Molla rejimi qədim Beyləqanın tarixini belə saxtalaşdırdı...

Azərbaycanın qədim şəhərlərindən biri Beyləqandır ki, onun da bir türk ulusu olduğu məlumdur. Beyləqanın Oğuz türklərinin saldığı şəhərlərdən biri olduğu şübhə doğurmur, bunu ərazidə aparılan arxeoloji qazıntılar da təsdiqləyir.

Amma təəssüflər olsun ki, Tehran rejimi adını “Azərbaycan türkü” qoyan bəzi şəxslərin əli ilə Azərbaycan tarixini saxtalaşdırmaq yolunu tutub. Saxtalaşdırmaya məruz qoyulan şəhərlərimizdən biri də Beyləqandır. Molla rejimi bütün gücü ilə çalışır ki, qədim Azərbaycan şəhərlərinin  Sasanilər və başqa fars kökənli sülalələr tərəfindən salındığını “sübut etsin” və bununla da Azərbaycan türklərinin bölgədə rolunu azaltsın. Uzun illərdir ki, molla rejimi Azərbaycanda “fars, Sasani” izi axtarır və bir azca boşluq hiss edən kimi, özünü ora yamamaq istəyir. Bu gün Tehran rejimi əlində olan bütün Azərbaycandilli siqmentlərdən istifadə edərək bizə elm sahəsində də “müharibə” elan edib.

Panfarsist ideologiyasına xidmət edən və molla rejiminin saxtalaşdırma siyasətini həyata keçirən siqmentlərdən biri də “Azərbaycan tarixi” Teleqram kanalıdır ki, burada anti-Azərbaycan havası hökm sürür. Tariximizin elə bir səhifəsi yoxdur ki, ona dair hansısa təhrifə, saxtalaşdırmaya yol verilməsin. Haylarla farslar birləşib tariximizi saxtalaşdırmaqla məşğul olurlar.

Sözügedən teleqram kanalında Beyləqanın tarixi ilə bağlı saxta bir məlumat yerləşdirilib. Təsəvvür edin ki, bunlar Beyləqanın Sasanilər tərəfindən salındığını iddia edirlər. “...Beyləqan indiki Kəbirli kəndi yaxınlığında Örənqala xarabalığının yerində, Azərbaycanın ən qədim şəhərlərindən biri olmuşdur. Mənbələrdə Biləqan variantında da qeydə alınmışdır. Beyləqan ümumiyyətlə Örənqala qəsəbəsi ilə eyniləşdirilir. Bəzi tarixçilər Beyləqanı VI-VII əsrlər arasında əsas hərbi-siyasi mərkəz kimi xidmət etmiş Paytakaran şəhəri ilə əlaqələndirirlər. Lakin digər tarixçilər Paytakaranı Örənqaladan 7-8 km cənub-şərqdə yerləşən ayrıca şəhər hesab edirlər. Beyləqanın əsasını İran (Sasani) hökmdarı I Kavad (Qubad) (488–496, 498/9–531) qoyduğu bildirilir. VI əsrdə “Paydanqaran” (adı suriya dilində qeyd edildiyi kimi) iki yepiskopu məlum olan Şərqin Assur Kilsəsinin yeparxiyası idi. Müsəlmanların fəthləri zamanı Beyləqanın heç bir müqavimət göstərmədən ərəb sərkərdəsi Salman ibn Rəbiəyə (vəfatı 650) təslim olduğu bildirilir.  Beyləqan orta əsr coğrafiyaşünasları tərəfindən təvazökar, lakin çiçəklənən, paltarları və nathef adlı qənnadı məmulatları növü ilə məşhur olan şəhər kimi qeyd olunur...”

Burada diqqət çəkən məqam Beyləqanın Sasani hökmdarı I Qubad tərəfindən salınması iddiasıdır ki, bununla da razılaşmaq olmaz.

