Çərşənbə axşamı günü, 22 iyul 2025
     

Azərbaycan dilində namaz - yeni müzakirələr...

Image

Son illər cəmiyyətimizdə dini ibadətlərin Azərbaycan dilində aparılması məsələsi aktuallaşıb. Bir sıra insanlar deyir ki, yas mərasimdə bütün dualar, surələr, hətta Yasin surəsi belə ana dilimizdə oxunmalıdır. Yəni camaata duaların sözləri Azərbatcan dilində çatdırılsın. Namaz məsələsində də bu qənaətə gələnlər var ki, bu əsas ibadət ana dilimizdə olsun, bu arada namazın sözlərinin tərcüməsi də hazırlanıb yayılıb. 

Bir qisim insanlar “namaz Azərbaycan dilində qılınsın”, digər qisim adamlar isə “hər millət duanı öz dilində etsə, namazı öz dilində qılsa hərc-mərclik, xaos yarana bilər” deyir.

Namazın Azərbaycan dilində qılınması nə dərəcədə mümkün ola bilər? Bu, islam dininin tələblərinə uygundurmu? Məgər kim istəsə öz dilində namaz qıla bilərmi? Namazın Azərbaycan dilində qılınması məsələsi niyə bu qədər aktuallaşdı, bu müzakirələr niyə açıldı?

  • Azər Həsrət: “Bu mövzunun üzərinə gedilməlidir”

“Namaz Azərbaycan dilində qılınmalıdır” fikrində olanlardan biri olan siyasi şərhçi Azər Həsrət “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, bu məsələyə toxunulması çox vacibdir: “Niyə məhz öz dilimizdə, yaxud ayrı-ayrı xalqların dilində bu vacibatların icra edilməsi gərəkdir? Bunun izahı çox sadədir. Quranın dili nazil oldunduğu dövrdən başlayaraq ərəbcədir. Ərəbcə də bir millətin dilidir. Təbii ki, Peyğəmbər də ərəb olduğu üçün onun kitabı da ərəbcə idi, öz xalıqına da, hətta deyərdim öz qövmünə ərəb dilində müraciət edirdi. Sözsüz ki, namazı da ərəbcə qılınırdı, ayinlər də ərəbcə icra olunurdu. Çünki ərəb tayfalarına ərəbcədə müraciət edilməli idi. Amma sonradan islam dini bəzən zorla, bəzən xoşla yayıldı və dünya dinlərindən birinə çevirildi və hazırda 2 milyarddan artıq insan bu dinin ardıcılıdır. Belə olan şəraitdə hər bir xalqın, hər bir millətin dini icraatı öz dilində həyata keçirməsi daha məqsədəuyğundur. Niyə? Ona görə ki, lap Azərbaycandan danışırıqsa, Azərbaycan xalqı, Azərbaycan müsəlmanlarının böyük əksəriyyəti ərəb dilini bilmir. Hətta mollalar ərəb dilini bilmədən Quran oxuyurlar. Amma bilmədikləri dildə nələrisə əzbərləyib təkrarlamaq nə verir? Yaxud niyə insanlar bilmədikləri dildə hansısa dualar etməlidirlər? Üstəlik də, bilmədikləri dildə dualar edərkən, namaz qılarkən, Quran oxuyarkən də həmin dili təhrif edirlər. Ərəb dili ilə tanış olmayan adamlar mətnləri hardansa əzbərləyirlər və onu ərəb dilində ifadə etməyə çalışırlar, bu alınmır. Niyə alınmır? Çünki dili bilmirlər. Mən özüm 1 il ərəb dili kursuna getmişəm, ərəb dili ilə az-çox tanışlığı olan birisiyən. Tutaq ki, Qurandan hanısa ayəni oxusam təhrif etmirəm. Amma əksəriyyət onu bilmir axı. İbadət edənlərin çoxu ərəb dilini bilmədiyi üçün məntiqli olardı ki, insanlar öz dilimizdə namaz qılsınlar, dua etsinlər, Quran oxusunlar. Əlbəttə, mən Quranın ərəb dilindəki orjinalını kənara qoymağı  təklif etmirəm, o da yerində qalsın. Eyni zamanda məscidlərdə Qurandan nəsə oxuyanda xütbələr ərəb dilində olsun. Amma Allahla danışarkən niyə bütün millətlər ərəb dilində danışmalıdır ki? Məgər Allah Azərbaycan dilini anlamır. Məntiqlə Allah hər şeyi biləndir, hər şeyi görəndir, hamımızdan çox hər şeyi anlayandır”

