Dün­ya Ban­kı­nın Azər­bay­can­da üç fa­iz­lik ar­tım proq­no­zu­na il­kin re­ak­si­ya­lar gəl­di...

"Tək­cə kənd tə­sər­rü­fa­tın­da gö­rül­müş ope­ra­tiv təd­bir­lər nə­ti­cə­sin­də 2,6 % ar­tım əl­də olu­nub"

Azər­bay­can­da 2017-ci il­də ÜDM-in ar­tı­mı 1,2 fa­iz sə­viy­yə­sin­də proq­noz­laş­dı­rı­lır. Bu ba­rə­də Dün­ya Ban­kı­nın say­tın­da yer­ləş­di­ril­miş "Glo­bal Eco­no­mic Pros­pects" ad­lı he­sa­ba­tın­da qeyd olu­nub. Ban­kın he­sa­ba­tın­da Azər­bay­can­da 2018 və 2019-cu il­lər üçün ÜDM-in ar­tı­mı 2,3 fa­iz sə­viy­yə­sin­də proq­noz­laş­dı­rı­lır.

Qeyd edək ki, 2016-cı ilin iyun ayın­da dərc olun­muş he­sa­bat­da Azər­bay­can­da 2017-ci il­də ÜDM-in ar­tı­mı 0,5 fa­iz sə­viy­yə­sin­də proq­noz­laş­dı­rı­lır­dı.

Ümu­miy­yət­lə, DB 2017 və 2018-ci il­lər­də dün­ya iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın ar­tım proq­no­zu­nu pis­ləş­di­rib.

Dün­ya Ban­kı 2016-cı ilin iyun ayın­da 2017-ci il­də dün­ya iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın 2,8 %, 2018-ci il­də isə 3 % ar­ta­ca­ğı­nı göz­lə­yir­di. An­caq in­di­ki proq­no­zu­na gö­rə, ar­tım 2.7 % və 2.9 % təş­kil edə­cək. DB 2019-cu il­də dün­ya iq­ti­sa­diy­ya­tı­nın 2,9 % ar­ta­ca­ğı­nı göz­lə­yir.

Mə­sə­lə ilə bağ­lı fi­kir bil­di­rən İq­ti­sa­diy­yat Na­zir­li­yi ya­nın­da İq­ti­sa­di İs­la­hat­lar El­mi-Təd­qi­qat İnsti­tu­tu­nun apa­rı­cı el­mi iş­çi­si Pər­viz Hey­də­rov "Ba­kı-Xə­bər"ə açıq­la­ma­sın­da qeyd et­di ki, Na­zir­lər Ka­bi­ne­ti­nin 2016-cı ilin so­si­al-iq­ti­sa­di in­ki­şa­fı­nın ye­kun­la­rı­na və qar­şı­da du­ran və­zi­fə­lə­rə da­ir yan­va­rın 10-da ke­çi­ri­lən ic­la­sın­da döv­lət baş­çı­mız qeyd et­di ki, ümum­da­xi­li məh­sul is­teh­sa­lın­da nef­tin qiy­mə­ti­nin 3-4 də­fə aşa­ğı düş­mə­si­lə əla­qə­dar in­ves­ti­si­ya­la­rın və döv­lət ka­pi­tal qo­yu­lu­şu­nun azal­ma­sı ilə bağ­lı eniş qey­də alın­sa da, qey­ri-neft sə­na­ye is­teh­sa­lın­da 5 fa­iz ar­tım ol­duq­ca müs­bət hal­dır: "Mən ya­zı­la­rım­da da qeyd et­mi­şəm ki, 2016-cı il, əv­vəl­cə­dən də bə­yan olun­du­ğu ki­mi, iq­ti­sa­di cə­hət­dən çox çə­tin keç­di. Çün­ki on­dan əv­vəl­ki, yə­ni 2015-ci ili mak­ro­iq­ti­sa­di sa­bit­lik sa­rı­dan kəs­kin şə­kil­də sar­sıl­mış və­ziy­yət­də yo­la sal­mış­dıq. Be­lə ki, 2015-də bi­rin­ci­si 34 %, ikin­ci­si isə 47 % sə­viy­yə­sin­də ol­maq­la 2 də­fə sərt de­val­va­si­ya baş ver­di. Mər­kə­zi Ban­kın (MB) rəs­mi val­yu­ta eh­ti­yat­la­rı 5 mil­yar­da düş­dü. Bü­tün bun­lar da 2016-cı il üçün çox bö­yük prob­lem­lər qo­yub get­di.