• “Farsların təqdim etdiyi “mənbələr” sonradan yaradılıb, onlar da ermənilər kimi sonradan “mənbələr” yaradıblar”

AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Qafqaz tarixi şöbəsinin müdiri, professor Qasım Hacıyev “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, o vaxt Qara Əhmədov əvvəl rusların rəhbərliyi ilə, sonradan isə özü Örənqalada, Beyləqanda tədqiqatlar aparıb, iki kitab yazıb: “Bu kitablardan biri “Orta əsr Beyləqan şəhəri”, ikinsisi isə “Qədim Beyləqan”dır. Orada da əldə olunan, nəzərdən keçirilən arxeoloji materiallar bizə Beyləqan haqda  ətraflı məlumat verir. Farsların o saxta mənbələrinə baxmaqdansa arxeoloji materialları müqayisə etmək lazımdır. Beyləqan şəhəri qədim şəhərdir, ona görə də, Beyləqanı Firuzun oğlu I Qubadın saldırdığı tamailə uydurmadır”.

“Məsələ belədirsə bəs onda Sasanilərlə bağlı iddialar haradan çıxıb, bəzi tarixçilərin illərdir “istinad” etdiyi bu mənbələr nədir?”-deyə Q.Hacıyevdən soruşduqda professor çox maraqlı detala diqqətimizi çəkdi. “Bəla burasındadır ki, Azərbaycan tarixinə dair Azərbaycan dilində, hətta qədim alban dilində yazılı mənbələr o qədər azdır, o qədər qıtdır ki, bu səbəbdən də  hansısa məsələ ilə bağlı nəyisə tapıb onu ətraflı təsvir etmək çətin olur. Elə  Sovetlər dövründə də hər bir tədqiqatçı yazırdı ki, mənbələrin az olması səbəbindən bu problem bu günə qədər ətraflı öyrənilməyib. Çox dissertasiyalarda buna rast gəlmişəm. Çünki bu həqiqətən də belədir. Alman əlifbası daş üzərində bir yazı kimi Mingəçevirdən tapılıb. Sonra VII-X əsrlərdə alban dilində yazılmış bir mənbəmiz var. O zaman onu tapanda alban dilindən qrabara, qrabardan da ingilis dilinə, sonra rus dilinə, rus dilindən isə bu yaxınlarda Azərbaycan dilinə  çevirdilər. Onlardan başqa elə tutarlı bir yazılı mənbə əlimizə keçmir. Bu da səbəbsiz deyil. Çünki ölkəmizə hücum edən istənilən işğalçının ilk işi bizim qədim yazılı mənbələri, tarixi irsmizi, daş kitabələrimizi yox etmək olub. Tariximizə aid bütün qədim mənmələrin hamısı istilaçılar tərəfindən məhv edilib. Torpaqlarımıza işğalçı hücumlar edib nəyimiz var soyub aparıblar. VII, VIII, X əsrdə də, başqa dövrlərdə də Azərbaycan torpaqlarına hücum edənlər yazılı mənbələrimizin çoxunu məhv edib, bir hissəsini isə  özləri ilə aparıblar. Salamat qalanları isə Sovetlər yoxa çıxardılar...

Sasanilərin bu şəhərləri salmalarına dair “mənbələr” var, amma o mənbələr də farsdilli mənbələrdir ki, bunu da özləri yazıblar. Farsların təqdim etdiyi “mənbələr” sonradan yaradılıb, onlar da ermənilər kimi sonradan “mənbələr” yaradıblar. Çünki uydurma məsələlər çoxdur. Bu gün ermənilər elə danışırlar ki, guya VI, VII, VIII əsrlərdə burada yaşayıblar. Bu mənbələrin isə əksəriyyəti XVII, XVIII, XIX əsrlərdə uydurulmuş “mənbələr”dir”.