A.Həsrətin fikrincə, ona görə də hər bir millət Allaha öz ana dilində müraciət edə bilər, burada heç bir problem yoxdur. A.Həsrətin sözlərinə görə, bəzi insanlar deyirlər ki, xaricdə müxtəlif xalqların nümayəndələri bir yerdə namaz qılırlarsa, onların hər biri də öz dillərində namaz qılıb, dua etsələr xaos olar. A.Həsrətin bildirdiyinə görə, belə məqam yaranarsa, onda ortaq dil kimi ərəb dilinə üstünlük verilməlidir: “Amma bizdə, tutaq ki, məscidə 200 nəfər müsəlman yığışıb və hamısı da azərbaycanlıdırsa, onların hamısı da Azərbaycan dilində namaz qılarsa burada hansı qarşıqlıqdan söhbət gedə bilər? Ona görə də düşünürəm ki, bu mövzunun üzərinə gedilməlidir. Bilirsiz, bu nəyə görə lazımdır? Bu insanlarımızın dini savadlılığını artırmaq üçün vacibdir. Namaz qılanların əksəriyyətinin bəzən dindən belə xəbəri olmur. Ərəb dilində onlara kimlərsə nəyisə əzbərlədirlər, adamlar da onları təkrarlayır, amma nə dediklərini özləri başa düşmürlər. Bəzən cəmiyyətdə belə bir fikir də var ki, birisi gəlib ərəb dilində söyüş söysə bizim insanımız “Allahu Əkbər”, yaxud “inişallah”, “maşallah” deyəcək. Ona görə ki, ərəb dilini bilmirlər. Elə biləcəklər ki, kimsə Quranla, dinlə bağlı yaxşı söz deyir. Cəhalətdən qurulmaq üçün belə bir təklifin üzərində dayanıram”.

  • İsmayıl Əhməd: “Namaz ilahi hökmdür, o qaydasında qılınmalıdır”

Tanınmış ilahiyyatçı İsmayıl Əhməd isə sualımıza belə cavab verib: “Dualar ana dilində edilə bilər. Bunun qaydası, vaxtı yoxdur. Amma namaz ilahi hökmdür, o qaydasında qılınmalıdır və bu qaydalara vaxtı və forması daxildir. Allahın istəyi də kəlmə-kəlmə sözlərin mənasını başa düşmək deyil. Ümumi məzmun başa düşülsə kifayətdir. Xaosa gəldikdə, bu camaat namazında, xüsusən Həcc ziyarətində müşahidə oluna bilər. Amma məsələ  tam başqadır. Siz o sözlərin qarşılıqlı mənasını heç bir dildə eynisi ilə tapa bilməzsiniz. Həm də  söhbət tək bir sözdən yox,  onlarla sözdən gedir. Bir adam gəlib  istifadə etdiyi dildə mənə Allah sözünün qarşılığını desin, görüm o hansı sözdür. Məsələn siz, bildiyiniz dillərdə Allah sözünü hansı sözlə əvəz edə bilərsiz ki, o eyni mənanı versin? Oxşarını yox, eynisini. Eynisi də budur :”Pərəstişə layiq olan, bütün sifətləri ilə mütləq varlıq olan”. İndi bir kəlmə ilə mənə bu mənanı çatdırın. Amma ərəb dilində mən bunu tək Allah sözü ilə çatdıra bilirəm. Çünki ifadə etdiyi məna budur”.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

22.07.2025 / 21:40
ABŞ-Rusiya savaşı, hələ ki, sözdə şiddətlənir...

22.07.2025 / 21:25
Rusiyanın ittiham etdiyi 2 azərbaycanlı alimdən reaksiyalar niyə gecikdi?..

22.07.2025 / 21:12
Azərbaycanın Avropa ilə siyasi gündəmi yenidən başlayır...

22.07.2025 / 20:58
Macarıstan və Serbiya Aİ-ni parçalayır - rus "neft kartı" işləyir...

22.07.2025 / 20:45
ABŞ-İran-Ermənistan üçbucağında Zəngəzur qovğası başlanır

22.07.2025 / 20:32
Azərbaycan-Ermənistan sülhü şəraitində Cənubi Qafqaz üçün beş mühüm ssenari…

22.07.2025 / 20:18
Azərbaycan rəsmilərinin adından Rusiya ilə münasibətlərə qarşı təxribat... Məqsəd nədir?

22.07.2025 / 20:05
Paşinyan Trampın qorxusundan 2 sülh maddəsinə münasibətini dəyişdi...

22.07.2025 / 19:51
Zəngəzur dəhlizi beynəlxalq ticarətin həcmini 100 milyard dollar artıracaq

22.07.2025 / 19:37
Azad rayonlarımızın bərpasında gənclərin fəal iştirakı böyük nümunədir - təbliğat boşa getməyib...