Bu­nun­la be­lə, nef­tin qiy­mə­ti­nin 2014-cü ilin iyun ayın­dan bə­ri 2-3 də­fə­dən çox aşa­ğı düş­mə­si, bir çox neft öl­kə­lə­rin­dən fərqli ola­raq, Azər­bay­ca­nı hə­lə çox "vur­ma­yıb". Düz­dür, ma­na­tın də­yə­ri 125 % ucuz­la­şıb, bu­na mü­va­fiq ola­raq is­teh­lak qiy­mət­lə­ri yük­sə­lib, 12 % ci­va­rın­da inflya­si­ya qey­də alı­nıb, iq­ti­sa­di ar­tım tə­nəz­zül­də­dir. Am­ma bu, xa­ri­ci iq­ti­sa­di tə­sir­lə­rin nə­ti­cə­si­dir. De­mək is­tə­di­yim bu­dur ki, mə­lum təz­yi­qə ki­fa­yət qə­dər yax­şı tab gə­ti­rə bil­mi­şik. Bu­nun da fər­qi­nə var­ma­lı­yıq. Be­lə ki, AMB-nin 15 mil­yard dol­lar həc­min­də rəs­mi val­yu­ta eh­ti­ya­tı­nı itir­sək də, ÜDM is­teh­sa­lı sı­fı­ra düş­sə də, və­ziy­yət hə­lə ki, kri­tik həd­də de­yil. Bü­tün bun­lar öl­kə­mi­zin neft ami­li­nə söy­kə­nən mak­ro­iq­ti­sa­di da­ya­nıq­lı­ğı­nın ki­fa­yət qə­dər möh­kəm ol­du­ğu­nu gös­tər­di.

Tə­sa­dü­fi de­yil ki, xa­ri­ci ma­liy­yə və rey­tinq qu­rum­la­rı da bu­nu açıq eti­raf edir. Çün­ki on­lar Azər­bay­ca­nın da­ha çox tə­nəz­zü­lə uğ­ra­ya­ca­ğı­nı göz­lə­yir­di. Mak­ro­iq­ti­sa­di sa­bit­li­yin po­zu­la­ca­ğı­nı proq­noz edir­di­lər. An­caq Pre­zi­dent İl­ham Əli­yev de­miş­kən, hər bir öl­kə­nin əsas in­ki­şaf di­na­mi­ka­sı­nı şərtlən­di­rən sə­na­ye və kənd tə­sər­rü­fa­tı­dır. Tək­cə kənd tə­sər­rü­fa­tın­da gö­rül­müş ope­ra­tiv təd­bir­lər nə­ti­cə­sin­də 2,6 % ar­tım əl­də olu­nub. Ona gö­rə də döv­lət baş­çı­sı da vur­ğu­la­dı ki, bax, bu 2 rə­qəm, yə­ni qey­ri-neft sek­to­run­da və aq­rar sa­hə­də ar­tım de­mə­yə əsas ve­rir ki, biz bu çə­tin və böh­ran­lı şə­ra­it­dən şə­rəf­lə çı­xa bil­mi­şik və ar­tıq gö­rül­müş iş­lər və ca­ri il ər­zin­də də gö­rü­lə­cək iş­lər bu di­na­mi­ka­nı da­ha da güc­lən­di­rə­cək. Baş­qa söz­lə, iq­ti­sa­diy­yat da­ya­nıq­lı şə­kil­də in­ki­şaf edə­cək, qey­ri-neft sek­to­run­da ar­tım da­ya­nıq­lı xa­rak­ter da­şı­ya­caq.

Ümu­miy­yət­lə, bir mən­ti­qi qay­da var: mü­va­zi­nə­ti itir­mə­mi­sən­sə, ayaq­da dur­ma­ğı və ad­dım at­ma­ğı da ba­ca­ra­caq­san. Dün­ya Ban­kı baş­da ol­maq­la, xa­ri­ci ma­liy­yə və rey­tinq qu­rum­la­rı da bu­nu irə­li sü­rür. 2017-ci il­də Azər­bay­can­da iq­ti­sa­di ar­tım bər­pa olun­ma­lı­dır. Bu­nu ca­ri il üçün iq­ti­sa­di proq­noz­la­rım­da da qeyd et­miş­dim. Hə­lə ki, biz­də neft sə­na­ye­si do­mi­nant rol oy­na­yır və bu ami­lin tə­sir gü­cü azal­dıq­ca, ÜDM is­teh­sa­lı­na da­ir rə­qəm­lər zə­if və tit­rək xa­rak­ter da­şı­ya­caq. Am­ma iq­ti­sa­diy­yat­da ar­tım get­dik­cə sö­zü­nü de­yə­cək".

Gü­nel CƏ­Lİ­LO­VA