“Zaporojye”AES-i xilas etmək üçün Ərdoğana müraciət olundu, lakin...

Rusiyanın işğalında olan və son vaxtlar bombardmanların hədəfinə çevrilən Avropanın ən böyük atom elektrik stansiyası olan “Zaporojye” ətrafında gərginlik artır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin prezidenti Rafael Qrossinin AES-in son vəziyyətini “tamamilə nəzarətdən çıxmış” adlandırmasından sonra Rusiya mətbuatından “təcili çağırış” gəlib.

“Zaporojye” AES martın 4-dən Rusiya ordusunun nəzarətindədir. Hazırda Rusiya Ukrayna ordusunu AES ərazisini ağır artilleriyadan atəşə tutmaqda ittiham edir. Ukrayna da öz növbəsində əks mövqedən çıxış edir.

Bu arada Rusiyanın “Moskovski Komsomolets” qəzeti yazır ki, bu təhlükənin qarşısını ancaq Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ala bilər: “Ərdoğana təcili ehtiyac var: bizi yeni Çernobıldan yalnız Türkiyə prezidenti xilas edə bilər. “Zaporojye” stansiyası ilə bağlı ixtilafda risq həddən artıq böyükdür, həlli yoxdur”. Məqalədə Avropanın Çernobıl olaylarından daha pis nüvə fəlakəti ilə üz-üzə qaldığı bildirilib: “Bunlar jurnalist şişirtmələri, analitiklərin nəzəriyyələri, ekspertlərin uydurmaları deyil. Bu, eyni anda bir neçə müstəqil mənbədən alınan rəsmi məlumatdır. Təhlükə yaxındadır”.

Rus nəşri baş verənlərə görə tərəflərin bir-birini günahlandırdığını qeyd edib: “Rusiya Ukraynanı günahlandırır, Ukrayna da Rusiyanı. Qərb isə Ukraynanı dəstəkləyir. Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik və BMT siyasi etiketi qorumağa çalışır. Ukrayna müharibəsi zamanı yalnız bir siyasətçi özünü hər kəsə çatan və danışıqlar prosesini ortada qoymayan, daimi və effektli vasitəçi olduğunu sübut etdi. O, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğandır. Moskva, Kiyev və Qərbin paytaxtlarında ona etibar edirlər. Onu oyuna daxil etməyin vaxtı deyilmi?”.

Maraqlıdır, Ərdoğanın bu məsələdə oynaya biləcəyi rolu ekspertlər necə dəyərləndirir?

• “İndiki məqamda BMT-dən çox, tərəflər arasında Ərdoğanın vasitəçilik etmək şansı daha böyükdür”

Məsələyə münasibət bildirən Azərbaycan Dirçəliş və Tərəqqi Partiyasının sədri Ramil Hüseynovun fikrincə, “Zaporojye” AES-də baş verə biləcək fəlakəti önləmək üçün Ərdoğan vasitiçi qismində çıxış edə bilər: “Ancaq bunun müsbət nəticə verəcəyini indidən proqnozlaşdırmaq çox çətindir. Məsələ ondadır ki, “Zaporojye” AES-i ətrafında yaranan vəziyyət Ukrayna taxılını dünya bazarına çıxarmaqdan daha mürəkkəbdir. Taxıl məsələsi elə idi ki, bir sıra Afrika ölkələri Ukrayna taxılından asılıdır. Qara dənizdə blokadanın uzanması həmin ölkələrin Rusiyaya olan münasibətini pisləşdirirdi. Onsuz da Qərbin sanksiyalarından zərər görən Rusiya digər ölkələri də itirmək istəmirdi. Ona görə də Türkiyənin vasitəçiliyinə müsbət yanaşaraq Ukrayna taxılının dünya bazarına çıxarılmasına razılıq verdi. Üstəlik, bunun sayəsində Rusiya öz buğdasını, qarğıdalısını dünya bazarına ixrac etmək imkanı qazandı. “Zaporojye” AES-i ətrafında yaranan vəziyyət isə fərqlidir. Çünki son dövrlər Ukrayna ordusu cənub istiqamətində əks-hücuma keçib. Məqsəd Xersonu və heç olmasa Krıma qədər olan əraziləri azad etməkdir. Dünyanın ən böyük AES-lərindən biri olan “Zaporojye” stansiyası isə Rusiyanın nəzarətindədir. Rusiyanın xoşluqla əraziləri geri qaytarmaq istəmədiyini nəzərə alsaq stansiya hər an tərəflərdən birinin zərbə hədəfinə çevrilə bilər. Bu isə, nəinki Ukrayna üçün, o cümlədən region üçün fəlakət olacaq. Ancaq məsuliyyət daha çox Rusiyanın üzərinə düşəcək. Çünki təcavüzkar tərəf Rusiyadır. Fikrimcə, Ukrayna ordusu Xersonu azad etsə və Zaparoje istiqamətində irəliləyə bilsə, Rusiya stansiyanı qarşı tərəfə təhvil verə bilər. Əks halda daha pis nəticələr baş verə bilər. Hər halda, indiki məqamda BMT-dən çox, tərəflər arasında Ərdoğanın vasitəçilik etmək şansı daha böyükdür. Ona görə ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasında ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa təmsil olunduğu üçün Kreml təşkilata etibar etmək istəmir”.

Partiya sədri hesab edir ki, vəziyyət çox mürəkkəb olduğu üçün ciddi addımların atılmasına ehtiyac var.

Vidadi ORDAHALLI