22.07.2025 / 19:32
Azərbaycan milli mətbuatının 150 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib - FOTO

22.07.2025 / 19:25
Prezident İlham Əliyev: "Bu gün Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində öz layiqli yerini tutmuş güclü dövlətdir"

22.07.2025 / 19:24
Mətbuatın builki yubileyi əvvəlkilərdən çox fərqli oldu...

22.07.2025 / 19:20
Bir sıra media nümayəndələrinə yubiley medalı verildi

22.07.2025 / 19:19
"Bizim milli mətbuat bir əsr yarım ərzində şərəfli və mütərəqqi inkişaf yolu keçib" - Prezident

22.07.2025 / 19:15
Prezident: "Mətbuatın müstəqilliyi cəmiyyətimizin inkişafının başlıca şərtlərindən biridir"

22.07.2025 / 19:13
“AŞIQLAR QƏRBİ AZƏRBAYCANI TƏRƏNNÜM EDİR” ADLI KİTAB HAZIRLANIR

22.07.2025 / 19:12
"Azərbaycan milli mətbuatı xalqımızın ən ülvi arzularının reallaşmasına öz töhfəsini verib" - Prezident İlham Əliyev

22.07.2025 / 19:11
İrəvan Minsk qrupunun buraxılmasını Bakı ilə müzakirə edir? - Maraqlı bəyanat...

22.07.2025 / 19:07
Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın media nümayəndələrinə müraciət ünvanladı

22.07.2025 / 18:57
Prezident Əliyev sazişlə bağlı İrəvana növbəti mühüm təklifi etdi...

22.07.2025 / 18:44
Avropa yalnız Azərbaycandan qaz alışını çoxaldıb - digər 3 mənbədən isə...

22.07.2025 / 18:30
İran nüvə müzakirələri üçün ABŞ-ı yox, 3 Avropa ölkəsini seçdi...

22.07.2025 / 18:23
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 18:16
Dünya mediası Əliyevin Mediaforumda çıxışına niyə həssas yanaşdı..

22.07.2025 / 18:08
DGK sədri Şahin Bağırov Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 18:01
Qərb Azərbaycanı iki qonşu ilə müharibəyə sövq edir... Şok

22.07.2025 / 17:48
Prezident İlham Əliyevin "Rusiya məhkəməyə veriləcək" bəyanatına Kremldən reaksiya ..

22.07.2025 / 17:35
Trampı Azərbaycanla bağlı xüsusi demarşa təşviq edən hadisə...

22.07.2025 / 17:30
Qismət Yunusoğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 17:22
İsraildən Şara ilə bağlı şok iddia - 7 ayda 3 sui-qəsd cəhdi… Həyatını türklər xilas etdi…

22.07.2025 / 17:19
BDU-nun müəllimi “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını təbrik etdi

22.07.2025 / 17:15
Hakan Fidandan xəbərdarlıq - Suriyanı bölməyə çalışsalar, müdaxilə edəcəyik...

22.07.2025 / 17:09
Tramp ABŞ-ı UNESCO-dan çıxarır...

22.07.2025 / 17:05
“Nar” milli mətbuatın 150 illiyini media nümayəndələri ilə qeyd edib - FOTO

22.07.2025 / 16:57
Daxili işlər nazirinin adından saxta məlumatlar yayıldı - MEDİA çağırış etdi...

22.07.2025 / 16:50
İrandan Azərbaycana külli miqdarda narkotik keçirilməsinin qarşısı alındı

22.07.2025 / 16:33
Yunus Oğuzun 65 illik yubileyi münasibəti ilə kitab nəşr olunub

22.07.2025 / 16:32
Ömrünün 16 ilini orduda keçirdi, Vətən yolunda şəhadətə ucaldı

22.07.2025 / 16:30
Mətbuat Şurası Yunus Oğuzu 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi

22.07.2025 / 16:27
BDU-nun müəllimi Qismət Yunusoğlu “Bakı-Xəbər”i təbrik etdi

22.07.2025 / 16:20
Ali təhsil sahəsində tətbiq edilən beynəlxalq ikili diplom proqramlarının sayı artırıldı - SƏRƏNCAM

22.07.2025 / 16:18
Türkiyənin Egey sahilində yerləşən Didimi ziyarət etmək üçün 5 səbəb...

22.07.2025 / 16:15
Azərbaycanda qablaşdırılan dərmanlar 5 il yerli mal hesab olunacaq

22.07.2025 / 16:10
Azərbaycanda əmlakın qeydiyyatına dair yeni prosedur müəyyənləşdi

22.07.2025 / 16:07
Çoxşaxəli istedad sahibi, dərin intellektual... Aydın Mirzəzadədən Yunus Oğuza yubiley təbriki...

