbəttə, Kreml Türkiyənin Cənubi Qafqazdakı fəallığından, Azərbaycanla strateji müttəfiqliyindən məmnun deyil. Ancaq Putin ABŞ-la Türkiyə arasındakı seçimdə şübhəsiz ikinciyə üstünlük verər. Nikol Paşinyan son bir ildə Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun iştirakı olmadan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə görüşlərdən çəkinir. Dördlü görüş perspektivi Paşinyanı daha çox qorxudur, çünki masanın bir tərəfində ermənilərin illərdir düşmən gözüylə baxdıqları Türkiyənin lideri, digər tərəfində də münasibətlərini pozmağa başladığı Rusiya prezidenti oturacaq. Ermənistan üçün İranın prosesdən kənarda saxlanması da məqbul deyil.Heç Tehranın özü də belə formata razı olmaz. Bacardığı qədər bu formatın reallaşmaması üçün müqavimət göstərəcək.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