Q.Hacıyev qeyd edir ki, bu “mənbələr” sonradan məqsədli şəkildə uydurlub. O, bildirdi ki, farsların IX-X əsrdə yaranan bəzi məbələr var, onlar yalnız gerçək tarixi mənbə sayıla bilər, amma qalanları saxtadır. O, vurğuladı ki, hər bir erməni, ərəb, fars, rus yalnız özünün xeyrinə olanları işıqlandırıb. Q.Hacıyevin sözlərinə görə, işğalçı qəsb etdiyi ölkənin tarixi haqda lazımlı, vacib məlumatları yazmırdı, ancaq öz “rolu”nu qabardırdı. “Bu baxımdan da antk dövrdə və ilk orta əsrlərdə Sasanilərin Qafqaz Albaniyasına hücumları da olub, buranı əsarət aaltında saxladıqları da olub. Fars “mənbələr”inin iddia etdiyinə görə heç Albaniya dövləti olmayıb, o ancaq Sasanilərin bir canişinliyi olub. Amma qətiyyən belə deyil, fars “mənbələr”i tamamilə yanlışdır. Mən 2007-ci ildə Tehranda keçirilən  İranşünaslıq simpozimunda bu mövzuda çıxış etmişəm, faktları bir-bir qeyd etmişəm, yanlış yazdıqlarını demişəm. Demişəm ki, Şah Firuzun dövründə cəmi 30 il Qafqaz Albaniyası Sasanilərin “tərkibində” olub, amma qalan dövrlərdə müstəqil olub. Eradan əvvəl IV-III əsrdən eramızın VIII əsrə, yəni ta ərəb işğalına qədər  Albaniya dövləti olub. Albaniya dövlətinin böyük ərazisi olub, atributları olub, pulu, dövlət başçısı olub. 703-cü ildə Xəlifə Əbdül Məlikin dövründə Bərdə  şəhəri işğal olunduqdan sonra Albaniya dövləti süqut etdi. Çünki Albaniyanın paytaxtı Bərdə idi”.

Q.Hacıyev deyir ki, bundan sonra Beyləqan da tutuldu, xilafətin işğalçı ordusu  Şimala doğru irəlilədi, Xəzər sahillərini də qəsb etdi. Bundan sonra Bərdənin ərəb təbəəliyinu qəbul etdiyini deyən professor bildirdi ki, Albaniya hökmdarı Şam şəhərində edam olundu və Albaniya dövləti dağıldı. X əsrə, yəni Sacilərə qədər bu ərazinin Albaniyanın Şimaldakı ərazisi olduğunu deyən Q.Hacıyev qeyd etdi ki, amma fars mənbələri saxtalaşdırma edərək Azərbaycan ərazində guya Sasanilərin 100-ə yaxın “şəhər tikdiyini” iddia edirlər. “Hardadır o 100 şəhər? Farsaların döyüşlər barədə yazdıqları da yalandır, onları uydurub yazıblar. İddia edirlər ki, guya Şah Firuzun dövründə Bərdə şəhəri tikilib. Sonra məlum olur ki, Bərdə şəhəri  şah Firuzdan 7-8 əsr əvvəl mövcud olub. Beyləqan şəhəri də onun kimi. Nə Bərdənin, nə Gəncənin, nə Beyləqanın, nə də başqa şəhərlərimizin əsası Sasani hökmdarları tərəfindən qoyulub. Onlar Ağvan şəhərləridir, Albaniyaya aiddir. Sasanilərin hakimiyyətə gəlməsi ilə Albaniya dövlətinin tarixdə mövcudluğu eyni dövrə düşür. Fars şovinistləri həmişə yalan, şər-böhtan yazırlar. Siz onların xəritələrinə baxsanız, nə bir yerdə Albaniya, nə də Azərbaycan adı görə bilərsiniz. Haylarla farslarn heç bir fərqi yoxdur”-deyə Q.Hacıyev əlavə etdi.

Molla rejimi müxtəlif vasitələrlə Sasaniliyi gündəmə gətirməyə və bununla da tarixi yanlışlıqları qabartmağa çalışır. Məqsədləri odur ki, Sasani imperiyasını yenidən “diriltsin”lər və öz işğalçılıq niyyətlərini gerçəkləşdirsinlər. Azərbaycan tarixinə ləkə atmaqla öz kölgələrini böyütmək istəyirlər, amma yanılırlar, mollaların saxta mənbələri bir qara qəpiyə dəyməz...

İradə SARIYEV