22.07.2025 / 16:01
Millət vəkili jurnalistləri təbrik etdi

22.07.2025 / 15:50
Millət vəkili Cavanşir Feyziyev jurnalistləri təbrik edib

22.07.2025 / 15:48
Millət vəkili Vüqar İskəndərov Yunus Oğuzu 65 yaş münasibətilə təbrik etdi

22.07.2025 / 15:28
Ərdoğan Avropa İttifaqına çağırış etdi - Türkiyəyə ehtiyacınız var…

22.07.2025 / 15:12
Ceyhun Bayramovun Gürcüstanın XİN başçısı ilə müzakirə etdiyi məsələlər açıqlandı...

22.07.2025 / 14:53
Azərbaycanın dövlət borcu açıqlandı

22.07.2025 / 14:36
İranın Rusiyadakı keçmiş səfiri - "Kreml seçim qarşısında qalsa, İsraili seçəcək"

22.07.2025 / 14:20
İran uranın zənginləşdirilməsinin müvəqqəti dayandırıldığını açıqladı...

22.07.2025 / 13:29
"Ermənistan konstitusiyasından ərazi iddiaları çıxarılmalı, Minsk Qrupu ləğv edilməlidir" - Nazir

22.07.2025 / 13:18
Prezident İlham Əliyev onun çıxışını paylaşdığına görə Trampa təşəkkür etdi

22.07.2025 / 13:10
Москва придумала новых врагов - казахов и президента Токаева - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

22.07.2025 / 13:08
Sabirabadda avtomobil yolunun əsaslı təmirinə 2,1 milyon manat vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

22.07.2025 / 12:22
Maqnit qasırğası barədə əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

22.07.2025 / 12:12
Hacıqabulda taxıl daşıyan TIR aşıb

22.07.2025 / 12:03
Türkiyə bu dəmir yolu layihəsinə 2,4 milyard avro cəlb edib

22.07.2025 / 11:43
BMT-dən həyəcan təbili: Quraqlıqlar qlobal fəlakətə çevrilir!

22.07.2025 / 11:38
Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra bu şirkətlərin xərcləri azalacaq

22.07.2025 / 11:22
Ceyhun Bayramovla Maka Boçorişvili arasında təkbətək görüş keçirilir

22.07.2025 / 11:12
Xırdalanda faciə - fəhlə üçüncü mərtəbədən yıxılıb öldü

22.07.2025 / 11:04
Azərbaycanlı hakim UEFA-dan təyinat alıb

22.07.2025 / 11:03
Rusiya Qafqazdan sökülməyə başladı - CANLI

22.07.2025 / 11:00
Baqrat Qalstanyan Paşinyanın nazirlərindən kompensasiya tələb edir

22.07.2025 / 10:41
Rezidenturaya qəbul imtahanının II mərhələsində iştirak üçün qeydiyyat başlayıb

22.07.2025 / 10:25
Jurnalistika şərəfli və yüksək məsuliyyət tələb edən peşədir - Hikmət Hacıyevdən PAYLAŞIM

22.07.2025 / 10:14
Uranın zənginləşdirilməsi proqramından imtina etməyəcək - Əraqçi ABŞ-a meydan oxudu

22.07.2025 / 10:10
Ceyhun Bayramov Gürcüstana səfərə gedib

22.07.2025 / 10:06
Daha 53 ailə Cəbrayıla köçürüldü

22.07.2025 / 10:04
Media nümayəndələrinin iştirakı ilə "Mədəniyyətimiz, mətbuatımız: 150 il birlikdə" adlı tədbir keçirilib

22.07.2025 / 10:03
Prezident İlham Əliyevdən Milli Mətbuat Günü münasibətilə paylaşım

22.07.2025 / 09:31
Donald Tramp Prezident İlham Əliyevin Xankəndidəki çıxışından bir hissəni paylaşıb

22.07.2025 / 09:21
Prezidentin pişiyinə cangüdən ayrıdılar...

22.07.2025 / 09:14
"Mançester Siti" bu futbolçuya 40 milyon avro qiymət qoydu!

22.07.2025 / 09:06
Batan gəmi 109 il sonra tapıldı...

22.07.2025 / 09:00
Azərbaycan milli mətbuatının yaranmasından 150 il ötür...

22.07.2025 / 09:00
14 yaşlı yeniyetmə Novxanı çimərliyində həyatını itirib

Azad rayonlarımızın bərpasında gənclərin fəal iştirakı böyük nümunədir - təbliğat boşa getməyib...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910